ЖҮНІС САҚҰРПАҒЫ "КЕҢІСТІК КӨШПЕНДІЛЕРІ" 1-том

ЖАЗУШЫ-БОЛАШАҚГЕР ЖҮНІС САҚҰРПАҒЫНЫҢ  АВТОРЛЫҚ 

«КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ» СЕРИЯЛЫ ҒЫЛЫМИ-БОЛАШАҚТЫҚ РОМАНДАРЫНЫҢ ҚЫСҚА МАЗМҰНДЫ  БІР ТОМДЫҚ 

Әлемдік әдебиет әлемінде ерекше өріс алған ғылыми жанрдың өзіндік мәнері мен  астарлы ғылыми талабы бар екенін зейіні зерек әрбір оқырман жақсы біледі. Сол себепті оның көтерер жүгі еселі,  оған батып бел буып тұрақты жазатын қаламы қарымды қаламгері сирек. Рас, қазақ әдебиеті шаңырағында бұл жанрға қалам тербеуге талпынған жазушылардың саны ондап саналды. Тек олардың көбі бірді-екіді әңгіме жазған соң жанр ауырлығын сезініп, өзге жанрға ауысып кетті. 

Осы тұрғыдан келгенде, шығармашылығы зерттеліп отырған Жүніс Сақұрпағының  бұл жанрдағы  шығармашылық қарымы ерекше. Бүгінгі күнге дейін автордың жазып бітірген 90 авторлық «Кеңістік көшпенділері» сериялы ғылыми-болашақтық романдарының он екісі жеке-жеке кітап болып жарық көрді. Олардың бәрінде де жұлдызды әлемді болашақта зерттеу мен игерудегі жетістіктерді ғылыми тұрғыдан бейнелеу ғана емес, жалпы қоғамдағы  адам парасаты жөніндегі өзіндік ғылыми-философиялық ой толғамдары, адамзатқа ортақ  терең ғылыми идеялары айшықталады.

 Жүніс Сақұрпағының  авторлық «Кеңістік көшпенділері» сериялы ғылыми-болашақтық романдарын 1971 жылы қазақ әдебиетінің ғылыми жанры тарихында «Тірішілік ұясы» ғылыми-болашақтық романымен алғаш бастағаны мәлім. Оның қолжазбасы «Жалын» баспасына 1976 жылы тапсырылып, тек 1983 жылы жарық көрді.

                         ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ

                    КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                            1

ТІРІШІЛІК  ҰЯСЫ

    (Авторлық серияның бірінші ғылыми-болашақтық романы)

 Ғылыми-болашақтық роман «Маңынды мақсат», «Ұрпақтармен ұшырасқанда», «Қайтар жолда», «Тірішілік ұясы» делінген төрт бөлімнен тұрады. Шығарманың басында археолог ғалымдардың Байқоңыр ғарыш айлағының төңірегінен алты қырлы монументтің ішіне Әбен есімді ғарышкер жазып қалдырған шығарманы тауып алады. 

Бұл шығарманың басты мән-мағынасын ашады. Қазақ ғарышкерлері жұлдызсапарға екінші Мұз Дәуірінің алдында аттанған. Олар қайтып оралғанша, Жерде үшінші Мұз Дәуірі өткен. Алты қырлы монументті тапқан ғалымдар осы үшінші Мұз Дәуірінен кейін дамып-жетілген ұрпақтардың ұрпақтары. Әбеннің баяндауынша, Жерден, елдегі Байқоңыр ғарыш айлағынан Үркер жұлдыздар шоғырындағы Шұғыла деп аталынған ғаламшарға жұлдызаралық кемемен ұшып барған. 

 Ғылыми-болашақтық романның бас кейіпкері Әсет. Ол кеме құрамының басшысы. Борт инженері Валерий, әр түрлі мамандықтың иелері Андре, Хьюберт, Жансая, Дилара, Лола, Светлаана, Лиза. Бұл құрам көп ұлтты болғанымен автор сол кездегі қылышынан қан тамып тұрған Кеңес заманында кеме құрамының басшысын қазақ етіп қойған. Ьұл батылдығы үшін автор 1989 жылы Латыш Республикасында өзі қатысқан жазушы-болашақгерлердің бүкілодақтық семинарында орыс тарапынан естіген қарсылықты мерзімді басылымдарда жазды да. «Сол сеаминарда менің «Тірішілік ұясы» ғылыми-болашақтық романымның орыс тіліне ықшамдалып аударылған аудармасын оқып шыққан бір орыс жігіті орнынан ұшып тұрып: «Сіз шығармаңызда неге қазақты кеме құрамының басшысы, ал орысты борт инженер етіп қоясыз?!» деп дүрсе қоя берді,-деп есіне алады автор,- оған мен: «Біріншіден мен қазақ жазушысымын. Сол себепті менің қай шығармамда да бас кейіпкерім міндетті түрде қазақ болады. Екіншіден, Ғарыш эрасы да, адамзат өкілінің ғарышқа тұңғыш ұшуы қазақтың қасиетті жерінен, Байқоңырдан бастау алды. Үшіншіден, қазақ кең пейілді, осы себепті сырт меймандарына жол беріп келді. Қазақ ғарышқа ұшпаса, ұшады».

Автордың ол сөздері бекер кеткен жоқ. Бір жылдан соң-ақ Кеңес Одағы ыдырап, сол 1991 жылғы Қазан айының 2 күнінде қазақтың ғана емес, күллі түркі жұртының тұңғыш ғарышкері Тоқтар  Әубәкіров ғарышқа  самғады. Онан кейін Талғат Мұсабаев  ғарышқа үш рет ұшып, екі  ретінде кеме құрамының басшысы болды. Жазушы-болашақгердің ой-арманы осылайша жүзеге асты.

Ғылыми-болашақтық романның бірінші, «Маңызды мақсат» бөлімі «Үркер», «Толыққан құрам», «Кемеге қалыптасу», «Достарға сипат», «Нысанаға назар», «Күрделі күндер», «Қыздар жағы», «Сұлусары», «Бақ ішінде», «Бес қыз – бес жұлдыз», «Қуанышты күн», «Маңызды мақсат» тарауларынан тұрады. Ғылыми жанр шығармасы болған соң оның өне бойында тек болжам емес, ғылыми нақты мәліметтер де беріліп отырады. Ал жұлдызды әлемге сапар шеккен кейіпкерлер, болса да алдын ала зерттелген, ат берілген ғаламшарға ұшуы тиісті. Шығарманың бірінші бөлімінің «Үркер» тарауынан бастау алуы оқырманын елітіп әкетеді. Үркер жұлдыздар шоғырын білмейтін қазақ жоқ. Ол жөніндегі аңыздар да тартымды. Үркер – бір топ сұлу қыздар аңызда. Ал ғылыми тұрғысынан келсек, Үркер Торпақ аталатын шоқжұлдыздың құрамындағы ғажайып әсем жұлдыздар шоғыры. Ерте кезде ата-бабаларымыз осы шоғырдан ешбір дүрбі, сымардүрбісіз тоғыз жұлдыды көрген. Сол арқылы көз қырағылығын тексерген. 

 Бір топ  шығарма кейіпкерлері  Үркерге қарай жұлдызаралық кемемен аттанудан бұрын Өріс есімді ұстазынан ол жайлы мол ғылыми мәліметтер алады. Жұлдызаралық кеңістікте өте жылдам ұшатын кеме ішінде ғылыми зерттеу жұмыстарымен айналысу да оңай емес. Тарауларда ғарышкерлердің сол ортаға қалыптасудағы психологиясы, батылдығы, көздеген нысандары мен Жерге, елге, ата-ана, туған туыстар, дос-жарандарға деген сағыныштары суреттеледі. Автор шығарманың әрбір кейіпкеріне жеке-жеке сипаттама береді. Олардың бәрі де әртүрлі  ұлттың өкілдері болса да, бір-бірін көзқарасынан, иек қағысынан терең түсінетін, бір-бірін сыйлайтын, кез келген қиын жағдайда бір-біріне қолұшын беруге дайын тұратын нағыз достар. Осы қасиеттердің бәрі де Жерден аттанар алдында ескерілген. 

Жігіттер жағының қыздарға деген құрметтері бөлек. Олар тіпті, бес қызды бес жұлдызға теңейді. Торпақ шоқжұлдызының басты жұлдызы – Сұлусары жұлдызына да мол ғылыми сипаттама беріледі бұл тарауда. Ғарышкерлер кеме ішінде тек қана ғылыми зерттеу жұмысымен айналысумен шектелмейді. Олардың кемедегі бақ ішінде серуендейтін, бір-бірімен сырласатын да кездері бар. Бұл жастарға тән қасиет. Мұндай ұзақ жұлдызаралық сапарға жастардың аттанатыны түсінікті жағдай. Ал достық, сыйластық пен махаббат сезімі бар жерде қашан да еңбек жемісті болмақ. Шығарманың бірінші бөлімі ғарышкерлердің маңызды мақсаттарын орындау  жолындағы қайсар әрекеттерімен әсер береді.

«Ұрпақтармен  ұшырасқанда» делінген екінші бөлімін  «Жердің ағасы», «Жермен жүздескенде», «Бұлақ басында», «Екінші таңда», «Жерден жеткен хабар», «Байыпты бақылау», «Жүзбен жүздескенде», «Атамекенді еске алғанда», «Алыптар қаласы», «Жаңа кеме», «Үлкендер парызы», «Қазаққа құрмет», «Сапар алдында» тараулары құрайды.  Бөлімде Шұғыла атанған ғаламшардың Жерімізден аумайтыны, тек оның көп есеге үлкен екендігі суреттеледі. Ғарышкерлер оған жұлдызаралық кемелерін жұмсақ қондырады. Ондағы ауа да, су да, ауа райы да Жеріміздегідей. Сондықтан да ғарышкерлер өздерін өте жақсы сезінеді. Бұлақ басына барып, оның мөлдір, кәусар суынан ішеді, айнала-төңірегін мұқият барлап, сұлу табиғатын тамашалайды. 

Алайда, бұл ғаламшар иесіз емес. Шамалы уақыттан соң әуеде әдеттегіден үлкен әуе кемелері пайда болып, айнала қоршай ғаламшар бетіне қонады. Ғарышкерлер жұлдызаралық кемесінен шыққан соң  өз кемелеріне мінгізіп, қаласына алып кетеді. Өздеріне құрмет көрсетіп жүрген жергілікті тұрғындар өте ірі адамдар болып шығады. Олардың мінген әуе кемелері де, тұратын тұрғын үйлері мен ғимараттары да соған сай үлкен. Олармен салыстырғанда қазақ ғарышкерлері бала-бақшаның балаларындай болып көрінеді. Бірақ жергілікті тұрғындар аңыздарда айтылатын алып адамдардай анайылық пен әлжетімділік әрекеттер жасамайды. Олар өте қарапайым, мәдениетті, ілтипатты. Қаладағы сырт әлемнен келгендерді танып-білетін арнайы ғимаратқа келген соң ғарышкерлердің Жер ғаламшарынан келгендерін біледі. 

Ғарышкерлердің бақыттарына қарай жергілікті алып адамдардың  арғы ата-бабалары Жер ғаламшарында өсіп-өніп, кезекті Мұз Дәуірі басталар алдында осы ғаламшарға жұлдызаралық кемелерімен көшіп келген еді. Олардың ұрпақтары ғарышкерлерге арнайы үлкен экраннан Жердің бұрынғы келбетін көрсетеді. Олардың ата-бабалары Жерден көшер алдында ескерткіш ретінде бірнеше алып тас құрылыстар тұрғызған екен. Қазақ ғарышкерлері соны да біледі. Оларға Жердің одан кейінгі келбетінің жұқа табаққа жазылған бейнесін сыййға тартады. Жердің кезекті Мұз Дәуіріне дейін тұрған тұрғындардың  ұрпақтары қазақ ғарышкерлеріне үлкен құрмет көрсетеді. Жаңа әрі өте үлкен жұлдызаралық кемені сыйлайды. Қазақ ғарышкерлері туыстардан Жердің тарихы, ондағы адам баласының дамып-жетілуі, жұлдызды әлем кеңістігін игерудегі батыл қадамдары жөнінде мол мағлұмат алып, қайтар сапарға дайындалады. 

«Қайтар жолда» делінген  үшінші бөлімнің «Соңғы айналым», «Олжаны ойға алғанда», «Кемедегі көктем», «Ғалам перзенттері», «Жанданған тірішілік», «Жаңарған дәстүр», «Әсерлі әңгіме», «Әсет ауырғанда», «Қосалқы құрам», «Жер», «Жердегі тыныштық», «Ғарыш қаланың қалдығында», «Байырғы Байқоңыр» тарауларын оқи отырып ерекше бір қимастық пен сағыныш сезіміне бөленемізі. Саналы адам баласының қашан да бауырмал келетіні хақ. Бір ауылдағы, қаладағы немесе елдегі туысына барып қайтқан адам қандай әсерде болады. Қазақ ғарышкерлері өздеріне көрсеткен ізгі-ілтипат пен құрметке ерекше әсерленіп, ірі денелі тұрғындары бар үлкен ғаламшардан жаңа жұлдызаралық кемелерімен ұшып шыққанан кейін ғаламшарды айналып ұзақ  ұшады, жергіліктілермен ұзақ қоштасады. Сөйтіп, Күн жүйеміздегі Жерімізге қарай бет қояды. Арада қанша уақыт өтсе де, сол ғаламшардың ірі денелі тұрғындарының сыйластығы мен берген сыйларын естерінен бір сәтке де шығара алмайды. 

Алапат жұлдызаралық кеменің үлкен бағының ішінде ғылыми зерттеу жұмыстарынан қолдары босаған сәттерінде жас ғарышкерлер бір-бірімен көп сырласып, бір-бірін терең түсініседі. Әсет пен Жансая, Әбен мен Дилара, Андре мен Лола, Валерий мен Светлана, Хьюберт пен Лиза жүрек қаласады. Сөйтіп, әне-міне дегенше, Жер ғаламшары да менмұндалайды. Ол қандай ыстық еді. Туылып өскен ауылға қаладан барған адам қалай толқыса, бұлар одан да терең толқыныс сезімінде болады. Бірақ оларды Жер төңірегіндегі ғарыш қалашығынан қалған қалдықтар мен Жер бетіндегі тыныштық алаңдата бастайды. Ойларынша, Жер бетінде әдеттегіше дамыған өркениет қайнап жатуы тиісті еді. Амал қанша, алапат жұлдызаралық кемемен байырғы Байқоңыр ғарыш айлағына қона береді. Автор үшінші бөлімде бізді  осындай сағыныш сезімі мен өкініш сезіміне бөлейді.

 Ғылыми-болашақтық романның төртінші бөлімі – «Тірішілік ұясы». Бұл бөлім «Ақмешіт таңы», «Үрейлі әрекет», «Жердің жаңа иелері», «Аядай ауылда», «Жастар достығы», «Киіз үйлі ауыл», «Ата-анаға тағзым», «Тау басындағы ескерткіш», «Басқа аймақтарда», «Ақмешіт елі», «Қоштасу күндерінде», «Тірішілік ұясы» тарауларын қамтиды. Қазақ ғарышкерлері байырғы Байқоңыр ғарыш айлағынан бір де бір ғарыш кемесін кезіктірмейді. Сөйтіп жүріп, олар монументастына жасырылған «Жерден Үркерге аттанған ғарышкерлерге» деген хат табады. Ондағы мәліметтерден ғарышкерлер өздері аттанар кездегі ата-ана, замандастарының  ұрпақтарының өздері қайтып оралғанша болып өткен кезекті Мұз Дәуірінің алдында Кит делінетін шоқжұлдыздан табылған тірішілікке қолайлы ғаламшары көшіп кеткенін біледі. Қыздар жағы бұл өкінішке шыдамай ыстық көз жастарын сығады. Жігіттер жағы ұстамдылық көрсетеді. Алапат жұлдызаралық кеме ішінде түрлі жағдайда кемеден ұшып шығуға арналған барлаушы әуе кемесіне отырып, өздерінің туылып өскен жері Ақмешіт әулие жеріне келеді.

Ертеңіндегі таң мезгілінде ғарышкерлер тілдері өздеріне жартылай түсінікті адамдардың сөйлескен дауыстарынан  естіп селт оянады. Қараса, мейлінше қарапайым киінген бір топ адамдар. Өздері ішінде ұйқтаған әуе кемесін сырттай қызықтап  жүр. Ғарышкерлер олармен толыққанды тіл табыса алмайды. Күндіз сол маңда кезінде жерленген ата-бабаларының мазаратына барып тағызым етеді. Оны көрген жергіліктілер әуелдегіден жақын келіп, жастары бұлармен араласа бастайды. Бұл маңда шағын киіз үйлі ауыл да бар екен. Ғарышкерлер кемесіне мініп, Жер шарының басқа аймақтарын да барлайды. Ол аймақтарда осындай алғашқы даму басталған екен. 

Қайта келген ғарышкерлер Ақпешіт ауылының үлкен елге айналатынына көз жеткізеді. Содан соң Кит шоқжұлдызындағы ғаламшарға біржолата көшіп кеткен ұрпақтарға аттануды жөн көреді. Әбен Жерде, елде болған күндерінде осы оқиғаны ақ қағазға жазып, байырғы Байқоңырдағы монументтің астына жасырады. Өздері Жерді де, елді де қимай аттанады.  Автор ғылыми-болашақтық романын «Осы Жер ғаламшарымыз әрбір Мұз Дәуірінің алдында адам баласы өсіп-өркендеп, жұлдызды әлемді игеріп, аса жылдам ұшатын жұлдызаралық кемелерімен өзге жұлдыз жүйелеріндегі тірішілікке қолайлы ғаламшарларға көшіп кетіп отыратын тірішілік ұясы емес пе?» деген ғылыми негізді идеямен аяқтайды.

                       ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ

                КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                           2

                                     БОРЫШ

     (Авторлық серияның екінші ғылыми-болашақтық романы)

Жазушы-болашақгердің авторлық сериясының екіншісі – «Борыш» ғылыми-болашақтық романы. «Жанданған үміт», «Жердегі күндер», «Шолпаннан оралу», «Жыл өткенде», «Айдағы базада», «Қызыл ғаламшар құмында», «Қазақстан» жұлдызаралық кемесі», «Көріскенше, Күн жүйесі!», «Жаңа жүйеге жақындағанда», «Найзағай бейне», «Ғарыш қанаты», «Арман сапарында» тарауларын құрайтын бірінші «Арман сапарында» бөлімінде шығарманың бас кейіпкері, белгілі де беделді, тәжірибелі ғарышкер Әлімханның тағдыр тәлкегіне түсіп, көп бөлмелі пәтерде жападан жалғыз қалып, ішкі қайғы-қасіретіне шыдамай, жер-дүниеге сыймай, өзі сұранып алыс жұлдызаралық сапарға аттану жолы баяндалады. Әлімханның әкесі мен анасы өзінен келін күте-күте қартайып, жазылмас сырқатқа ұшырап, ақыр соңында бақилық болған. Ал Әлімханның үйленбеуіне басты себеп, сүйген қызы Әйкеннің шетелде жүргенде жеңіл көлік апатынан көз жұмуы еді.  

Байқоңыр  ғарыш айлағынан ұшып шыққан кеме Айдағы «Қазақстан» базасына аялдайды. Онан соң Қызыл ғаламшар – Марста болады. Осы Қызыл ғаламшар мен Асқақ ғаламшар – Юпитердің айналымжлдарының екі аралығында топ-тобымен Күнді айнала қозғалатын кіші ғаламшарлардың ішінен бірін таңдап алып, оны жұлдызаралық кемеге айналдырады. Оған «Қазақстан» жұлдызаралық кемесі деген ат береді. Сапар жалғаса береді. Әне-міне дегенше, Күн жүйесі де кейінде қалады. Ғаламшар-кемедегі құрамды басқарған Әлімхан мен қарамағындағылар Күн жүйесімен ауылмен қоштасқандай уақытша қоштасады. Бұл тұста автор ғарышкерлердің туылған Жерге, елге, Күн жүйесіне деген қимастық сезімдерін лирикалық тұрғыдан көркем суреттейді.

Өздері үшін жаңа жұлдыз жүйесіне жақындағанда бақылау-зерттеу жұмыстарын жиілетеді ғарышкерлер. Сол тұста өздеріне түсініксіз найзағай бейне пайда болады. Онан кейін ғарышкерлерге өздері Ғарыш қанаты атап кеткен ғарышкер қыз кезігеді. Қазақ ғарышкерлері ол қыз арқылы бара жатқан ғаламшарлары жөнінде біршама мағлұматтар алады. Арман сапарының мәресіне жеткендей күй кешеді.

Екінші «Адамзат үшін арпалыста»бөлімінде шығарма оқиғасы күрделене түседі. «Қонуға дайындық», «Мансапқорлар мекенінде», «Шеңбер ішінде», «Тартылыс құрсауында», «Әйкеннің ақ тілегі», «Үлкен іске дайындық», «Жауапты кезең», «Ғаламат қозғалыс», «Тірілген тірішілік», «Жайдары күндерде», «Жастар бақыты», «Қабілет иелері», «Қобалжулы күндерде» тарауларында қазақ ғарышкерлерінің адам баласының өмірін аса үлкен қатерден сақтап қалуға деген ынта-жігерлері күшейеді. Оларға «Қазақстан» ғаламшар-кемесімен көздеп ұшып барған ғаламшардың тағдыры мен тұрғындарының тағдыры жол-жөнекей кезіккен Ғарыш қанатынан жақсы мәлім. Ғаламшар жүйедегі ортақ Жұлдыздың ішкі термоядролық реакциясынан әркез туындайтын жарқылдың қас-қағым сәттік кедергісінен уақыт өте келе өз осінде айналысын біржолата тоқтатқан. Соның салдарынан ғаламшардың Жұлдыз сәулесі түсетін жағы шектен тыс ысып, сәулесі түспейтін жағы мұз болып қатқан. Ондай аптапты ыстық пен қатты суыққа төзбеген тұрғындар ғаламшар төңірегіндегі  шеңберлі қалаларға шығып кеткен.

  Қазақ ғыршкерлері осыны көре тұра «Қазақстан» ғаламшар-кемесімен ол ғаламшардың бір бүйірінен соғып, өз осінде айналуын қайта қалпына келтірудің жоспарын жасайды. Бірақ жақсылықты адам пенденің бәрі бірдей түсінбек емес. Кей шеңбердің тұрғындары қазақ ғарышкерлеріне қолдау көрсетудің орнына оларды тұтқынға алып, бірнеше тәуілік бойына «тартылыс құрсауында» ұстайды. Оларды Ғарыш қанаты құтқарады. Қиын сәттерде Әлімханның түсіне Әкені еніп, оған демеу  береді. 

   Қазақ ғарышкерлері алған беттерінен қайтпайды. «Қазақстан» жұлдызаралық ғаламшар-кемесімен ғаламшардің бүйірінен соғып, оның өз осінде қайта айналуына қозғау салады. Әлімхан аяғынан жарақат алады. Ғаламшардағы аптап пен мұзға айналған ғаламшар бетінде қайтадан тірішілік жанданады. Қазақ қаһармандарына аса риза болған ғаламшар тұрғындары Әлімханның тағдырын естіп, оған кез келген адам баласының өткен өмірін көрсете алатын шағын экранды «Ес» құралын сыйлайды. Бұл Әлімханның ішкі қайғы-құсасын жеңілдетіп, үміт отын маздатады. 

   Шығарманың үшінші «Бақытты жолда» бөлімін қамтитын «Мейман ғайып», «Еске алу – ләззат!», «Танылымға талпыныс», «Әкем мен анам», «Жұлдыздарға жақындағанда», «Жер дауысы», «Алғашқы аялдама», «Ғаламшарлар әлемі», «Жер төңірегінде», «Ұзақ көрінген сәт», «Бақытты күндерде», «Ата-аналарға тағзым» тарауларындағы оқиғалар арқылы Әлімхан басшылық ететін ғарышкерлер тобының барған ғаламшарынан Жер оралардағы толқыныстарын сезініп отырамыз. Бұл жарық дүниеде адам баласы адам баласына мейман. Сол мейман кеткен кезде ғайыптанғандай әсер береді кім кімге де. Қазақ ғарышкерлері Жерге қайтар  жолда өздеріне үлкен сый-құрмет көрсетіп, «Ес» құралын берген ғаламшарлықтарды көпке дейін ұмыта алмайды. «Ес» құралын Әлімхан қай байлықтан да артық бағалайды. Оның әкесі мен анасына, сүйген қызы Әйкеннен мінез-құлқы, тағдыры аумайтын адамдарды табуға деген үміті зор.

Сондықтан да оған әрбір секунд, минут, сағат, айлар мен жылдар мейлінше ұзақ көрініп кетеді. Күн жүйесіндегі әрбір ғаламшар оған өте ыстық. Ал Жер төңірегіне жеткендегі толқынысы тіпті де бөлек. Жер бетінен оның көз алдына тірі әкесі мен анасы, сүйген қызы Әйкен жиі елестейді. «Қазақстан» жұлдызаралық ғаламшар-кемесін Жерден тиісті қашықтыққа қалдырып, өздері Жер бетіне барлаушы кемемен қонады. Байқоңырдағы ыстық-ықыласты қарсы алу, жүздесу мен сырласу Әлімханға алдына қойған ұлы мақсатынан артық әсер бермейді. Жердің тартылыс өрісіне, климатына қайта қалыптасқан бетте өзі туылып өскен қаласына аттанады. Ондағы үлкен мазаратқа жерленген әкесі мен анасының құлпытасына барып бас иеді, тағзым етеді.

Төртінші «Борыш» бөліміндегі  «Ізденіс жолында», «Жылт еткен үміт», «Саябырлы күндерде», «Ең бақытты күн», «Ыстық  жанұяда», «Топыраққа сіңген қасірет», «Достар бақыты», «Жердегі қара дақтар», «Жаңбырлы түнде», «Қайта жанған үміт оты», «Үрдісті ізденіс», «Бақыт таңы», «Борыш» тарауларынан ғылыми-болашақтық романның ғылыми идесын аңғарамыз. Жұлдызаралық сапардан оралып, Жер, ел тірішілігіне қайта қалыптасқан соң өзге ғаламшар тұрғындары сыйлаған «Ес» құралымен Әлімхан әке-шешесіне мінез-құлқы, тағдыры қатты  ұқсайтын адамдарды іздеуге кірісіп кетеді. Ол біршама уақытқа созылса да, еңбегі еш кетпейді. Әкесі мен анасына қатты ұқсайтын екі  қарттың ми қыртысында сақталған өткен тағдырларын «Ес» құралының шағын экранынан көре отырып, әке-шешесіне сай келетінін анықтайды. Оларды үйіне әкеліп, шағын той-томалақ жасап, мауқын басады. Бірақ әке мен ананың көкейінде қашан да ұрпағын аяқтандыру деген арманы болады. 

  Сол әңгіме қозғала бастағанда Әлімхан ол кісілерге мән-жайды түсіндіріп, шетелге аттанады. Әйкені жеңіл көлік апатынан қаза болған қалаға келеді. Онан «Ес» құралы арқылы  Әйкеніне өте ұқсас әрі тағдырлас қызды іздейді. Шетел ғалымдары да көмектеседі. Бірақ  өкінішке орай, ондай қыз табылмайды. Әлімхан сол аумақта ірі жарылыс сынағының жасалғанын, ондағы топырақ, су  мен өсімдік  атаулының сол мезетте күйіп кекенін біледі. Салысуға кетіп, елге қайтып оралады. Күн санап, елеңдеп отырған әкесі мен анасы да ол жайлы естігенде белдерін жаза алмай қалады. 

  Күндер өте береді. Әкесі мен анасының «Жоқты қайдан таппақсың, балам, өзге де қыздар бар емес пе?» деген сөздерін жиі естісе де, Әлімханның көңілі ешбір қызға аумайды. Сөйтіп жүріп, бір жаңбырлы түнде жеңіл көлігімен қызметінен үйіне қайтып келе жатып, жол шетінде қолшатыр ұстап, тоқтауға белгі берген  бір қызды көлігіне алады. Айна арқылы барлап қараса, ол Әйкеннің бір кездегі Ақлима есімді құрбысынан аумайды екен. Әлімхан оны үйіне жеткізіп салып, оның ертеңінде өзімен «Ес» құралы арқылы бір сәт сырласуын өтінеді. Қыз келісімін береді. «Ес» құралы арқылы Ақлима Әйкенді есіне түсіріп, оның шетелде жерленген денесінің Әлімхан жұлдызаралық сапарға аттанып кеткеннен кейін елге әкелінгенін айтады. Үміт оты жанады. Әлімхан Әйкенінен аумаған қызды өз елінен табады.  Шаңырақ құрып арманына жетеді. Әке-шешесін, келінді, немере-шөберелі етеді.

Ғылыми-болашақтық роман оқиғасы  осындай бақытты  тағдырмен аяқталады. Адам баласының да, күллі өзге тірішілік иелерінің бәрі де жердегі топырақ, су, ауа, өсімдіктерден нәр алады. Ал олар күйген жерде не өспек, не өнбек? Ірі зиянды жарылыс  сынағы жасалған шетел қаласында өсу-өрбу тоқтаған. Ал табиғатты таза ұстап, аялай білген дана қазақ халқының қасиетті жерінде бәрі де өсіп-өнеді, даму жалғасын тауып жатады. Ғылыми-болашақтық романның ғылыми идеясы осы. Шығарманың өне бойында ғылыми жаңалықтар мен қатар оқырманның сезімін билейтін лирикалық толғаныстар жатыр. Осы себепті де шығарма өте тартымды. Ғылыми-болашақтық романға ұлы ғалым, геолог, фарабитанушы Ақжан Жақсыбекұлы Машани «Қайырымды қадам» алғысөзін жаған. Ол кісі сөзін: «Жүністі қазақ халқының рухани қасиеті мен озық ойын халықаралық аренада танытатын жазушы-болашақгер деп білемін» деп аяқтаған. («Брыш», Алматы «Жалын» баспасы, 1987) Бұл шығарма сол сенімді артығымен  ақтап тұр.

ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ

                    КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                            3

ШЕҢБЕРДІҢ  ТҮЙІСУІ

    (Авторлық серияның үшінші ғылыми-болашақтық романы)

Жүніс Сақұрпағының авторлық сериялы ғылыми-болашақтық романдарының жалпы тақырыбының  «Кеңістік көшпенділері» деп алынуының мәні бұл шығармалардағы оқиғалардың тек ғарыш кеңістігі емес, жер беті, жер асты, су беті мен су асты кеңістіктерін қамтитынында. Сериясының  үшіншісі – «Шеңбердің түйісуі» ғылыми-болашақтық романындағы оқиғалар тек жер беті мен су астында өтеді. Шығарманың бірінші «Шеңберлі аралда» бөліміндегі «Күткен жолдама», «Дос қуанышын бөліскенде», «Көңілшектіктің кесірі», «Соңғы емтихан», «Сапар алдындағы сабылыс», «Жер астының ғарышында», «Арманның соңғы асуында», «Арал жағасындағы әңгіме», «Су астына саяхат», «Тереңдегі толқыныс», «Қыңырлықтың кесірі», «Қыздар айтқан оқиға» тарауларында жоғары оқу  орнының екі студенті Жарылғап пен Омарханның жазғы демалыста гректің ұлы философы Платонның «Тимэй» және «Критий» жазбаларында айтылатын, Атлант мұхитында бір кездері дәуренді болып, бір түн ішінде суға батып, аты аңызға айналған Атлантида аралы сияқты етіп қолдан жасалған «Атлантида аралына» оқу орнынан жолдама алып барады.

Олар келешектегі жер қыртысының астымен мейлінше жылдам жүйткитін көлікпен әп-сәтте жетеді. Орналасып, арал құмында Күн көзіне қыздырынып, жағалауында серуен жасап, әңгіме-дүкен құрады. Платон жазбаларынан оқығандарын естеріне түсіреді. Жасанды арал мен ондағы  құрылыстардың тап сол Платон суретегендей етіліп жасалғанына қайран болады. Сөйтіп жүріп екі жігіт сонда демалуға барған   Қарашаш, Қарлығаш есімді  қазақ қыздарымен танысады. Демалыс қызықты бола түседі. Төртеуі бірге қыдырады, арал жағалауында бірге сырласады. Сол күндердің бірінде қыздар жігіттерге аралға келгендеріне дейін аралда бір өкінішті оқиғаның болғанын баяндайды. Қазақ елінен келген екі есепке жүйрік жігіт күтпеген жерден ізім-ғайым жоғалады.  Оның сырын ешкім білмейді.

«Даңқ шеңберінде» делінген екінші бөлімнің «Ғажайып цирк», «Жақсының жәрдемі», «Әсерлі сәттер», «Аренада – қар адамдары!», «Ашылмаған сыр», «Сағынышты күндер», «Сюрприз», «Құрбыларды еске алғанда», «Жаңа әдіс», «Ғажайып сапар», «Ғарыштағы цирк», «Өзге ғаламшарларда», «Даңқ шеңберінде» тарауларында жасанды «Атлантида» аралына құрамында лезде есеп шығарғыш ерекше қабілеттері бар Қар адамдары бар тамаша цирктің келуі, оны көруге ынталы дамалушылардың көптігінен билеттің табылмауы, әлдекімнің екі жігіт пен екі қызға көмектесуі, өз елдеріне оралған жігіттер мен қыздардың бір біріне деген сағыныштары әсерлі суреттеледі. Одан әрі қарай ол цирктің дүние жүзі ғана емес, Күн жүйесіндегі тірішілікке қолайландырылған ғаламшарлар мен оларды серіктеріндегі елдердің халықтарына жақсы танылып, аса даңқты болғандары тартымды баяндалады.

Ғылыми-болашақтық романның  үшінші «Шеңбердің ширегінде» бөлімінің «Құпия таңдау», «Ашудың шегі», «Таудағы түнде», «Күтпеген жаңалық», «Қыздармен қауышқанда», «Алғашқы әрекеттен соң», «Күшейген қорқыныш», «Қызықты ізденіс», «Шың басында», «Тағылардың тарихы», «Қапылысты іздеу», «Торға қайта түскенде» тарауларынан жасанды «Атлантида аралында» ізім-ғайып жоғалып, мансапқор қарақшылардың қолдарымен екі жігітің мұхит тереңіндегіі сүңгуір кемедегі құпия зертханаларда «Қар адамдарына» айналдырылғанын білеміз. Олар екі жазықсыз жігіттің  үстеріне арнайы дәрі-дірмек  беру арқылы  жедел қалың түк өсірген, бет-әлпеттерін қар адамдарының бет-әлпеттеріне келтірген.

Жер шарындағы елдерді аралап, даңқтарын асырған цирк Қарашаш пен Қарлығаш тұратын  тау етегіне жақын орналасқан қалаға да келеді. Оны естіген Жарылғап пен Омархан да жетеді. Төртеуі циркке барады. Цирк жүріп жатқан мезгілде «Қар адамына» айналған екі жігіт залда жігіттермен қатар отырған Қарашаш пен Қарлығашты байқап қалады. Ашу мен ыза, қызғаныш пен күйініш бойларын билейді. Цирк көрсету барысында болған үзілісті пайдаланып, екеуі ғимараттан қашып шығып тау  асады. Сол тауға серуендеп келгендерден азық  қымқырып күнелтеді. Сол күндерде ол екеуі таудың жоғары басындағы үңгірлерде тұратын шын мәніндегі Қар адамдарын кезіктіреді. Олармен тілдесе алмаса да, мылқаулар сияқты бет мимикасы, қол саусақтарының қозғалысымен түсініседі. Қар адамдары күн сайын таң мезгілінде, шығыс көкжиектен Күн көтеріліп, сәулесі тас жартастарға түскен мезетте қолдарына өздері қашап жасап алған бір-бір дөңгелек тастарын Күнге қаратып тағзым жасайды. Мұнысынан екі жігіт олардың бір замандағы Атлантида аралы тұрғындарының бір түнгі күтпеген жойқын апаттан аман қалған адамдардың тау кезіп, қар адамдары болып кеткен ұрпақтары екендерін біледі. Ал бұл күндерде олардан қапыда көз жазып қалған цирк мансапқор қарақшылары әмбебап әуе кемелерін жалдап, қаланың, одан қала бере тау аймағын әуеден барлауға кірісіп, қапылысып жатқан еді.

Төртінші «Шеңбердің түйісуі» бөліміндегі «Шың басындағы шу», «Сезім құдіреті», «Құпия дайындықтан соң», «Шұғыл шегіністе», «Шешімі шексіз зерттеу», «Құпия кемеде, «Демалысты еске алғанда», «Таудағы тауқымет», «Хайуанаттар бағында», «Шыңда ашылған шындық», «Шеңбердің түйісуі», «Ортаға оралу», «Бақыт шыңында» тараулардан ғылыми-болашақтық роман оқиғасының күрделене түскенін көреміз. Мансапқорлығынан қапелімде айырылп қалған қарақшылар барлығына барады. Әмбебап әуе кемесімен тау үстін шарлай ұшып жүріп екі жігітті  табады. Жігіттерге қар адамдары болысады. Олар қарақшылардың басшысын таспен атып, шыңнан құлатып мерт етеді. Жігіттерге көмекке қаладан бір топ дәрігерлер мінген әуе кемесі келіп жетеді. Мән-жай ашылады. Жігіттерді ауруханаға жеткізіп, арнайы зартханада ота жасап, қайтадан өз қалыптарына келтіреді. Оқиға ақпарат көздері арқылы әлем халқына тарайды. Мемлекет тарапынан көмек көрсетіліп, қар адамдарына тау беткейлеріне ағаш үйлер тұрғызылады. Аспалы жолдар салынады. Шың – бақыт шыңына айналады.

Жазушы-болашақгер Жүніс Сақұрпағының бұл ғылыми-болашақтық романы арқылы бүгінгі күннен-ақ адамның бет-әлпетіне, терісіне жасалынып жүрген өзгерістердің ғылыми жетістіктерінің болашақта қандай да бір мансапқор қарақшылардың қолдарына түскенде қандай жағдайға душар етуі мүмкіндігін ескертеді. Автордың бұл шығармасына 1994 жылғы Қараша айының 30-шы күнінде Үнді жазушыларының Қазақстандағы күндері өтіп жатқанда Қазақстан Жазушылар одағының Жандос атындағы әдеби сыйлығы берілді.

                          ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ

                      КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                               4

                КӨКТЕН  КЕЛГЕН  КӨШПЕНДІЛЕР

           (Авторлық серияның төртінші ғылыми-болашақтық романы)

Жазушы-болашақгердің авторлық сериясының төртіншісі – «Көктен келген көшпенділер» ғылыми-болашақтық романының бұл тақырыбы күллі шығармаларының мән-мазмұнын ашады. Олай дейтінім, сериясының жалпы айдары «Кеңістік көшпенділері». Автордың бұл тақырыпты алудағы мақсаты қазақ халқының көшпенділік өмірінің ұлы табиғатты қорғау мен аялаудағы дана тәсіл екенін Ғаламдық масштабта паш ету. Сонымен бірге, Жер ғаламшарында өмір сүріп жатқан адам баласының бәрінің де көшпенді екенін көрсету. Сәл ой жіберіп қарасақ, бүгіндегі көші-қон ертедегіден әлдеқайда жиі, көшу аясы өте кең. Ерте кездегі көшгтердің аясы мың шақырымнан үш-бес шақырымға дейін жетсе, бүгінде адам баласы  континенттен континентке қоныс аударады.  Бір қаланың ішінде қаншама көш бар. Пәтерден пәтерге, қаладан  қалаға, бір елден  елге көшіп кетіп жатқан, көшіп келіп жатқан адам баласында сан жоқ.

Дегенмен де, автордың мақсаты адам баласының көші-қон әрекеттерін көрсету емес, ата-бабаларымыздың о бастан-ақ көші-қон арқылы ұлы табиғатты қорғай, аялай білгендігін, сол арқылы табиғаттың тамаша көркі мен байлығын сақтай білгенін көрсету. Төрт бөлімнен тұратын ғылыми-болашақтық романның бірінші «Қазақ жері» бөліміндегі  «Дана қазақ», «Ақ тұман арасында», «Дүрлігу», «Қайтар жолдағы қиындық», «Құрметті мейман», «Қазақ жері», «Ұйқыдағы ғалым» тарауларында шығарманың бас кейіпкері, жұлдызшы ғалым Жайлау Жаһангерұлының кезекті еңбек демалысын алып, өзі туылып өскен ауылына келуі мен  оның атқа мініп, серуен жасаған кезінде аспаннан Бикеш шоқжұлдызындай болып қалықтап келіп ол барған Көкжайлауға қонып, бір дүйім киіз үйлі ауылға айналғаны, Жайлаудың келгендермен жүздесіп сыр бөліскені суреттеледі. Көктен келгендер тұтастай бір жұлдызаралды бір ауылдай игерген өркениетті көшпенділер. Олар жұлдызаралық кемелерімен Жер ғаламшарымыздың төңірегінде айнала ұшып жүріп, осы ең таза қазақ жерін, оның табиғаты әсем Көкжайлауын таңдаған. Ғалам көшпенділері Жайлауды шошытпау үшін оны уақытша ұйқыға кетірген. Оянған соң өздерінің киіз  үйлі ауылдарында құрметті мейман еткен. Сонан соң тағы да ұйқыға берілтіп, Көкжайлаудың жасыл шөбіне жайғастырған. Ғалымды іздеген ауыл тұрғындары оны  осындай күйде тауып алады. Жайлау оянады. Бірақ көргендерінің бәрі де түс көргендей.

Екінші «Тарылған  табиғат» бөлімінде ғалымның көргендерінің ешқандай түс емес, шындық екенін дәлелдеу жолындағы ізденісі баяндалады. Мұны біз «Адасу», «Тарих белдеуі», «Қарбалас өмір», «Ел сенбейтін елес», «Көкжайлаудағы көш», «Сенімді жаңалық», «Тарылған табиғат», «Жаңа жоба» тарауларынан оқимыз. Жайлаудың көктен келген көшпенділермен кездескені, тілдескені анық. Оның  үстіне өзі Күн жүйеміздегі Қоңырқай ғаламшар – Сатурнды расытханада қуатты сыңардүрбімен бақылап-зерттеп жүргендіктен ол кездесу маңызды бола түскен. Көшпенділердің әрқайсысының кеудесінде осы Қоңырқай ғаламшардың бейнесі салынған төсбелгі болған. Жайлау үнемі соны көз алдына елестетеді. Аспан бұлтсыз түндерде расытханаға барып Қоңырқай ғаламшарға сыңардүрбі арқылы ұзақ қарайды.

 Сол күндерде Жайлау ұшптын беймәлім денелерді зерттеумен айналысатын мекеме мен қалалық сәулет құрылысы мекемесінде болып, ондағыларға көрген-білгендерін айтады. Бірақ ғалым бола тұрса да онысына кей адамдар күмәнмен қарайды. Жайлау сонда да алған бағытынан тайған емес. Осы кездерде көктен келген көшпенділердің жұлдызаралық кемелері белең беріп те қалады. Оларға Жер ғаламшарының  үй мен ғимараттарға шектен тыс толғаны ұнамайды. Оны Жер тұрғындары сезіне бастайды. Жайлау қаланың бас сәулетшісіне дейін барып, қаладағы көп қабатты тұрғын  үйлер мен мекемелік ғимараттардың жаңа жобасын жасау керектігі жөнінде әңгіме қозғайды. 

Ғылыми-болашақтық романның үшінші «Тазарған табиғат» бөліміндегі «Балалық сана», «Ақиқат жолында», «Қара пиғыл», «Табиғатты тұншықтырушылар», «Нанымды болжам», «Жайлау  үстіндегі  от», «Төгілген абырой», «Күтпеген сілкініс», «Тазарған табиғат» тарауларында автор қанша дамыса да адам санасының балалық санадан шыға алмағанына ой тоқтатады. Расында да, ой жіберіп қарасақ, «дамыған елміз» деп, кеуде қағып, күрделі техникалары мен қуатты қаруларын ұлы табиғатты бүлдіруге бағыттап  отырған елдердің санасы шын мәнінде де балалық сана. Жайлау осымен күреседі.

 Көктен келген көшпенділер Жайлаумен үнемі тілдесіп жүрмесе де, Жер шарындағы қандай елдердің ұлы табиғатқа зиян келтіріп жүргенін біледі. Ал ондай қарулы елдер көктен келген көшпенділерді байқап, әуе шабуылына арналған күштерін Көкжайлауға әкеледі. Көктен келген көшпенділердің жұлдызаралық кемелерін атқылайды. Бірақ оларға ол оқтары еш дарымайды. Артынша ел елде күтпеген жер дірілі пайда болады. Биік бастары бұлтпен таласқан жүзден аса қабатты түрғын үйлер мен ғимараттар әлдеқандай бір құпия күштің әсерінен шайқалып-шайқалып барып аспанға қарай зымырай  ұшып, Жер төңірегіндегі  ғарыш кеңістігіне  шығып кетіп  жатады.  Бұл құбылыс көктен келген көшпенділердің алапат жұлдызаралық кемелерінен туындаған «тартылыссыздық құбырынан» туындаған еді. 

Айналасы аз ғана уақыттың ішінде Жер шарындағы артық делінген құрылыстардың бәрі де  Жер төңірегіндегі ғарыш кеңістігіне  Қоңырқай ғаламшардың  сақинасы іспетті тасты сақинаға айналады. Көктен келген көшпенділер Жер тұрғындарын баспанасыз қалдырмайды. Тазарған табиғат аясына киіз үй іспетті жеңіл құрылып, жеңіл жиналатын баспаналар жеткізеді. 

Төртінші «Жер жайлау» бөліміндегі «Жер жарасы», «Өткенге оралу», «Жасыл Жер», «Жаңа өмір», «Сақиналы ғаламшар», «Орындалған мақсат», «Жасыл Жердің жанашырлары» тарауларынан ғылыми-болашақтық романның бас кейіпкері Жайлау Жаһангерұлының ой-арманына жеткенін оқимыз. Артық құрылыстардан арылған Жер бетінің әжімсіз болмайтыны түсінікті. Оны жасылдандыру үшін көктен келген көшпенділер жер бетіне арнайы кемелерімен жылдам өсетін өсімдіктердің  дәндерін себеді.  Жер жарасы жазылады. Жер ғаламшарының барлық аймақтарында жаңа өмір басталады. Қала кезінде қарама-қарсы пәтерде тұрса да бір-бірімен араласпаайтын, сырласпайтын, бір-біріне қиямет күнінде қолұшын беруден қашқақтайтын адамдар бір-бірімен бәз-баяғы ауыл адамдарындай араласып-құраласып кетеді. 

Көктен келген көшпенділер де алдарына қойған мақсаттарын толығымен орындайды. Олар өз жұлдызаралдарына қайтар алдында үлкен төбенің басында қазақ халқымен жүздеседі, табиғатты қорғай, аялай білгендері үшін алғыстарын білдіреді. Қоштасып аттанады. Жерді көпке дейін сыртынан бақылайды. Жер тап бір Қоңырқай ғаламшар – Сатурн ғаламшары сияқты сақиналы болып қалған. Көктен келген көшпенділердің Жайлау Жаһангерұлына түснідірулерінше, олардың алыс ата-бабалары Қоңырқай ғаламшар сияқты ғаламшарда өмір сүрген. Келе-келе қаптаған тұрғын үйлер мен ғимараттармен ғаламшар бетін толтырған. Ауа райы, күллі табиғат бүлінген соң артық құрылыстарды осы сияқты ғаламшар төңірегіндегі ғарыш кеңістігіне «тартылыссыз құбыр» арқылы шығарып жіберген. Содан бастап ол ғаламшар тап Қоңырқай ғаламшар – Сатурн сияқты сақиналы ғаламшар болып қалған. Өздері басқа жұлдыз жүйесіне көшіп кеткен. Олардың ұрпақтарының ұрпақтары – өздерінің кеуделеріне сақиналы ғаламшардың бейнесі салынған төсбелгіні тағып  жүретіні содан. 

Автор сондықтан да ғылыми-болашақтық романның өне бойында Қоңырқай ғаламшар – Сатурнды үнемі  оқырманның есіне салып отырады. Бұдан біз «Расында да Күн жүйеміздегі сақиналы Қоңырқай ғаламшар – Сатурн әуелде осы Жеріміз сияқы ғаламшар болмады ма екен?» деген де ойға келеміз. Ал шығарманың басты ғылыми идеясы – Жер шарының бетін шектен тыс тас төсеммен жауып, тынысын тарылтып, жасыл жерді азайтып, артық құрылыстармен толтырудың зиянды жағы көп болмақ

ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ

                     КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                5

                МАРСТАН  ШЫҚҚАН  ЖАҢҒЫРЫҚ

    (Авторлық серияның бесінші ғылыми-болашақтық романы)

Бұл шығармадағы оқиғалар Күн жүйеміздегі Жерімізге өте ұқсас келетін Қызыл ғаламшарда - Марста өтеді.  Бірақ автордың түпкі  ғылыми ой-толғамы сол ғаламшарды кең даламызды игерген, гүлдендірген, сырт жаудан қорғай білген ата-бабаларымыздай екінші атамекенге айналдыруда жатыр.

 Бірінші «Екінші Жер» бөлімінің «Дүлейлі табиғат», «Жерден келген кеме», «Көгілдір жұлдыз», «Бұрғы басында», «Су  айдынында», «Кеңейтілген мәжіліс», «Көкөніс шаршысында», «Алып тауда», «Қаһарлы қыс алдында» тарауларында шығарманың бас кейіпкері Қайыргелді бастаған бір топ жас отбасылардың Жердегі қазақ елінен Қызыл ғаламшарға қоныс аударғаны суреттеледі. Қызыл ғаламшардың табиғаты қатаң. Оның экваторының өзінде жаз айларындағы жылу температурасы Цельсий бағамы бойынша 25 градустан жоғарыламайды. Онда секундына 50 метр жылдамдықпен соғып,  ғаламшар аймақтарында құмды дауыл тудыратын желі, қақаған аязды қысы  бар. Осының бәрін біле тұра қазақтың қаһарман отбасылары тәуекелге бел буған.  Олар Қызыл ғаламшар бетіне  ерекше төзімді материалдардан тігілген киіз үйлі ауыл қоныстандырып, арнайы бұрғылармен ғаламшар қыртысы тереңінен су шығарады, жазығына микроорганизмдер бар көң төгеді, мөлдір түсті қалың шыны күрке астында көкөніс өсіреді.

Қазақ  отбасыларының  түпкі мақсаттары Қызыл ғаламшарды қазақтың екінші ата-мекеніне айналдыру болғандықтан олар осы жолда көп қиындықтарды бастарынан кешеді. Құрған киіз үйлері мен құрылыстарын мезгіл-мезгіл дауылды желден көтерілген құм бораны жауып қалып жатады. Алыста қалған Күннен мардымсыз жеткен сәуле мен жылу да қиындықты еселейді. Соған қарамастан қазақ қаһармандары Қызыл ғаламшардағы Күн жүйесіндегі ешбір ғаламшарда жоқ, көлденеңі 600, биіктігі 25 шақырым келетін алып тау басындағы жазыққа көтеріліп, онда да киіз үйлі ауыл қоныстандырады. 

Екінші  «Екінші өмір» бөлімін құрайтын  «Қоқысты аймақ», «Айда», «Мұз айдынында», «Түн тыныштығында», «Мал қораларында», «Екінші Күн», «Жасыл бөрік», «Жасыл аймақтарда», «Ерте көктемде», «Екінші өмір» тарауларында қазақ отбасыларының Қызыл ғаламшар табиғатын игерудегі әрекеттері жандана түседі. Олар Қызыл ғаламшардың Үлкен Ай, Кіші  Ай деп қазақшаланған Фобос және Деймос серіктерінде болады. Алыста қалған Күннің мардымсыз сәулесі мен жылуын еселеу үшін Кіші Айға аса қуатты термоядролық реакциялы қондырғылар орнатып, екінші Күнге айналдырады. Қызыл ғаламшардың бір кездегі Ақ бөркі енді Жасыл бөрік. Уақыт өткен сайын ғаламшардың жасыл аймақтары молая береді. Ауа райы да өзгеріп, көктем көрінісі көңілді көтереді. Қызыл ғаламшарда екінші өмір басталады.

Үшінші «Екінші атамекен» бөліміндегі «Жайлау жазы», «Көңілсіз күзде», «Күтпеген келімсек», «Ғалымдар үйінде», «Тау шыңдарында», «Шұғыл мәжіліс», «Қырағылық – ел тыныштығының кепілі», «Туылған Жерді еске алу» тарауларында ғылыми-болашақтық роман кейіпкерлерінің іс-әрекеттері күрделене түседі. Қызыл ғаламшардың барлық дерлік аймақтары жасылданған соң-ақ ондағы өмір де тап бір Жердегі қазақ жеріндей қасиетті мекенге айналған. Жерден көшіп келген жас отбасылар өсіп-өнген, ұрпақтары  жалғасып, дәуренді күндер өте берген. Бірақ ұлы табиғаттағы кез келген тірішілік иесінің белгіленген өмір мерзімі бар. Жастар өсіп, үлкендер қартайған. Дүниеден озғандар да бар. Ал өмір жалғаса береді. Қызыл-сарғыш түстен жасыл-көгілдір түске айналған Қызыл ғаламшарға енді сырттан көз тігушілер көп. Сонау алыс жұлдыз жүйесіндегі бір тірішілікті ғаламшарды тоздырып, өзге ғаламшар іздеген келімсектер екінші атамекеннің аспанында пайда бола бастайды. Оны дер кезінде байқаған қазақ қаһармандары жедел мәжіліс құрып,  ғалымдармен ақылдасып, ол келімсектерді жолатпаудың жолын қарастырады.

Ғылыми-болашақтық романның  «Атамекен үшін айқас» делінген төртінші бөлімінде оқиға желісі шарықтау шегіне жетеді. «Беймәлім ұшатын кемелер», «Қатерлі жоспар», «Қазақ еліндегі көш», «Жаза басқандар», «Құпия мәжіліс», «Алғашқы шабуыл», «Құм базасында», «Кезекті шабуыл», «Сейілген бұлт», «Дала төсіндегі дүбір»  тарауларында қазақ қаһармандарының екінші атамекенді сырт жаудан қорғап қалу жолындағы пәрменді күресі суреттеледі. Автор бұл арқылы ата-бабаларымыз гүлдендіріп, сырт жаудан сақтап қалған, өзімізге аманат еткен қасиетті жеріміздің қадірін де оқырманның санасына құяды.

Қиыр кеңістіктен келгоен келімсектер «дайын асқа тап болмаққа» әрекеттенеді. Оған қазақ қаһармандары қарсы тұрады. Келімсектердің кемелерінің қозғалтқыштарын істен шығаратын құм шашқыш кемелер ойлап табады. Сөйтіп, бұлт сейіледі, келімсектер келмеске кетеді. Екінші атамекен үшін айқас осылайша қазақтардың  жеңісімен аяқталады. 

Бүгінгі күндері біз күнделікті күйкі тірілігімізбен арпалысып жүргенде, кейбір дамыған елдер аспандағы Айды, Шолпанды, Қызыл ғаламшарды толығымен иемденіп алуға талпынуда. Олардың бәрінің де Жеріміздікі сияқты сызылып қойған карталары да бар. Ай мен Қызыл ғаламшарға қалалар салу жоспары да әлдеқашан жасалған. Сериялы ғылыми-болашақтық романдар жазумен қатар жұлдызды әлемді бақылап-зерттеп жүрген жазушы-болашақгер Жүніс Сақұрпағы бұл мәселеге қанық болғандықтан Ай, Шолпан мен Қызыл ғаламшарды шығармаларында осылайша қазақ иелігіне берген. Кім біледі, Ғарыш эрасының қазақ жерінен басталғанындай, болашақта қазақ отбасылары шын мәнінде де Қызыл ғаламшарды бірінші болып Екінші атамекенімізге айналдырар. Ләйім, солай болса екен!

                            ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ

                        КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                  6

                        ҚИМАЙТЫН  ӘЛЕМ

       (Авторлық серияның алтыншы ғылыми-болашақтық романы)

Жазушы-болашақгердің авторлық сериясының қай ғылыми-болашақтық романын оқысақ та, олардан  ұлы табиғатты қорғау, жерді, елді қастерлеу мен адами қасиеттерді ұғыну жөнінде тәлім аламыз. Табиғаты таза жердегі адамның да, өзге кез келген тірішілік иелерінің де дені таза. Өйткені, ұлы табиғат пен онда тірішілік ететін күллі тірішілік иелері біртұтас организм.

 Бүкіл оқиғасы жер бетінде өтетін сериясының алтыншысы – «Қимайтын әлем» ғылыми-болашақтық романында автор «Ұлы табиғаты мақұрым жерде оның иелері де мақұрым» деген  ғылыми негізді мәселені көтереді. Оқырман назарын көктегі ақ пен қара түспен қалған Ай, Олпан (Меркурий) және басқа да соларға ұқсас ғаламшарлар мен олардың серіктеріне аударады. Адам баласының мінез-құлқы, оның адами қабілеті мен қасиеті туылып өскен жеріндегі табиғат аясына сай қалыптасады. 

 Ғылыми-болашақтық романның «Кемедегі ақау», «Тыныштық», «Алғашқы азық», «Ауыл әсері», «Алғашқы қоңырау», «Танысу», «Көңілсіз күндер», «Қастандық», «Сурет сабағында», «Дарымаған оқ» тарауларында жұлдызаралық сапармен өзіміздің Күн жүйеміздің жанынан ұшіп өтіп бара жатқанда кемеден ақау  табылып, бөтенжүйеліктер оны  Жерге, ауыл маңына аз уақытқа  қондырады. Кеме терезелерінен жайқалған нешетүсті гүлдерді көрген ғарышкерлер қайран болады. Олар туылып өскен ғаламшарда мұндай табиғат көрінісі жоқ. Бәрі де көздеріне жасанды түс беретін көзілдірік киген. Ол болмаса, табиғи түсті де ажырата алмақ емес. Сол ғарышкерлердің ішінен Батыл есімді ғарышкер ауыл табиғатына қатты қызығады. Кеме жөнделіп, аттанар алдында ол одан секіріп жерге түседі. 

Кеме ұшып кетеді. Батыл өзінің өте жылдам қозғала алатын қабілетін пайдаланып, азығын ұстап жейді, тыныштыққа, жер тартылысы мен ауа райына  қалыптасады. Содан соң ауылға келеді. Ауылдағы білім ордасы – мектеп. Онда жаңа оқу жылы басталған. Батыл жылдам қозғалып мектептегі бастауыш сыныбына енеді. Артынша Еңлікгүл есімді жас мұғалима кіріп, балаларға қазақ әріптерін үйретеді. Мұны Батыл тез қабылдайды. Аз уақыттың ішінде қазақ тілінде сөйлей бастайды. Еңлікгүлмен танысып, қазақ елі жөнінде біршама мәлімет алады.

 Мұны байқаған Еңлікгүлдің жігіті Қалыбек бөтен жігітке күш көрсетпек болады. Бірақ оны ұстау да, ұрып-соғу да еш мүмкін емес. Ол көше шаңын бұрқ еткізіп табан астында көзден ғайып болады, қайта пайда болады. Әбден ызаға булыққан Қалыбек бірде мылтық оғымен оның көзілдірігін тас-талқан етеді. Батыл ақ-қара түстен өзге түстерді ажыратудан қалады. 

Екінші  «Екі түсті әлем» бөліміндегі «Кешкі серуен», «Айтылмаған ақиқат», «Қарайған дүние», «Бөтен ауыл жүйрігі», «Ең таза мектеп», «Қауіпті сапар», «Тағылған күнә», «Елде жоқ көлік», «Жала жабушылар», «Шебердің шебері» тарауларынан Батылдың ауыл өміріне ным-нымдап араласа бастағанын оқимыз. Ол Еңлікгүлмен кездесуін доғармайды. Ауылдағы өзі алғаш білім алған, танысқан жанашыр адамы болғандықтан Батыл Еңлікгүлге бар сырын да айтады. Мұғылима арқылы мектепке қарауыл-аула сыпырушы болып жұмысқа орналасады. Ол қай жұмысын да жылдам әрі сапалы атқарады. Оны естіген кейбір адамдарда қызғаныш сезімі де оянады. Оған жала да жабылады. Батыл істен шыққан жеңіл көліктердің бөлшектерінен елде жоқ көлік құрастырады. Шебердің шебері атанады.

Үшінші «Ақиқат жолында» бөлімін құрайтын «Қатерсіз сапар», «Қаладағы елес», «Жаңа қоныс», «Күтпеген қызғаныш», «Жалған жала», «Ғажайып көлік жүргізуші», «Мақсатына жеткендер», «Күтпеген ұсыныс», «Аспанда айтылған ақиқат» тарауларында Батылдың ерекше қабілеттері ашыла түседі. Ол қалаға барады. Ондағылар Батылдың жылдам қозғалыстарына қайран болып елес атайды. Ауылға келген соң оған бөлек үй беріледі. Сонда да қызғанушылар тарапынан оған жабылған жала таусылмайды. Батылдың қолынан келмейтіні жоқ. Ол жеңіл көлікті де өте шебер жүргізе алады.

Төртінші «Оянған қабілет» бөлімінің «Жолдағы жаттығу», «Күтпеген хабар», «Сәтсіз сапар», «Қайта табысқандар», «Соңғы өсиет», «Ұмытылмаған өкініш», «Ақиқатқа бір адым», «Өзгерген пікір», «Жаңа ұсыныс», «Кемедегі кеңес», «Оянған қабілет» тарауларында бөтен ғаламшарлық Батылдың ғажайып табиғатты армансыз көру, сүйсіну, одан терең ләззат алу үшін көзінің табиғи көру қабілетін ояту жолындағы әрекеттері суреттеледі.

Бөтен ғаламшардан келмек түгілі, бөтен ауылдан келген адамның таныс емес ортаға үйренуі оңайға соқпайды. Батыл өзінің бөтендігін әрбір минут сайын сезінеді. Ауыл тұрғындарына қаншама жақсылық жасаса да, олардың арасынан өзін түсінбейтіндер, ерекше қабілетіне қызғаныш білдіретіндер табылады. Батыл Еңлікгүл мен оның құрбысы Бәтиманың рухани көмегімен көп жетістікке де жетеді. Еңлікгүлді ұнататын Қалыбек Батылдың ізінен қалмайды. Ақыр соңында ол үй сарайындағы әкесінің мылтығын жасырын алып, тағы кездесіп, Еңліңгүлмен  қатарласа әңгімелесе өзенге қарай кетіп бара жатқан Батылдың арқа  тұсынан мылтық оғын атады. 

 Батыл құлап, қансырағалы жатқанда, аспанда шағын ғарыш кемесі пайда болып, оның жанына қонады. Ол Батылдың Жер ғаламшарындағы осы ғыжайып табиғатты ауылда қалып қойған Батылды сәл кеш біліп, қайта оралған сүйген қызы еді. Ол дереу ем-дом қолданып Батылды аяғына тұрғызады. Осы кезде Батылдың организмінде болған қиналысты өзгерістен көзінің табиғи көру қабілеті оянады. Ол енді ғажайып табиғаттағы түрлі түсті ешқандай арнайы көзілдіріксіз көре алады. Артынша мән-жайды Қалыбек те түсінеді. Батылмен достасады. Екі жұп үйлену тойларын осы ауылда өткізеді. Шығарма осындай бақытты оқиғамен аяқталады.

Авторды бұл ғылыми-болашақтық романының журналдық нұсқасы «Тірішілік» журналында, орыс тіліне аударылған журналдық нұсқалары Алматы қалалық «Вечерний Алматы», республикалық «Простор» журналында, ал чех тіліне аударылған журналдық нұсқасы Чех Республикасының астанасы Прагада шығатын «Nemesis» ғылыми-көпшілік журналында жарияланып, қазақ ғылыми жанрында тұңғыш рет Шығыс Еуропаға танылған болатын. 2003  жылы  «Ғылым» ғылыми баспа орталығынан кітап болып жарық көрді.

                         ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ

                 КЕҢІСТІК   КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                           7

                 ШОЛПАНҒА   КӨШКЕН   АУЫЛ

(Авторлық серияның жетінші ғылыми-болашақтық романы)

 Дүние әлемін де, Жер ғаламшарымыздағы  жануарлар, өсімдіктер мен заттарды да тек жарық сәулесімен көреміз. Жарық жоқ жерде ешқандай  бейне де жоқ. Жазушы-болашақгер Жүніс Сақұрпағының  авторлық сериясының жетіншісі – «Шолпанға көшкен ауыл» ғылыми-болашақтық романының оқиға желісі арқылы дамитын ғылыми идеясы осыған негізделген. Жазушы-болашақгер Жүніс Сақұрпағының 1974 жылы жазған бұл  ғылыми-болашақтық романындағы ғылыми идеясын 2002 жылы Астралия ұлттық унивесритетінің ғалымдары кез келген затты лазер сәулесімен секундың бір біөлшегіндей уақыт ішінде бөлшектеп жіберіп, сондай уақытта екінші жерге көшіріп, қалпына келтіру арқылы тәжірибе жүзінде жүзеге асырды.

Бірінші «Аптапты аймақта» бөлімінің «Емшектау», «Атлантида ойпатында», «Елеске ілескен қыз», «Жоғалған із», «Өткен заманға оралу», «Жерден келген сағыныш», «Қара дене құпиясы», «Аспаннан келген қала», «Қызықты серуен» тарауларындағы оқиғалар қазақ ғалымдарының Шолпан ғаламшарын зерттеулерінен бастау алады. Олар Шолпандағы қыз емшегіне ұқсап келетіндіктен өздері Емшектау деп атаған екі үлкен таудың бірінің ұңғыланған астындағы Жер ғаламшарындағыдай етіліп жасалған табиғи жайда өмір сүріп, өздері Кең тегіс аталған  бұрынғы Аталатида оймпатында ғаламшар қыртысы тереңінен қазба байлық пен суі табу үшін бұрғылау жұмыстарын жүргізеді. Олар Жерден бөлек табиғатына қалыптаса бастаған. Шолпан ғаламшары оз осінде Жер сияқты батыстан шығысқа қарай емес, керісінше, шығыстан батысқа қарай айналады. Оның тіуілігі екі жүз қырық үш тәуілікке созылады Жер тәуілігі есебімен. Ғаламшар үсті өте ыстық. Тұла бойын үнемі қою ала бұлттар қоршап тұрады. Елу шақырым биігінде үенмі қатты жел тұрып тұрады. Жиі-жиі найзағай ойнайды. 

 Жерден барған ғалымдардың жаңа құрамында Шолпан ғаламшарымен аттас Шолпан есімді жас ғалым қыз  бар. Бірде бұрғылау жұмысы барысында Шолпанның бұлтты аспанында найзағай оты жарқылдайды. Геологтар тездетіп арнайы жасалған шағын үйшіктеріне кіріп кетеді де, Шолпан қыз назардан тыс қалады. Геологтар соның артынша Шолпан қыздан қапы қалғандарын біледі. Ал Шолпан найзағай отының артынша кең даладағы төбелердің бірінің үстінде тұрған шағын ғарыш кемесін көреді. Артынша оның ішінен  ішінен екі сымбатты жігіт шығып, қызды өздеріне шақырады. Шолпан ештеме ойламастан солай қарай жүгіре жөнеледі. 

Бірақ жігіттер жеткізер емес. Шолпан өзінің солай қарай. көзіне көрінгендепрдің кімдер екенін анықтау үшін кетіп бара жатқанын бұрғы басындағы әріптестеріне бейнебайланыс құралы арқылы хабарлайды. Бірақ олардан жауап болмайды.  Сөйтіп, Шолпан  Абзал есімді қазақ жігітімен танысып, олардың ғарыш кемсіне мініп, қазақтың ақшаңақай түсті киіз үйлі ауылына тап болады.  Ауылдың ыстығы бес жүз градустан асатын Шолпан ғаламшары бетінде қалай пайда болғанын да, өзінің қай ауылда екенін де түсіне алмайды Шолпан. 

 Ал бұл уақытта Шолпан қызды шарқ ұрып іздеген геологтар оның ізіне түседі. Бірақ ол ізі төбеге жеткен жерден әрі қарай ізім-ғайым болады. Геологтар ештемені түсінбей, айнала-төңіректі қуатты дүрбілерімен шолады, ғарыш кемесімен ұшіп, әуеден де бақылайды. Ештеме шықпаған соң Емшектауға қайта оралады. 

Шолпан қыз бұл күндерде қазақтың ғажайып ақшаңқай түсті киіз үйлерінентұратын ауылда өмір сүріп жатады. Өзіне жеке киіз үй берілген. Абзал екеуі күн сайын күндіз сыртта кездесіп, кең далада серуен құрады, Сырласады. Шолпан бұл құбылыстың қалай болатынын білгісі келіп, серуен барысында Абзалмен әңгімелесумен болады. Абзал оған жарық сәулесі құпиясын түсіндіруге тырысады. Екеуі Абзалдың әкесіне барып сәлем береді. Ол кісі махаббаттарының тазалығын түсініп, ақ батасын береді. 

Шадыман Шолпанды таба алмаған күндерде Жер ғаламшарындағы туылып өскен еліп есіне алады. Ол жайлы телеэкраннан жаңалықтар көріп, өткен жастық шағын аңсайды. Шолпан ғаламшарының тірішілікке қолайсыз табиғатын Жердің ғажайып табиғатымен салыстыра қарайды. Елдегі мектепт бітіріп, жоғары оқу  орнына түсіп, геолог мамандығын алып, одан осы Шолпан ғаламшарына аттанғанға дейінгі өмірін көз алдына әкеледі. Ал мұнда аттанар алдында жұлдызды қалашықта Шолпан екеуі Айлы түнде бірге қыдырып, біршама сырласқан. Екеуі осы Шолпан ғаламшары жөнінде де ұзақ әңгіме қозғаған. 

Абзалдың ауылында жүрген Шолпан Абзалмен әрбір кездесуінде Шолпан ғаламшары аспаны кеңістігінде ара-тұра байқалып қалатын қара дене жөнінде сұрақ қояды. Екеуі бірде тау басына шығады, енді бірде Шолпанның өтініші бойынша Абзал қолындағы құралы және аспандағы қара дене арқылы пайда болған қаланы аралайды. 

Шадыман бастаған геологтар Шолпанды табамыз деген үмітпен Кең тегсіті айналшақтай береді. Бірде олар түс мезгілінде түскі астарын ішіп отырғанда терезеден  аспаннан ұшып келгшендей болып, Кең тегіске орнай қалған ғажайып қаланы көреді. Оның ішін аралайды. Бірақ қаладағы ешбір тұрғынмен қол алыса алмайды. Екі араны қандай да бір мөлдір шыны қабырға бөліп тұрады. Геологтар қала ішінде Шолпан ғаламшарының аптабын сезбегендей болады. Бірақ комбинезондарыншешкен кезде ыстықтан күйіп қала  жаздайды. Осы қалада ғалымдар Абзал мен Шолпанды көреді. Бірақ ол екеуіне жете алмайды. Емшектауға қайта оралады. 

Шолпан мен Абзал қала ішін ұзақ аралайды, одан соң қыздың өтініші бойынша қайтадан кең далаға келеді, гүл тереді, бұлақтың кәусар суынан ішеді. Сөйтп, Абзалдың ауылына оралады.

Екінші «іздеу сапарында» бөліміндегі «Түсініксіз түс», «Мұхиттағы қорқыныш», «Емшектауға қонған ауыл», «Емшектаудағы әбіржу», «Туылған ауылға оралғанда», «Аңғардағы арпалыс», «Ауылдағы дүрлігу», «Қайта табысқандар» тарауларынан  қазақ ғалымдарының Шолпанды іздеулерін күшейте ттүскен әрекеттері суреттеледі. Өңінде таба алмаған Шолпан қыз  басшы Шадыманның түсіне жиі енеді. Түсінде Шолпанмен кездеседі, әңгімелеседі. Ал Шолпанға бұл уақыттарда Абзал тағы бір ғажайып көріністі көрсетеді.  Ол өзінің қолындағы қралы және Шолпан аспаны кеңістігіндегі қара дене арқылы Кең тегісті әп-сәтте мұхит суы әлеміне айналдырып жібереді.  Екеуі ақ желкенді кемеге мініп, су әлемінде саяхат жасайды. Шолпан ақ желкенді ғажайып кемеде болса  да мұхит суы мен оның асау толқындарынан қатты қорқады. Ол қорқыныш сезімін Абзалға айтып, екеуі ауылға оралады. Бұл уақыттарда Шолпанның Емшектаудағы әрптес ғалымдары асханада да, жатын бөлмесінде де болмай шыққан Шадыманды таба алмай қатты әбіржіп жатқан еді.

 Шолпан ғаламшарында пайда болған ауылда жүрген Шолпан қыз бірде Абзалға Жер ғаламшарындағы өзінің туылып өскен ауылын қатты сағынғанын, қолындағы құралы және Шолпан аспаны кекістігіндегі қара дене арқалы сол ауылына әп-сәтте апаруын өтінеді. Абзал ол өтінішін де екі етпейді. Екеуі Жердегі Шолпанның ауылын аралайды, Шолпанның әке-шешесін, бауырларын, көрші-қолаңдарын көреді. Бірақ қол алысып, құшақ айқастырып мауқын баса алмайды. Шолпан ғаламшарына қайта оралады.             

Осы күндердің бірінде Шадыман Шолпанды қалай табудың жолын ойлап, түн тыныштығында дұрыс  ұйқтай алмай, ерте тұрып аулаға, одан жаны байыз таппай ешкімге ескертпестен жалғыз өзі Емшектаудан сыртқа шығып кетеді. Сол сәтте Шадыман Емшектаудың маңында пайда бола қалған ақшаңқай киіз үйлі ауылды көреді. Ішін аралайды. Бірақ тағы да қандай да бір мөлдір шыны қабырғамен қорғалғандықтан оның тұрғындарымен қол алыса да, араласа  да алмайды. Содан ауыл бар кезде суы күркірей ағып, ауыл көрінісі ізім-ғайым болғанда аңғарға айналған жерге барады. Аңғар жиегіне жеткенде ол  кенеттен опырылып, аңғар ішіне құлап, сол аяғы жарақттанады. Шолпан ғалмшарының даласы өте ыстық болғандықтан  жарасын  таңу үшін аңғардағы бір шығын үкгірге кіреді. Оның ішінде жеті басы бар Таспақа тәрізді құбыжықпен арпалысады. Оны жеңіп, әбден қалжырап, Емшектауға қайтып келе жатып есінен танып етбеттнен құлайды. 

Күтпеген жерден Шолпан қыз бен бейтаныс жігіт Абзал келіп кеткеннен кейін Шолпан ауылының күллі тұрғындары қатты дүрлігеді. Шолпанның әкесі Ералы жанын қоярға жер таппай сол оқиға болған кеште ғаламшараралық сапарларды басқару Орталығына бейнететфон қоңырауын соғып, ондағы кезекші жігіттерге болған оқиғаны айтады. Ондағылар қыздың әкесіне бұл жайттан хабардар екендерін, оның сырын ашуғңа әрекеттер жасап жатқандарын жеткізеді. Ауыл тұрғындары Ералының үйіне жиі жиналады. Шолпан ғаламшары мен Шолпан қыз жөнінде ұзақ әңгіме айтады. Таң мезіглерінде шығыс көкжиектен жарқырай көтерілген Шолпан ғаламшарына қарап Шолпан қыздың тезірек табылуын тілейді. 

Ал бұл күндері Шолпаннан кейін Шадыманды жоғалтып алған Емшектаудағы геологтар қатты дүрлігуде еді. Шадыманды жаяу да, әуе-ғарыш кемесімен де шарқ ұрып іздейді. Сөйтіп, оны жазық далада етбеттей ес-түссіз жатқан жерінен табады. Оған жедел күрделі дәрігерлік көмек көсретіп, есін жиғызып, қайта табысады.  

Үшінші бөлім «Дүниенің көзі»  аталған. Ғылыми-болашақтық романның ғылыми  идеясы  осы бөлімде ашыла түседі. «Кеңістіктен қармалған дене», «Тұтқынға түскен кеме», «Көктен түскендер», «Жерден келген көмек», «Той алдында», «Кезекті шабуыл», «Басқа ауылда табысқандар», «Арғы ауылдан оралғандар» тарауларында Шолпан ғаламшарында біршама көкейкесті мәселелердің шешілгені шым-шытырық оқиғалар арқылы суреттеледі. Шадыман бастаған ғалымдар тобы енді Шолпанның өзін зерттеулерін қойып, оның төңірегінде әркез көзге түсетін қара денені анықтау әрекетіне кіріседі. Қара денеге қарай бірнеше кемелер, олардың ішінде биотұлғалар мінген кеме де аттанады. Оған жақындағанда тартылыс өрісі күшейеді. Биотұлғалар мінген кеме мен екі арадағы бейнебайланыс бірте-бірте әлсіреп барып үзіледі. Қалған кемедегілер биотұлғалардың одан әргі тағдырларын біле алмай Емшектауға қайта оралады. 

Үш биотұлға қара денеге мейлінше жақындаған мезетте оны қандай да бір тартылыс өрісі тартып ала жөнеледі. Биотұлғалар бір сәтке істен шыққандай күй кешеді, өз өздеріне келгенде кеменің қандай да бір ауылдың маңына қонғанын көреді. Ол жерде бір жігіт пен қыз серуендеп жүр. Жігіт – Абзал, қыз – Шолпан еді. Өзіне таныс ғарыш кемесін көрген Абзалмен бірге кемеге жақындап, биотұлғалармен тілдеседі. Біраз нәрсені білген соң Шолпанның өтініші бойынша Абзал биотұлғаларды кемесімен Емшектауға қайтарады. 

Күтпеген жерден аспанда пайда болған үш биотұлға мінген кеме құбыр арқылы Емшектау астындағы ортаға келеді. Шадыман, Есмұхан мен Алдияр қуанышқа бөленеді. Тездетіп жиын өткізеді. Үш биотұлғаны сұрақтың астына алады. Олар жауап беру барысында барған ауылдарында Шолпан қызды көргендерін, онымен бетпе-бет жүздесіп, тілдескендерін айтады. Ғалымдар мұны естісімен биотұлғалар түсіріп алып келген бейнекөріністі көреді. Ол көріністе шын мәнінде де Шолпан қыз бар болып шығады. Осы оқиғадан кейін ғалымдар ол қара денеге енді биотұлғаларды емес, тірі адамдардың өдерін жіберуді ұйғарады.

Бұл күндері Жер ғаламшарындағы ғалымдар мен мамандар да тыныш жатпаған-ды. Әсіресе, Шолпан қыздың Шолпан ғаламшарында кенеттен ізім-ғайым болуы әкесі Ералы, анасы Перизат, ағасы Қажыбек, інісі Арғынғазы мен сіңілісі Айымгүл қатты әбіржіген. Қарындасының мұндай болғанына шыдамаған ағасы Қажыбек есімі әлем халқына әйгілі физик Елназар Үдербайұрпағы, астрофизик Бейсекей Тоқпанұрпағы, биолог Ақылмай Сағатұрпағы,психолог Сағым Тынымбайұрпағы, географ-картограф Тілеген Жалғасұрпағы, математик Жамбас Шәукенұрпағы және басқа да ғалымдармен бірге Шолпан ғаламшарына аттанады. Мақсаттары – Шолпан қызды табу және қара дененің құпиясын ашу. Шолпан ғаламшарындағы Емшектау қыртысы астындағы мекен-жадағы кездесу, кеңесуден кейін қара денеге аттанатындардың құрамы белгілі болады. Кеме басшысы болып Алдияр тағайындалады. Көмекшілері Ғалиакпар, Таймас және Қажыбек. Кеңеске қатысушылар бұларды бір ауыздан бекітеді. 

Ал бұл күндерде Абзалдың ауылында Шолпан қызға үйленуіне арналған тойға дайындық қызу жүріп жатады. Абзал мен Шолпан күн сайын таңертең екі ақ түсті киіз үйден шығып, белгінген төбе басында кездеседі, серуендейді. Бірақ бұл жолғы серуенде Шолпан Абзалға ерекше бөлек шарт қояды. Онысы – қара дененің құпиясын Абзалдың ашып айтуы. Абзал аз ойланып, әкесіне барып  қара денені Шолпанға көрсетіп келуге рұқсат сұрайды. . Шолпан әлі келін болып түспегендіктен ол үлкен үйге кірмейді. Әкесі келісім берген соң екеуі екі кісілік ғарыш кемесіне отырып, қара денеге қрай ұшады. Шолпан оған жақындағанда біршама қорқынышты сәттерді басынан кешеді. Дегенмен де, Шолпан осы сапар барысында біраз нәрсені көреді, түсінеді. Қара дененің ішіндегі күллі күрделі автоматты-компютерлі жүйелерді биотұлғалар басқарады. Жарық сәулесі арқылы әп-сәтте дүние көрінісін өзгерте алады. Абзал дүниенің көзінің – жарық сәулесі екенін Шолпанға түсінддіреді. Сөйтіп, екеуі ауылға қайта оралады. 

Жаттығулары мен дайындықтары толық аяқталған соң кеңесте бекітілген Алдияр, Ғалиакпар, Таймас пен Қажыбек бір кемеге мініп, қара денеге аттанады. Қалған ғалымдар мен мамандар басқа кемелермен солай қарай ұшады. Қара денеге жақындаған кезде төртеу мінген алдағы кемемен бейнебайланыс арқылы байланысып, олардың жағдайларын сұрап, сәт-сапар тілеп, Емшектауға қайта оралады. 

Ал бұл кезде Алдияр, Ғалиакпар, Таймас пен Қажыбек мінген кеме қара денеге жұтылып, арғы жағына өтіп, кең даладағы ғажайып киіз үйлі ауыл маңына қона берген еді. Әдеттегідей серуенде жүрген Шолпан оны байқап қалады. Жанына Абзал келген бетте екеуі қол үстаса жаңа ғана жұсақ қонған кемеге қарай жүгіреді. Ол кемеден шыққан Алдиярды таниды Шолпан. Мән-жайды біліскен соң сөзге аралсқан Абзал келгендерді меймандыққа шақырады. Ауылға жақындағанда бұларды бір-бір сәйгүлік аттарға мінген бірнеше жас жігіт аттан түсе,оң қолдарын жүрект ұстарына апара тізерлей бас иіп амандасады. Содан соң аттарына қайта қонып, ауылға қарай хабар беруге дүркрете шаба жөнеледі. Меймандарды Абзалдың әкесі – ел басшысы мен анасы қарсы алады. Арнайы тез тігілген үлкен ақ киіз үйдің ішінде, дәм үстінде Абзал мен Шолпанның бір біріне деген пәк махаббат сезімі, жалпы дүние әлемінің жаратылысы хақында әңгіме қозғалады. Әңгіме соңында Абзалдың әкесі жуық арада Жерге, ондағы Шолпанның ауылына адамдар жіберетінін айтады. Меймандарды мініп келген ғарыш кемесіне дейін шығарып салады. 

Алдияр бастаған топ кемемен қара денеге еніп кеткеннен бастап Емшектаудағы ғалыдарда тыным болмайды. Арнайы орындағы бейнбайланыс торабында отырған жас жігіттер мен қыздарда да демалыс жоқ. Олар әрбір минутта қара денеге кеткендерден бір дыбысты, бір сөзді тыңдауға, бет-бейнелерін көріп қалуға тырысады. Уақыт өте келе ол еңбектері зая кетпейді. Қара денеден шыққан кемедегі Алдияр бастаған топпен бейнебайланыс орнайды. Шадыман оларға қарай қарсы алатын ғарыш кемелерін жібереді. Алдияр, Ғалиакпар, Таймас пен Қажыбек дін-аман Емшектауға ұшып жетеді ғарыш кемесімен.    

Төртінші «Шолпанға көшкен ауыл» бөлімін құрайтын  «Сапар алдында», «Жерге оралғанда», «Той алдындағы кездесу», «Орындалған арман», «Күн тұтылған соң», «Қайта жасалған бейнесызба», «Көрші ауылдағы  той», «Шолпан елі», «Қатерсізденген қара тетік» тарауларында Шолпан ғаламшарын нешетүрлі табиғи көріністерге бөлеген қара дененің құпия сырын аша түсу ісі жалғаса береді. Жер ғаламшарынан құрамында Шолпан қыздың ағасы  Қажыбек бар алымдар тобы келіп кеткеннен кейін Абзалдың әкесі Жансұлтан кең киіз үйде өзінің отбасы және туыстарымен кеңес өткізіп, бірнеше адамды Жердегі Шолпанның ауылына жібереді. Абзал мен Шолпан әдеттегіше ауыл аймағында қыдырады. Жердегі туылып өскен ауылына, әке-шеше, бауырларына, көрші-қолаңдары мен дос-жарандарына бір топ адамның кеткенін білген Шолпан қыз өскен ортасын сағынады. Абзалдан ауылын ғажайып құралымен ауылын, оған барған адамдарды, әке-шешесін, бауырлары мен жақын туыстарын көрсетуін өтінеді. Абзал ол өтінішін екі етпейді. Шолпан бәрін көріп, қатты толқиды. Сөйтіп, екеуі ауылға қайта оралып, өзді өзді үйлеріне барады. 

Тамаша ауылда қарындасы Шолпанмен жүздесіп, тілдескен Қажыбек ғалымдарға мән-жайды толығымен түсіндіріп Жерге оралады. Оның ауыл маңындағы төбе басына қонған кемесіне қарай бір топ бала жүгіре жетеді. Бәрі жан жақтан Қажыбекке сұрақтарқояды. Шолпан ғаламшарынан үйіне құда түсіп бірнеше адамның келгенін айтады. Құда түсушілер тобын Көкеман есімді кісі бастап келген. Шолпанның әкесі ералы мен анасы Перизат және басқалар қатысқан құдалық дастарханында көп мәселе шешіледі. Анасы қызы Шолпанның әлі бөлен есік табалдырығын аттамағанын естіп қуанып та қалады. Шолпаннан келгендер құдаларын Шолпан ғаламшарындағы ауылда болатын Абзал мен Шолпанның үйлену тойына шақырады. 

Шадыман бастаған ғалымдар тобы Шолпан ғаламшарындағы ғажайып ауылдан Шолпан қызды кездестіруді ойлайды. Сол мақсатта қара денеге қарай биотұлғаларсыз аттанбақ болады. Шадыманның жанында ғалымдар Елназар мен Алдияр бар. Бірақ Емшектаудың ішіндегі Жер ғаламшары жағдайына келтірілген ортадан сыртқа шығарда күтпеген құбылыс орын алады. Іштегі температура мен сырттағы температура бірдей. Мұның сырын түсінбеген ғалымдар сыртқа шыққан кезде Жер ғаламшарындағыдай болған ғажайып табиғат ортасына тап болады. Аспан көкпеңбек. Шопан беті жасыл әлем, бұлақ, өзен, көл мен мұхит та бар. Ғалымдар арнайы кемеге мініп,Шолпан ғаламшарының талай аймақтарын шарлай ұшып, оның тап Жер табиғатына көшкеніне көз жеткізеді. Енді Шолпан қызды іздеп табудың өзі де қиын еді. Ғалымдар  енді осы өзгерістердің бәрінің де Шолпан барған ауылдың өркениетті адамдарының қолдарынан шыққан қара денеден болғанын түсінеді. Емшектауға қайта оралады. 

Шолпан бүнгі ұйқысынан ерте оянып, далаға қарағанда онда тағы бір ауылдың пайда болғанын көреді. Жас қыз Абзалға үйлену тойына дейін өзінің Жердегі ауылын осы Шолпанға, осы ауылдың маңына қара дененің жарық сәулесіндегі көріністі әп-сәтте қалаған жаққа көшіру күшімен  көшіріп әкелуін бірнеше шарттарының бірі етіп қойған болатын. Енді ол өз көзіне өзі сенбейді. Төбе басында тұрған өзіне Абзал алқына жүгіріп келгенде одан мұның шын мәнінде өзінің ауылы екеніне көз жеткізеді. Ауылына барғысы да келеді. Бірақ Абзал той өтпей тұрып барғанын қаламайды. Шолпан оған келіседі. Екеуі ауылды сырттай тамашалап, өзді-өзді киіз үйлеріне оралады. 

Соның алдында ғана Жер ғаламшарындағы Шолпан қыздың ауылында Күн тұтылғандай бір құбылыс болып өткен еді. Ол әдеттегідей болған соң ауыл тұрғындары қолдарында бар қара шыныларымен, қара шынымен қорғалған дүрбілерімен бақылағанымен оның соңында нендей құбылыстың өткенін түсінбей де қалған еді. Былайша қарағанда, ауыл да, ондағы киіз үйлер де өз орындарында. Тек айнала табиғатта көп өзгерістер бар. Оның енді Жер ғаламшарындағы  ауылдың емес, Шолпан ғаламшарының таулы табиғаты екенін Шолпанның ағасы Қажыбек бірден байқайды. Көрші-қолаңдар да жиналып қалады. Бәрі де Жерден Шолпанға тұтастай ауылымен қалай әп-сәтте көшіп кеткендерін түсінбесе де, аман-есен қоныстанғандарына шүкіршілік етеді, қуанады. 

Бұл уақытта Шолпанды зерттеп жүрген ғалымдар тобы кенеттен Жер ғаламшарының табиғңатындай табиғатқа өзгерген Шолпан табиғатын басқаша тұрғыдан зерттеуге кіріскен еді. Олар Шолпан табиғаты көп өгергендіктен оның бұрынғы жалаңаш, тірішіксіз кезіндегі бейнесызбасына тірішілікті жаңа бейнесіне сай жаңа бейнесызба жасайды. Ол үшін ғалымдар арнайы әуе-ғарыш кемесімен Шолпан ғаламшарын жақын биіктіткен суретке, сызбаға түсіреді. Енді алыс кеңістіктен қарағанда Жер мен Шолпан егіз ғаламшардай еді. Ғалымдар Шолпанға тек қана Шолпанның ауылы сияқты табиғаты таза аймақты ғана көшурі керек екенін ойлайды. Шолпан табиғатын осындай таза күйінде мәңгілік сақтауды мақсат етеді. 

Шолпан қыз Жердегі туылған ауылын Шолпан ғаламшарына көшіріп, ойлаған басты арманына жетеді. Абзалға тұрмысқа шығуға келісімін береді. Тойға өзінің көрші болып қонған ауылынан әке-шешесі, бауырлары, көрші-қолаңдары мен дос-жарандары келеді. Думанды той басталады. Құдалар жағы емен-жарқын әңгімелеседі, сырласады, төс қағысады, екі жасқа ақ тілектерін ағытады. Осындай бақытты сәттерінде де Шолпан уйімсіз емес. Ол енді Шолпан ғаламшары аспаныдағы кеңістікте қалқыған қара дененің қара ниеттілердің қолына түсіп қалмауын ойлайды. Оның ішіндегі күрделі жүйелерді енді тек биотұлғаларға сеніп тапсыруға болатынын ескертеді Абзалға.

Емшектаудағы ғалымдар Шолпан ғаламшарының жаңарған ғажайып табиғатын зерттеу барысында Шолпан келін болып түскен ауылдың қай ендік пен бойлықта екенін анықтайды. Арнайы кемемен сонда аттанады. Ауыл маңына кеме қонған мезетте ауылдан бірнеше бала жүгіре келіп жетеді. Шадыман оларды әуес көріп, қол беріп амандасып, ауыл жаңалығын сұрайды. Балалардың бірі жақында Абзал мен Шолпанның үйлену тойының болғанын айтады. Ауылдың шеттеу жағына қоныстанған ақ боз киіз үйдегі Шолпан бұл көріністі байқаған бойда Абзалмен бірге жәгіре жетеді. Шадыман, Елназар, Алдиярды көріп, босап, жылап та алады. Ғалымдар жас жұбайлардың үйіне кіреді, Абзалдың әкесімен, анасымен, тауған туыстарымен танысады. Құрметті мейман болып Емшектауға көңілді оралады. 

Арада біраз күндер өткенде әке әрі ел басшысы Жансұлтаннан рұқсат алған Абзал мен Шолпан арнайы жасалған ғарыш кемесімен қара денеге қарай аттанады. Барлық сақтық шаралары жаалады. Шолпандағы бейнбайлныс торабында отырғандар екеуімен тығыз байланыста болады. Абзал мен Шолпан кемемен қара денеге кемемен ұшып жетіп, ондағы биотұлғалардың бағдарламаларына біршма өзгерістер енгізеді. Енді оның табалдырығын өздерінен өзге ешкім де аттай алмақ емес.   

Жазушы-болашақгер Жүніс Сақұрпағы 1974 жылы жазған бұл ғылыми-болашақтық романында айтылған ғылыми идеяны 2002 жылы Австралия университетінің ғалымдары  қандай да бір затты лазер сәулесімен секундтың бір сәтінде бөлшектеп жіберіп, екінші жерге көшіріп, қайтадан өз қалпына келтіру тәжірибесімен шындыққа айналдырды.  

ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ

                  КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                           8

КОСМОТАРИХ   КУӘСІ

  (Авторлық серияның сегізінші ғылыми-болашақтық романы)

Дүние кеңістігінде қозғалыссыз, өзгеріссіз  қалатын ештеме жоқ. Ұлы табиғатта тірішілік еткен қаншама тірішілік иелері болды. Қанша түрі табиғаттың ірі апаттарынан жойылды. Сонымен бірге адам баласының өз қолымен жасаған апатты әрекеттері де қосылып жатады. Автор сериясының сегізіншісі – «Космотарих куәсі» ғылыми-болашақтық романындағы оқиғалар осы екі ірі мәселені қозғайды. 

Ғылыми-болашақтық романның бірінші  «Құпиясы мол қойнау» бөлімінің  «Жаңа құрам», «Адам аяқ баспаған аймақ», «Айдағы сілкініс», «Жердегі жаңалық», «Қараңғылықтағы жаттығу», «Жерді еске алу», «Жер жарығындағы жарқылдар», «Техникалық дайындық», «Архимедтік әдіс» тарауларында қазақтың белгілі ғаламшар зерттеуші ғалымы Есеналы Мұхитұрпағы бастаған ғалымдар мен мамандардың жаңа құрамы Айдағы бұрын Дауылды Мұхит, кейіннен Қазақ елі атанған ең үлкен аймаққа ғаламшараралық кемемен келіп қонады. Онда Қазақ елі ғылыми-зерттеу базасы бар. Ғалымдар кемеден түскен соң арнайы көлікпен ұңғы астындағы мекенге келеді, эскалатормен ішіне енеді. Онда Жер тәуілігімен есептегенде бір жыл болған ғалмдар бар. Жаңа құрам оларды алмастырады. Содан соң Қазақ елі аймағын барлау үшін үлкен Ай кемесіне мініп, біршама сапар жасайды. Ондағы түрлі көлемді, түрлі тереңдікті қазанұңқырларды зерттейді. Сөйтіп, мекен-жайларына қайтып оралады. 

Арада Жер тәуілігімен бірнеше күн өткенде, ғалымдар арнайы кемемен Айдың адам ізі түспеген аймақтарын зарттеуге аттанады. Ай түнінде бойларынан анда-санда жарқыл шығаратын бірнеше қазаншұңқырларды зерттейді, суретке, бейнеге түсіреді. Сол сапарлары кезінде кенеттен аспаннан үлкен әлдеқандай бірдеме құлдилап келіп, ғалымдар көлігінен біршама алыс жерге түсіп, Ай топрағы шаңын аспанға көтереді. Бұл ғажайып құбылыс жөнінде ғалым Есеналу Мұхитұрпағы тез арада Қазақ елі ғылыми-зерттеу базасындағы жұлдызтанушы Әбіш Кәменұрпағына хабарлайды. Осы арада бірнеше болжамдар айтылады. Аспаннан келіп түскен денені қандай да бір Құйрықты жұлдыз болар деп те болжалдайды ғалымдар.

Қазақ елі ғылыми-зерттеу базасында тек саналы адам баласы ғана емес, онда түрлі жануарлар мен құстар, балықтар мен бауырымен жорғалушыларда тірішілік етеді. Солардың ішінен адам баласына Жылқының, Иттер мен Мысықтардың, Тауықтардың жақын келетіні бар. Иттер сілкініс атаулыны жақсы сезеді. Осы базадағы Иттер де әдеттегілерінен мазасыздана бастайды. Осындағы жануарлар әлемі мен өсімдіктер әлемін қарайтын Есдәулет пен Зікірияда тыным жоқ. Иттің мазасызданғанын сезген Есдәулет Ай сілкінісінің басталғалы тұрғанын біліп, мекен-жайдағылардың бәріне ескерту дабылын жібереді. Артынша Ай сілкінісі басталады. Ғалымдар Жер сілкінісін жақсы біледі. Ал Ай сілкінісінің жөні бөлек. Ол ұзақ уақытқа созылады. Сілкініс басталғаннан аяқталғанға дейін Қазақ еліндегілер де Қазақ елі ғылымизерттеу базасындағылар да біршама әбіржіді. Бірақ ешнәрсе бүлінген жоқ, ешкім зардап шеккен жоқ. Тұрғындар осыған қарап  үңғыдағы мекен-жайдың сенімділігіне көздерін жеткізеді. 

Ғалымдар ғылыми зерттеу істеріне қаншама берілсе де, Жерді, елді, ондағы обасыларын ұмыта алмайды. Әрбір отбасындағы перзенттердің қылықтары қандай. Ғылыми-зерттеу жұмыстарынан қолдары босаған мезетте Есеналы Мұхитұрпағы мен Саматай Ыбырашұрпағы Қазақ елі ғылыми-зерттеу базасындағы Жермен, елмен тікелей бейнебайланыс ұстайтын арнайы торабқа келеді. Ондағы жас жігіттер мен қыздар тез қозғалып, екі ғалымды үйлерімен бейнебаланыс арқылы жүздестіреді, тілдестіреді. Есеналы мен Саматай өздерінің отбасымен, презнттерімен жүбе жүз сөйлесіп мауықтарын басады. Есеналының жұбайы Рәмзия Жердегі бір жаңалықты айтады. Ғалымдар бір аймақты техникалармен қазып, тоңды топырақтарын шығарып жатқанда, сол тоңдардың арасынан кесірткелердің тоң болып қатқан денелері шыққан, Денелеріндегі тоңдары Күн сәулесі жылуынан еріген кезде, оларға жан бітіп, жүгіре жөнелген. Мұндай оқиға Жер ғаламшарында алғаш болмаса да, Есеналы мен Саматай кәдімгідей ойға қалады. Түс мезгілі болып, асханаға келгеннен кейін де ғалмдар сол мәселені кеңінен әңгіме етеді. 

Қараңғылықтағы жаттығу – Айдың солтүстік бүйіріндегі қазаншұңқырдың Күн сәулесі ешқашан түспейтін бөлігін зарттеуге жаалынатын басты қадам. Сондықтан да енді ғалымдар сол іске кіріскен. Олар «Қазақ елі» ғылыми-зерттеу базасы маңындағы қазанүұңқырлардың біріне барады. Оның қара көлеңкесіне түсіп, шам жарығымен жұмыс жасауға жаттығады. Бірақ Айдағы көлеңке өте қою көлеңкесінде ол шамдарының жарығы мардымсыз болып қалады. Бұл ғалымдарды ойландырады. Жаттығудан кейін олар «Қазақ елі» ғылыми-зерттеу базасына қайта оралып, ғылыми жұмыстарын одан әрі қарай жалғастырады. 

Айда тұрып, ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізіп жүрген ғалымдар демалыс күндерін де мәнді етіп өткізеді. Жексенбі күні бәрі де түнгі ұйқыларынан асықпая тұрады. Ғалымдар Жадай мен Беркін екеуі де демалыс күнін бос жібермеген. Екеуі тыныш бөлме ішінде Жердегі, елдегі балалық балдәурен шақтарын естеріне алады. Ол кездегі ауыл табиғаты мен бүгнгісін салыстыра қарайды. Ол кезде қар қалың түскен қыс айларында азығын іздеген кейбір аңдар ауылға жақындайды. Жадай да, Беркін де сондай ғажайыптың бәрін көріп өскен. Екеуі қазақ жерінің тамаша табиғатын еске салатын оранжереяға барады. Серуен құрады. Сол кезде Ай беті аспаннан келіп түскен әлдеқандай аспан денесінен діріл қағады. Бірақ бұл ғалымдарға үйреншікті құбылыс. 

Уақыт өте келе Айдың Жерден бақылағандағы өліарасы да басталған. Мұндай кезде Жер ғаламшарының ерекше жақсы көрінетіні белгілі. Ғалымдар мен тұрғындар «Қазақ елі» ғылыми-зерттеу базасындағы арнай расытхана мен оның жанындағы ашық  алаңнан Жерді бақылауды қолға алады. Ай өліарасында Жерден қарағанда Айдың қараңғы аймақтарынан нешетүрлі жарқылдардың байқалатыны белгілі. Енді, керісінше, Ай тұрғындары Жердің жарығын бақылаған. Ай атмосферасыз болғандықтан Жердің жарығы жақсы түседі. Тіпті, Ай түнінде қатар тұрған екі адам бір бірінің бет-жүздерін ап-ақ көре де алады. Жер бетінде не көп, шам көп. Ол жарықтар Күн сәулесін еселей түссе керек. Ай тұрғындары Жер жарығын Жер тәуілігі есебімен үш тәуілік бойы тамашалады. Сыңардүрбімен, дүрбімен бақылайды. Суретке, бейнеге түсіріп алады. Сөйтіп барып түн ұйқысына дайындалады. 

Техникалық дайындық

Екінші «Мұз құрсаудағы алып мүсін» бөліміндегі «Жерден келген жүк кеме», «Солтүстік бүйірге сапар», «Іс басындағы кідіріс», «Айдан келген жаңалық», «Ұйқыдағы алып», «Қоймадағы дайындық», «Жерден келген мамандар», «Тағы бір жаңалық», «Қанатсыз ұшқан алып» тарауларда ғалымдар Айдың солтүстік бүйіріндегі мұзды аймаққа бұрғылау жұмыстарын жүргізгендері суреттеледі. Сол жұмыс  барысында ғалымдар күтпеген жерден мұз құрсауында мұз болып қатқан алып динозаврдың денесіне тап болады.  Ол жаңалық Жердегі ғалымдарға хабарланады. Жерден оны зерттейтін арнайы мамандар келеді. Динозавр үлкен әуе көлігімен Айдағы кең қоймаға жеткізіледі.

Үшінші «Ғасырлар қойнауынан жеткен  үн» бөлімінің «Тоңазытқыштардағы ақау», «Айға аттанған кемелер», «Қоймадағы сілкініс», «Айда оянған алып», «Алыппен арпалыс», «Жолдағы жағдай», «Өзгерген жоспар», «Жанұядағы қауышу», «Айналаны барлау» тарауларында оқиға күрделене түседі. Ай бетіндегі күндізгі температураның Цельсий бағамымыен 100 градустан асып кететіні белгілі. Ғалымдар алып динозаврдың мұз болып қатқан денесін Жерге жеткізгенше бұзбай сақтау үшін қоймадағы тоңазытқыштардың қуатын барынша күшейтіп қояды. Бірақ  оған  есептелмеген техникада көп кешкпей ақау пайда болып, соңында тоңазытқыш істен шығады. Ғалымдар қатты әбіржиді. Жердегі ғалымдармен хабарласып, динозаврды Жерге жедел жеткізетін ғарыш кемелерін жіберулерін өтінеді. 

Сөйтіп арпалысып жүргенде тағы бір күтпеген құбылыс болады. Тұла бойы жылыған динозавр оянып, қозғала бастайды. Енді оған көп оттегі мен азық қажет. Ғалымдар бұл жағына да қатты алаңдайды. Жерден арнайы жасалған ғарыш кемелері келіп жетеді. Динозаврды дереу соған  артып Жерге әкетеді. Біршама қиындықтар туындағанымен алып дін-аман қалады. Оны ғалымдар Хайуанаттар бағындағы арнайы орынға орналастырады.

 Ғылыми-болашақтық романның төртінші «Космотарих куәсі» бөлімінің  «Аяғына тұрған алып», «Таң алдында болған оқиға», «Қалаға төнген қатер», «Хайуанат бағындағы қарбалас», «Көшедегі бүлік», «Ғажайып аймақ», «Аяқсыз қалған көрініс», «Қатерлі тас жауыны», «Тасқа айналған алып» тарауларындағы оқиғалар Жерімізде өтеді. Айдан әкелінген алып кесіртке-динозавр автоматты-компьютерлі манипуляторлар арқылы  жақсы тамақтандырылғаннан кейін күш алады. Ол бірде, тіпті, орналасқан орнынан таң алдында шығып, қала көшелерінде жүреді. Оны көрген қала тұрғындары үрейленіп шу көтереді. Хайуанаттар бағындағылар қатты әбіржиді. Қанша дегенмен де еркіндікке үйренген алып кесіртке-динозаврға қаладағы жыпырлаған көп қабатты тұрғын үйлер мен ғимараттар, көше-көшеде зымырай қозғалған мың-сан жеңіл-ауыр көліктер ұнамайды. Ол  жолындағының бәрін де жайпап тастауға тырысады.

Оны тыныштандыру үшін барлық шара, барлық қажетті техникалар қолданылады. Хайуанаттар бағына әкелінген соң ғалымдар уақыт өткізбей оның миы қыртысында сақталған көріністерді арнайы зертқана залының үлкен экранына шығарып көруге кірісіп кетеді. Артынша үлкен экранда ғажайып табиғат аясы көрініс табады. Ол табиғат аясында мың-сан алып кесіртке-динозаврлар мен басқа да тірішілік иелері алаңсыз тірішілік кешуде. 

Бірақ ол ғажайып көрініс көпке ұзамайды. Кенеттен аспаннан нөсерлей төгілген түрлі көлемді тастар бұл тамаша тыныштықты бұзады. Басқаларын былай қойғанда алып кесіртке-динозаврлардың өздері де жан сауғалап жан-жаққа бытырай қашады. Солардың бірі – бұл алып кесіртке-динозавр да шағын бір тас үңгірге қашып барып тығылады. Сол мезетте аспаннан дәл сол  үңгіртастың жанына үлкен аспан тасы түсіп, жер қатты қопарылып, үңгіртас алып кесіртке-динозаврымен бірге аспанға қарай атыла ұша жөнеледі.

Экрандағы көрініс осылай үзіліп қалады. Ғалымдар оған ренжімес пе еді, арада көп уақыт өтпей алып кесіртке-динозаврдың денсаулығы нашарлай бастайды. Оған қажетті деген барлық ем-дом жасалады. Шетелден де білікті деген дәрігерлер шақырылады. Соңында алып кесіртке-динозаврдың қанынан радиация табылады. Алып көз жұмады. Ғалымдардың ұсынысымен мүсіншілер алып кесіртке-динозаврдың  тас мүсінін жасайды. Ол Хайуанаттар бағының кіреберсіне орнатылады. 

 Ғылыми-болашақтық романның оқиғалары оқырманды баурап әкетеді. Күн жүйеміздегі аспан денелерінен – Жерден Ай бетіне, Ай бетінен Жер бетіне, Қызыл ғаламшардан Жеріміздің бетіне, Жерімізден Қызыл ғаламшардың бетіне және басқа да аспан денелерінің беттеріне бір бірінен ұшып келген ірілі-ұсақты тастардың түсіп жататыны белгілі. Алып кесіртке-динозавр жан сауғалаған үңгіртастың Ай бетіне ұшып жетуі де түсінікті. Жер қыртысын қазу кезінде мұз-тоңда ұзақ уақыт қатып жатып, Күн сәулесінен денесі жылығанда кенеттен тіріліп кететін кесірткелер жөнінде де білеміз. Сары ара мен шыбындар да бойлары жылығанда тіріліп ұша жөнеледі. Осындай табиғи ерекшеліктерді автор шығармасында шебер пайдаланған. 

Ал ғылыми-болашақтық романның ғылыми идеясы ғылымдағы «Күн жүйемізде оныншы ғаламшар болған. Ол неден жойылған?» деген сұраққа ғылыми тұрғыдан болжам беру. Зерттеу нәтижесінде ғалымдар: «Алып кесіртке-динозаврдын қанынан табылған радиация сол заманда Күн жүйемізде болған тірішілікті ғаламшар тұрғындарының шектен тыс зиянды жарылыс сынақтарын жасауы салдарынан жаңғақ пішінді ғаламшар қақ жарылып, бөлшектері  Жер бетіне тас нөсер болып жауған. Алаңсыз тірішілік етіп жүрген алып кесіртке-динозаврлар содан қырылған» деген қорытындыға келеді.

                             ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ

                         КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                 9

                           СУ  ӘЛЕМІНІҢ  САЗДАРЫ

      (Авторлық серияның тоғызыншы ғылыми-болашақтық романы)

Жазушы-болашақгер Жүніс Сақұрпағының авторлық «Кеңістік көшпенділері» сериялы ғылыми-болашақтық романдарының бәрінде де туылып өскен жер мен ел, оның тамаша табиғаты, қоғамы мен ғылымы болашақ тұрғысынан суреттеледі. Кейіпкерлерінің бәрі де қазақтар. Түрлі ұлттың өкілдерін тек авторлық сериясының біріншісі – «Тірішілік ұясы» ғылыми-болашақтық романынан ғана көреміз.

Сериясының тоғызыншысы – «Су  әлемінің саздары» ғылыми-болашақтық романының  ғылыми идеясы қазақ халқының әуендік дәстүрі мен демографиясына негізделген.  Бірінші «Тұңғиықтағы таңғажайыптар» бөліміндегі «Күрделі жоспар», «Аралдағы  дайындық», «Қысым құрсауында», «Кезекті хабар», «Жарықты қуған кеме», «Оянған сезім», «Мұхит астындағы әуен», «Жалғыздықтағы еске алу», «Кеме ішіндегі елес қыз» тарауларында ғылыми-болашақтық романның бас кейіпкері Айдынбектің өзге мұхитшы ғалымдармен бірге сүңгуір кемемен  мұхит тереңін зерттеуі суреттеледі. Қазақ ғалымдары тек ғылыми ізденіспен шектелген жандар емес. Қай қайсысы да әуен құмар, қазақтың кез келген әуендік аспабында еркін ойнайды. Кемеде домбыра да, қобыз бен сырнай да бар. Ғылыми зерттеу  жұмысынан тыныстаған мезгілдерінде олар арнайы бөлімге келіп сол әуендік аспаптарда ойнайды, күй шертеді, ән де айтады.

Сондай күндердің бірінде олардың көздеріне кенеттен пайда болған бір бөтен кеме түседі. Оның не екенін анықтау үшін ізіне түседі. Бірақ ол ұстатар емес. Содан бір күндері сүңгуірдің өздері әуендік аспаптарда ойнайтын бөлмеде қобыз бен сыбызғыны сызылтып отырғанда сол бөлмеде қандай да бір бейтаныс қыздың сәулелі бейнесі пайда болады. Ғалымдар тағы да алаң болады.

 Оны сезген сәуле кенеттен жанды қызға айналады. Ол домбыраны шебер шертіп, қобызды сызылтатын Айдынбекке жақындайды. Сол сәттен бастап Айдынбектің бойында бұрын-соңды болмаған махаббат сезімі оянады. Елде Айдынбектің көптен жұптасқан Раушан есімді әйелі бар. Бірақ осы кезге дейін Айдынбектің оған деген дәл осындай махаббат сезімі оянбапты. 

Екінші  «Сезім сиқырлары» бөліміндегі  «Мазасыз түндер», «Құпия ұйғарым», «Күтпеген өтініш», «Айқындалған тағдыр», «Қайсар мінез», «Адасу», «Жоғалған кеме», «Шынға айналған түс», «Қолға түскен бейтаныс қыз» таруларында Айдынбектің бейтаныс қызға деген махаббат сезімі арта түседі. Ол мұхит тереңінен оралған соң да қызды ұмыта алмайды. Ол қыз түсіне де жиі кіреді. Болмаған соң өзі сұранып  сүңгуір кемемен мұхит тереңіне қайта түседі. Бірақ көпке дейін бейтаныс кеме ізін жоғалтады. Айдынбек сонда да одан күдерін үзбейді. Су тереңіндегі кеме ішінде жиі-жиі домбыра шертеді, қобыз сызылтады. Содан бір күні әлгі қыз қайта пайда болады кемеде. Сол жолы Айдынбек пен өзге ғалымдар қызды қолға түсіреді. Айдынбектің көрген түстері шындыққа айналады.

Ғылыми-болашақтық романның үшінші «Су  астының патшаханымы» бөлімінің «Үйдегі әбіржу», «Айрықша кеме», «Күшейе түскен қызғаныш», «Дұрыс шешім», «Алғашқы оңашалықта», «Қаламен танысу», «Сәуле шашқан қыз» тарауларынан Айдынбектің өзі Сәуле деп атаған қызбен байланысты тағдырының жалғасын оқимыз. Әуелде Қазақ Ғылым академиясына әкелінген қыз ғалымдар алқасының шешімімен Айдынбектің үйінде тұратын болып шешіледі. Ол Раушанға оңай соқпайды. Арасында Айдынбек мұхит тереңін зерттеуге  барып келіп жүреді. Оңашалықтан зеріккен кезде Сәуле қаланы аралайды. Токпен жүретін көліктерге мінеді.  Қыздың бойында жоғары вольтты ток та бар. Ол токты қыз әлденеге ренжігенде қолданып, бойынан сәуле шығара алады. Бірде қала көшесінде оның көркіне қызыққан жігіттер тиіседі. Бірақ қыз денесінде күшті ток бар екенін сезген олар табандарын жалтыратады. Сәуленің бойындағы токты электр көлігін жүргізуші мен оның ішіндегі жолаушылар да біледі.

Төртінші «Су  әлемінің саздары» бөліміндегі «Бассейнде», «Қаладағы жаңалық», «Жайсыз хабар», «Алғаш ашылған сыр», «Күтпеген құрмет», «Күшейген қызғаныш», «Жоғалған қыз», «Су  астындағы жалғыздық», «Ашылған құпия», «Су  әлемінің саздары» тарауларынан алыс жұлдыз жүйесінен келген қыздың одан әргі тағдырын оқимыз. Бір   үйде тұрып, бірге  дәм  татқан соң Раушан мен Сәуленің қарым-қатынасы біршама жақсарады. Сәуле бос уақыттарында қаладағы бассейнде болып, ондағыларды да таңдандырады. Бірақ келе-келе қанша дегенмен де көп жылдар бойы бірге тұрып үйренісіп қалған күйеуін Раушан Сәуледен қызғана бастайды. Ол қызғанышы күн санап күшейе береді. Айдынбекпен ренжісуі де жиілейді. 

  Бұл Сәулеге жеңіл соқпайды. Өркениетті елден келген адамға оғаш көрінеді. Содан бірде Сәуле ақпарат жүйелері арқылы жолын тауып мұхитқа оралады. Ондағы сапарластары өзіне қалдырып кеткен сүңгуір кеме ішінде жалғыздықты басынан кешеді. Мұны естіген Айдынбек жедел мұхитқа аттанады. Ұзақ іздеудің нәтижесінде  екеуі кеме ішінде кездеседі. Оңаша сырласады. Қыз бұдан талай уақыттар бұрын Жерден сол ғаламшарға аттанған қазақ ғарышкерлерінің қалып қойған бірінің  ұрпақтарының ұрпағы  болып шығады. Үйленуге шешім етеді.

 Бірақ қыздың бойында өзі туылып өскен ғаламшардың ғалымдары бойына «Пәк сезім»  сезімін сіңірген. Егер өзімен бірге алғашқы  неке түнінде болған жігіттің  махаббат сезімі пәк болмаса, қыз бойындағы аса қуатты электр тогы еселеніп, жігіт таңға тірі қалмайды. Сәуле Айдынбекке осыны ескертеді. Айдынбек өзінің Сәулеге деген табиғи таза махаббат сезімінің пәк екенін дәлелдейді. Кеме ішінде көп уақыт бірге тұрады.  Ұлды болады. 

 Автор шығарманы осындай сезіммен аяқтай отыра оқырманына «Бізде де сондай пәк махаббат сезімі бой алса ғой, онда алдамыш махаббат, ажырасу, жазықсыз перзенттерді жетім қалдыру атымен болмас еді» деген ойға қалдырады. Расында да бүгінде өзге елдердегі жүріс-тұрысқа еліктеп, жаман әдеттерге беріліп, отбасы шаңырағын ортасына түсіріп алып жүрген жастарымыз аз емес. Автор осыны қозғап отыр. Махаббат сезімі  таза жерде ұлт та таза, ұлт таза жерде, демографиялық көбею де арынды болмақ. Ғылыми-болашақтық романның ғылыми идеясы да қоғамдағы  жастарға «Пәк сезім» сезімін дарыту.

ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ

                      КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                            10

                       ЖАСАМПАЗДЫҚ  ҚИЫРЫНДА

(Авторлық серияның оныншы ғылыми-болашақтық романы)

Бұл ғылыми-болашақтық романның ғылыми идеясы жарық дүниедегі тірішілік иелерінің ішінде адам баласының жасампаз екенін ғылыми тұрғыдан көрсету. Жер ғаламшарымыздың геологиялық тарихына тереңдей ой жіберсек, ұлы табиғаттың ұлы  өзгерістері мен құбылыстарына сай көптеген ірілі-ұсақты тірішілік иелерінің жер бетінен жойылып кеткеніне көз жеткіземіз. 

Автор сериясының оныншысы  - «Жасампаздық қиырында» ғылыми-болашақтық романының бірінші бөлімі «Күткен күн», «Аттанар алдында», «Егіздер», «Кішкентай ғаламшар», «Шардан шыққан адам», «Ауылды еске алғанда», «Алғашқы тілдесу», «Тежеу», «Кіші әлем», «Жерді аңсау» тарауларындағы оқиғалар осыған тән оқиғалардан  бастау алады. Бір топ қазақ ғарышкерлері Егіздер шоқжұлдызы құрамынан табылған тірішілікке қолайлы ғаламшарға аттанады. Автор сериясының қай ғылыми-болашақтық романында да кейіпкерлері ойдан алына салған ғаламшарға емес, ғылымда белгілі, зерттелген, өзі де бақылап көрген, «онда тірішілікті ғаламшарлар бар» деген  ғылыми болжамдарға сай келетін шоқжұлдызға қарай жіберіліп жатады. Мұндай ғылыми деректер оқырманның болашақ жөніндегі ой-арманын ұштап қана қоймай оған ғылыми білім де береді. 

 Жалпы, автор – оптимист жазушы. Қай шығармасынан да болашақтың жақсылықтарын оқимыз. Әлбетте, жарық дүниедегі табиғат  ақылды, білімді, тапқыр адам баласының өзіне де аз қатер төндірмейді. Адам баласының қадамы ұзарған сайын, уақыт  үнемдей білген сайын оған төнетін қатердің де ірі бола беретіні түсінікті. Ғалам құрылымы күрделі. Оның да ойы мен шұқыры бар. Қазақ ғарышкерлері көздеген жұлдыз жүйесіне жақындағанда нешетүрлі құбылыстардың куәгері болады. Алдарынан кіші әлем менмұндалайды. Қай адам да өзі туылып өскен  ортадан өзгеше ортада болып, онда қиындық көргенде  отанын аңсайды. Жұлдызаралық сапарда да солай. Мұндай сағыныш сезімдері автор сериясының қай-қай ғылыми-болашақтық романында да кездеседі.

Дана қазақ: «Шешінген суға түсуден тайынбас» деген мақал тудырған. Бұл жұлдызаралық сапарда болатын ғарышкерлерге де тән іспетті. Ғарышкерлер алдарынан көрінген ғаламшар кішкентай болса да оған жақындайды жұлдызаралық кемесімен.  Сол екірада кеме төңірегіндегі кеңістікте шар пайда болып, оның ішінен адам шығады.  Күрделі компьютерлік аудармашы құралдардың көмегімен ғарышкерлер ол адаммен тілдесіп, алдарынан менмұндалаған кішкентай ғаламшардың сырын ашады.

Екінші «Кіші әлем кеңістігінде» бөлімінің «Дайындық алдында», «Алғашқы мәлімет», «Ғаламат кеме», «Әуе шабуылы», «Екінші аялдама», «Қайта оралған алып кеме», «Сығылу аймағында», «Теңесу», «Кемедегі арпалыс», «Жоспарлы әрекет», «Табиғатқа табыну» тарауларында  қазақ ғарышкерлерінің өздерінің алапат жұлдызаралық кемелерімен кіші әлем кеңістігіндегі ізгі әрекеттері суретеледі. Адам баласының мақсаттары үнемі бір емес. Сондықтан да  ішкі жағындағы термоядролық реакцияның кенеттен бұзылуы салдарынан сығылып кеткен орталық Жұлдыздың төңірегіндегі кеңістіктегі кейбір кіші ғаламшардың тұрғындары ғарышкерлердің бұл қадамдарын жақтырмайды. Бір жағынан ол қарсылықтың жөні де бар еді. Кіші әлем кеңістігінде алапат көрінетін жұлдызаралық кеменің жүйедегі кіші ғаламшарлардың ретті қозғалстарын бұзуы мүмкін.

Үшінші «Ғаламшардағы ғаламаттар» бөлімінің «Өмір ескерткіштері», «Жәрдемші», «Әлемдегі алты алып», «Жерді сағынғанда», «Еске салынған қатер», «Ғарыштағы қуаныш», «Күтпеген қатер», «Үшіншідегі толқу», «Қайтуға дайындық», «Бесіншідегі құпия жиын», «Темір адамдар айқасы» тарауларында сығылған жүйедегі кішкентай ғаламшарлар тұрғындарының толқулары мен қарсы әрекеттері айқындала түседі. Қазақ ғарышкерлері жұлдызаралық кемелерін сығылған кеңістіктен қайта шығару  әрекетін жасайды. Оларға ондағы жақтаушылар жағы ақыл-кеңес береді, көмек көрсетеді.

Төртінші  «Соңғы аялдама» бөліміндегі «Отпен ойын», «Уақыт  үкімі»,  «Үлкен ғаламшардағы толқу», «Кемедегі қуаныш», «Кіші әлемдегі шайқалыс», «Батыл  шешім», «Күшейе түскен қозғалыс», «Ғаламшар сүйреген кеме», «Кіші әлемдегі қос жұлдыз», «Кіші әлемдегі жарылыс», «Жазылған жұдырық» тарауларда кіші әлемдегі оқиға шиеленсі арта түседі. Жүйедегі кейбір ғаламшардың тұрғындары толқуларын тоқтатпайды. Қазақ ғарышкерлері жұлдызаралық кемелерін кіші әлем кеңістігінен алып шығады. Бұл үлкен қуаншқа айналған еді. Бірақ артынша кіші әлем жүйесіндегі ғаламшаршлардың қозғалыстарында бейберекттік пайда болады. 

Ғарышкерлерге жұлдызаралық кемелері сығылған кеңістіктен аман-есен шыққан соң Жерге қарай тартып кетсе де болар еді. Бірақ қазақ тәрбиесіне тән азаматтық арлары ондай жеңіл ойлылыққа жібермейді. Сығылған кеңістіктен жұлдызаралық кемелерінің сытылып шығуына ақыл-кеңес пен көмек көрсеткендерге жауап жақсылық жасаулары керек. Ақылдаса келе, жүйедегі опырайып қалған жұлдызаралық кеменің орнын толтырып, ғаламшарлар қозғалыстарын қайта ретке келтіру үшін қазақ ғарышкерлері ерекше батыл әрекетке барады.

Сол жүйедегі кіші ғаламшарлар белдеуінен біреуін жұлдызаралық кемелеріне тіркеп, жүйеге әкеліп қоспақ болады. Әрекет сәтті басталған еді. Бірақ жүйенің орта Жұлдызының тартылыс өрісі өте күшті болғандықтан  кіші ғаламшар қажетті айналымжолға түспей, Жұлдызға қарай ұшып онымен соқтығысып, үлкен жарылыс тұтанады. Ол жарылыстың әсерінен сығылған кеңістік пен ондағы күллі ғаламшарлар қайта ұлғаяды. Осылайша адам баласының ақыл-ойы адамзатты жасампаз етеді. 

Автор бұл ғылыми-болашақтық романының оқиғалары арқылы өзіміздің Күн жүйеміздің болашағына да көз жіберіп отыр. Мәңгілік ештеме жоқ. Күн де секунд, минут сайын өзінің ішк энергиясын жоғалтуда. Ал егер ол кенеттен сығылып, «қара ойдымға» айналып, күллі ғаламшарлар мен олардағы күллі тірішілік иелері кішірейіп кетсе ше? Автордың ойынша, ондай жағдайда да адам баласы шығармадағыдай жол тауып шығады. 

ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ

                      КЕҢІТСІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                           11

ҒАРЫШТАН  КЕЛГЕН  ГҮЛ

(Авторлық серияның он бірінші ғылыми-болашақтық романы)

Жазушы-болашақгердің авторлық сериясының он біріншісі – «Ғарыштан келген гүл» ғылыми-болашақтық романындағы оқиғалар өзге жұлдыз жүйесіндегі ғаламшардан Жерге оралған қазақ ғарышкерлерінің жолдағы оқиғалары мен Жеріміздегі оқиғалары баяндалады. Негізгі кейіпкерлері кемедегі ғарышкерлер тобының басшысы Мерген, биолог Гүлжан мен Ғарыш гүлі. 

Бірінші «Оралу» бөліміндегі  «Орындалған тапсырма», «Басылмаған әсер», «Кемедегі «жолаушы», «Ұйқы алдында», «Бөтендер арасында», «Кемедегі еркіндік», «Тірішіліктің тіректері», «Кемедегі бейберекет көрініс», «Сезімдегі сызат», «Жаңа ортаны барлау», «Сүйінші, Жер көрінді!», «Құпия әрекет», «Туылған табиғат аясында» тарауларындағы оқиғалар Мерген мен Гүлжанның махаббат сезімдеріне гүлді ғаламшарда көрген бір ғажайып гүл үшін  сызат түскен сәтінен бастау  алып өрбиді. Қыз жаны қашан да нәзік. Ол гүл сезімімен бірдей. Оны түсінбеген Мерген өздері болған гүлді ғаламшардағы қалың жайқалған нешетүрлі ғажайып гүлдердің Гүлжанның үзіп алып кемеге апаруына рұхсат бермейді. 

Мергеннің ұстанымы – бөтен ғаламшардың гүлдерінен кеме ішінде зиянды тозаң тарауы мүмкін. Өзі қарамағындағы ғарышкерлердің амандығы мен денсаулығына жауапты. Бұл жағын Гүлжан да түсіне бермейді. Ал Гүлжан ерекше назар аударған гүл ерекше қабілетті гүл еді. Ол екі ғашықтың өзі үшін ренжіскенін ұғып, өсіп тұрған орнынан босап, кеме ұшардан бұрын оның ашық тұрған шағын терезесі арқылы ішке еніп, жасырын күйде ғарышкерлермен бірге  Жерге жетеді. Ғарышкерлер оны білмейді. Аман-есен Жерге, елге жетіп, тамаша табиғат аясында біршама демалған соң  әрқайсысы өз тірішілігіне кіріседі.

Екінші «Ізденіс жолында» бөлімінің «Ғажайып гүл», «Жердегі серуен», «Жаңа ортада», «Кездесуден кейін», «Ғажайып түс», «Таудағы таңғажайып гүл», «Бақ ішінде», «Ғарышкерлер тойы», «Ғажайып гүлмен сырласу», «Жоғалған гүл», «Суық  жаңалық» тарауларында ғарыштан келген гүлдің екі ғашықты қайта табыстыру  жолындағы тағдыры суреттеледі. Алыс сапардан оралған жұлдызаралық кеменің  ішін тексеріп-тазарту барысында қызметкерлер  өздері бұрын-соңды  көрмеген ғажайып гүлді тауып алып, ол жөнінде Мергенге хабарлайды. Мерген ол гүлді қоқысқа  тастауды өтінеді.

 Гүлдің ауыр жолы басталады. Сонда да қайсар гүл өзінің  жер бетімен де, биік темір бағандар арқылы жүргізілген жоғары вольтты жуан сым бойымен де жылжи алатын қабілетімен Мергеннің ауылы маңындағы тауға жетеді. Бұл уақытарда ғарышкерлердің бір жұбы үйленіп той тойланады. Бірде Мерген бастаған геологтар тобы тау бөктерлерін зерттеуге шығады. Мерген онда өзі өзге ғаламшардан көрген ғажайып гүлге тап болады. Оны  үйіне алып келіп сырласады. Ол жөнінде Гүлжанға  хабарлап сапарлас достарын мемлекет сыйлаған үш қабатты үйіне меймандыққа шақырады. Бірақ терезе алдындағы ыдыстағы топыраққа қадалып, онан нәр мен су алып тұрған гүл меймандарға көрінгісі келмей ізім-ғайым жоғалады. Мерген өтірікшы болғандай болып Гүлжанды қайта ренжітіп алады.

Осы күндерде мектепте оқушылармен болған кездесуден кейін Мерген Сәрсенгүл есімді мұғалимамен танысады. Оның Гауһар есімді құрбысы бар. Гүлжан ол жөнінде естісе де еш алаң болмай өзі тұратын үйдің үлкен бағында биологиялық будандастыру  арқылы гүлді ғаламшардан көрген гүліндей гүл өсіреді.  Ол әрекеттері үшін сырттан алыпқашпа сөздер де естиді. Бірақ Гүлжан ондайға селт еткен емес.

Ғылыми-болашақтық романның  үшінші «Қайта табысар жолда» бөлімінің  «Мейрамханадағы шу», «Ғажайып гүлдің ұқсасы», «Аспа жолмен адасу», «Елге тараған жаңалық», «Гүлдер арасындағы кездесу», «Саналы гүл», «Кластағы қорқыныш», «Жағымсыз  жала», «Қайта оралған гүл», «Суыған көңіл» тарауларынан ғарыштан келген гүлдің одан әргі әрекеттерін оқимыз. Мерген Сәрсенгүл, Гауһармен бірге ауыл мейрамханасына барады. Оны алдын ала сезген гүл олар отыратын дастархан үстіне гүл болып тұра қалады. Оның мәнісін түсінбеген Сәрсенгүл гүлді ұстай бергенде ол өз қабілетіне сай тарс еткен дыбыс шығарып, сұйығын шашады. Сәрсенгүлдің қымбат көйлегі былғанып қалады. Мейрамхана қызметкері гүлді қоқысқа апарып тастайды.

Бұл күндерде Гүлжан күрделі биологиялық будандастырумен өсірген гүлі жөнінде телеарналардан хабарлар беріліп жатады. Ғарыштан келген гүл темір бағаналар арқылы тартылған жоғары вольтты жуан сым  бойымен жылжып Гүлжанның ауылына жетіп, оның  үлкен бағына енеді, онда Гүлжан будандастырып өсірген өзі сияқты гүлмен кездеседі. Содан соң ол Сәрсенгүл сабақ беріп тұрған сынып ішіне еніп, терезе жақтауына жатып алады. Одан Сәрсенгүл қатты шошынып, ауырып та қалады. Жазылған соң ол Гүлжанға бейнетелефон қоңырауын соғып, өзін қорқытқан гүлдің соныкі екенін айтып жала жабады. Гүлжан оған да үлкен парасаттылықпен жауап беріп, төзімділік танытады.

Төртінші «Дәнекер» бөлімінің  «Бақтағы ғашықтар», «Ренішті күн», «Қаладан келген  ғалым», «Ауылдағы жиын», «Тілсіз қарсылық», «Қашқан гүл», «Ауылдағы жаңалық», «Гүл әлемінде», «Көпшіліктің көмегі», «Дәнекер» тарауларында ғажайып гүлдің  Мерген мен Гүлжанды қайта табыстыру жолындағы әрекеттері күрделене  түседі.

Ғарыштан келген гүл Гүлжан өсірген гүлге келіп, онымен «сырласады». Ал Гүлжанның күндері көңілсіз өтіп жатады. Осы күндерде гүл бағындағы жаңалықты теледидар арналарынан көрген Қалиолла есімді ғалым Гүлжаннан ғылыми кеңес алып, тәжірибе жасау мақсатында баққа келеді. Екеуі әріптестер дәрежесінде сыйласады. Осы тұста Қалиолланың жеңіл көлігінің руліне жыланша оралған Ғажайып гүл  оның Гүлжанға келіп, оны бірге қыдыруға шақырғанына қарсылығын білдіреді. Бұл оқиға да ауылға үлкен жаңалық болып тарайды. 

Оны естіген Сәрсенгүл мен Гауһар гүлдің жолын аңдиды. Ол екеуі бірде ауыл сыртында серуендеп жүргенде темір бағаналар арқылы тартылған жоғары вольтты жуан сым бойымен зымырай жылжып келіп, жерге түскен Ғажайып гүлді көріп қалады. Гүлді екеуі таяқпен ұрады, таспен атады. Гүл қатты жарақаттанады. Бірақ оның бағына қарай Гүлжан мен Қалиолла бастаған бір топ гүл терушілер байқап қалады. Оларды алып жүрген көліктің жүргізушісі тездетіп сол ауылдағы Мергенге жетеді. Мерген гүлге биологиялық көмек көрсететін күрделі жүйелері бар арнайы көлікпен жетеді. 

 Ғарыштан келген гүл тездетіп арнайы зертханаға апарылады. Биологиялық көмектер көрсетіледі. Гүл өз қалпына келеді. Мерген мен Гүлжан мән-жайдың бәрін түсініп, гүл бағындағы үй ішінде таң қылаң бергенше сырласады. Ал бұл түнде Ғарыштан келген гүл мен Гүлжан күрделі биологиялық будандастырып өсірген  гүл екі ғашыққа қатарласа бас иіп тұрады. Мерген мен Гүлжан риясыз жымиып бір-біріне қарайды. Ғылыми-болашақтық романды автор осындай бақытты көрініспен аяқтайды.

Автордың ғылыми идеясы түсінікті. Бұл жарық дүниедегі кез келген тірішілік иесіне қосымша қабілет дарыса, ол адамнан да артық ақыл-ойға ие бола алады. Бүгінгі күннің өзінде адам бойындағы көңіл-күйді, өзіне жасалған қамқорлықты сезетін гүлдер аз емес. Сондықтан да адамдар бір-біріне қуанышы мен жетістігін, ішкі махаббат сезімін гүл  сыйлау арқылы білдіреді. Осыны автор болашақ заманға апарып, ғылыми негізде көркем, әсерлі шығармаға айналдырған.

ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ

                        КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                  12

                                          КҮЗЕТШІ

     (Авторлық серияның он екінші ғылыми-олашақтық романы)

Жазушы-болашақгердің  авторлық сериясының он екіншісі – «Күзетші» ғылыми-болашақтық романы ешбір бақылау құралынсыз-ақ аспаннан жиі көретін Айдың құпия-сырына арналған. Жастайымыздан көріп өссек те, оған қаншама автоматты ғаламшараралық кемелері қонып, бір топ ғарышкерлер сонда болып, табандарымен топырағын басып, тасын теріп, біршама зерттесе де оның әлі ашылмаған құпиялары мол. Аспандағы Айды былай қойғанда, өзіміз күнделікті аяғымызбен басып, тірішілік етіп жүрген Жеріміздің құпия-сыры да толығымен ашыла қойған жоқ. Ал Жер шарымыздағы мұхит тереңінің құпиялары өз алдына ғарыш құпиясындай.

Ғылыми-болашақтық романының бірінші «Өскен орта» бөлімінің  «Ғарыш үйі», «Жұлдызды  әлеммен танысу», «Су  айдынындағы жарыс», «Ғарыш бөлімінде», «Егіс алаңында», «Көмекшілермен ойын», «Күн құдіреті», «Жер төңірегінде», «Ғарыш үйіндегі өзгеріс», «Еркін дайындық» тарауларында жас ғарышкерлердің жұлдызаралық сапарға дайындықтары баяндалады. Жұлдызаралық сапар оңай сапар емес. Ол  ұзақ уақыт пен төзімділікті, білімділік пен батырлықты талап етеді.  Сол  үшін де ондай ұзақ жұлдызаралық сапарға жасөспірімдер іріктеледі. Жастар алдын ала жасалған ғарыш үйінде дайындалады, жұлдызды әлеммен танысады. Олардың темір тұлға көмекшілері бар. Олар сапар барысында туындаған қиын жағдайларда, көп күшті керек  ететін көмек қажет болған жағдайда, адамға зиянды ортаға баруға тура келген кездерде  араласады. Сол себепті де дайындық барысында жастар сол темір тұлғалармен танысады, олармен түрлі жағдайларға сай жаттығулар өткізеді, түрлі ойындар ойнайды. Сапардағы үйлері – жұлдызаралық кеменің қосалқысының ішінде де болады, Жер төңірегіне шағын ғарыш кемелерімен ұшып шығып, ол кеңістікте де жаттығулар өткізеді. Шығарманың бірінші бөлімінен осындай қызу дайындықты қызыға оқимыз.

Екінші «Жұлдызаралық жолда» бөлімінің «Жер дірілі», «Кеңістіктегі алғашқы күн», «Құпия жәшік», «Күн жүйесімен қоштасу», «Райымбек пен Айнұр», «Көктем тынысы», «Ең жайлы мезгіл», «Кеме бейнесі», «Өкінішті хабар», «Әлем суретшілері», «Кемедегі той», «Күншоғырға енгенде» тарауларында ғарышкерлердің жұлдызаралық кемемен Жерден аттануы мен көздеген Күншоғырға ұшып жеткенге дейінгі оқиғалары тартымды суреттеледі. Жастар қашан да жігерлі. Олар ұшу барысында айнала жұлдызды дүниені тынымсыз зерттеумен қатар жастық шақтарын да бос өткізбейді. Алапат жұлдызаралық кеменің ішінде барлық жағдай бар. Ғылыми зерттеу жұмыстарынан қолдары босаған кезде оранжереяға барып серуен құрады. Кемедегі ғарышкерлер тобының басшысы Райымбек пен Айнұр осы сапарға аттанбай тұрып-ақ бір бірін таныған жастар. 

 Қанша жас болса да ғарышкерлердің толқыныстары да орын алып отырады. Олар Күн жүйеміздің шекарасынан шыққан мезеттерде қимастық сезімге бөленеді. Бірақ олардың басты мақсаттары  Жердегі ұстаздарынан алған тапсырмаларын бұлжытпай орындап оралу. Кеменің  оранжереясы мен егісті даласында Жердегідей жыл мезгілдері алмасып тұрады. Самал жел де соғады, жаңбыр  мен қар да жауады. Жердегі ғалымдар мен құрастырушылар осының бәрін жасаған. Ғарышкерлер көктемде егіске шығады, жаз бен күзде егін, көкөніс  пен бақтардағы жемістерді  жинайды. Арнайы автоматтандырылған-компьютерленген бөлімдерде хайуанаттар мен құстар да бар.

Ұзақ жұлдызаралық сапар барысында жастар есейеді. Райымбек пен Айнұр отбасын құрып, шаңырақ көтереді. Жастар отбасылы болғанда тұратын пәтерлер де қарастырылған кемеде. Онда алғашқы той да өтеді. Бұл қазақ ғылыми жанрында жазылған шығармаларда әлі күнге жазылмаған көрініс. Жалпы, жазушы-болашақгер Жүніс Сақұрпағының  авторлық «Кеңістік көшпенділері» сериялы ғылыми-болашақтық романдарының бәрінде де тек  қазақтың  ұлы мен қыздары жүреді.  Қазақтың салт-дәстүрі  үнемі көз алдымызда тұрады.

Үшінші «Жұлдыз жүйесінде» бөліміндегі «Он бесінші перзент», «Түн тыныштығында», «Алып ғаламшар», «Қызықты серуен», «Ғажайып ғаламшар», «Табысу», «Аспаннан келген алып бас», «Қалыпқа келген кеме», «Ауыл төңірегіндегі ойын» тарауларда отбасын құрған қазақ жігіттері мен қыздарының өздері көздеген жұлдыз жүйесіне жеткеннен кейінгі тағдырлары суреттеледі. Бөтен жұлдыз жүйесі түгілі, Күн жүйесіндегі ғаламшарлардың бірінде болудың өзі жатқан бір тарих емес пе? Жерден  аттанған жеті ұл, жеті қызға он бесінші болып Райымбек пен Айнұрдың ұлы қосылады. Кемеде онан кейін де ұл-қыздар дүниеге келеді. Осылайша кемедегі ғарышкерлер бір дүйім әулетке айналады. 

Ғарышкерлердің сапарлары сәтті болады. Көздеген ғаламшар әрі үлкен, әрі тірішілікті. Табиғаты да тамаша. Бірақ оның  тартылыс өрісі Жерден әлдеқайда күшті болғандықтан қону кезінде кемеге біршама зақым келеді. Оны бірте-бірте қалыпқа келтіреді. Ғаламшардың тамаша табиғатын көре жүріп, жақсы деген аймағына қоныстанады. Ғаламшардың адам басы тәрізденген серігі де бар. Оның Айдан өзгешелігі, кейде қатты төмендеп, ғаламшардың бетіне дейін келеді. Айналасын үнемі бақылайды. Алғашында оған таңдана қарағанымен, ғарышкерлерге ол көрініс үйреншікті болып кетеді. Балалар да Жердегі ауылда туылып өскендей еркінсіп, ауылдың  ішінде де, сыртында да ойнайды. Алып ғаламшардағы  өмір осылайша жалғасып жатады.

Төртінші «Күзетші» бөлімінің  «Ұмытылған қиындық», «Құпия ортада», «Ауылдағы қарбалас іс», «Алып бастың әрекеті», «Құпия ортадағы қауышу», «Алғашқы байланыс», «Ғаламшар ғаламаты», «Алғашқы әрекет», «Алып басқа шабуыл», «Алып  ішіндегі арпалыс», «Ойдағыдай мәлімет», «Туылған жердің топырағы», «Күзетші» тарауларынан ғарышкерлердің ауыл сыртындағы тау шыңына шыққан балаларының  күтпеген жерден ізім-ғайым жоғалғанына әбіржіп, батыл іс-әрекеттерге көшкендерін көреміз. 

Шың басындағы балаларды аспаннан төніп келген алып бас әкеткен. Ол қатерлі қастандық емес. Шығармадағы оқиғалардың дамуынан алып ғаламшардың тұрғындарының да аса жылыжүректі адамдар емес екендігін білеміз. Балалар алып бастың ішінен жол табуда біршама қиындықтар көріп барып бір бірімен табысады.  Түсініспестіктен алып баспен арпалысу да орын алады. Бірақ оның соңы жақсылықпен аяқталады. Алып бас балаларды үлкен ғаламшардың қаһарлы әрекеттерінен сақтау үшін жұтып әкеткені белгілі болады. Ғарышкерлер Жерге оралған соң аспандағы үнсіз ғана күміс сәулесін төге жылжитын Айға басқаша көзбен қарайды. Оларда: «Осы өзіміздің Ай да барған үлкен ғаламшарымыздың серігі – алып бас сияқты іштей компьтерленген жасанды дене емес пе екен? Ол Жер бетіндегі күллі тірішілік иелерін аспаннан,  алыстан бақылап, қорғаштап жүрген жоқ па екен?» деген ой туындайды.

 Жеріміздің жалғыз табиғи серігі – Айдың Жердің өз осінде айналуы мен Күнді айнала қозғалуын қалыптандырып тұратыны, сәулесінің Жер бетіндегі өсімдіктер мен жануарларға, адам баласының көңіл-күйіне, психологиясы мен белсенділігіне мол ықпал ететіні ғылымда анық белгілі. Ендеше, тек өзіміз топырағын басып жүрген Жерімізді ғана емес, аспандағы Айды да қамқорлыққа алуымыз қажет екен. Ғылыми-болашақтық романның ғылыми идеясы да осы

                            ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ

                      КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                           13

                                    ЖЕКЕ  ӘЛЕМ

       (Авторлық серияның он үшінші ғылыми-болашақтық романы)

        Авторлық сериясының он үшгіншісі – «Жеке әлем» ғлыми-болашақтық романының « Қуаныш». «Толқынды жолда». «Құпия жаттығу». «Газеттегі жаңалық». «Қоршауда қалғанда». «Қауіпті бала». «Үйдегі ретсіздік». «Ерекше секіріс». «Әке наразылығы» тарауларын қамтитын бірінші «Орындалған арман»  бөлімінде жастайынан техника мен биология ғылымдарына құштар болып өскен Дәрібек  есімді  бионик ғалымдынң өзі ойлап тапқан  адам денесіне ешбір нәрсені үш метрден бері  жақындатпайтын аттас магнитті тебу өрісті комбинезонына деген қуанышы, оны құпия түрде сынақтардан өткізгені, оны жетілдіру жолындағы ізденістері  суреттеледі.  Дәрібек  отбасыылы. Ғалия есімді жұбайы, Ғаділбек, Әділбек, Фарида, Фатиаа есімді ұлдері мен қыздары бар. 

       Олардың ішінде кенже ұлы Әділбек зерек. Ол мектепте озат оқушы бола жұріп, әкесі құпия түрде жасаған комбинезонын үйдегі оңашалықта киіп көреді. Әкесі іс сапармен жолға шығып кеткен күндерде Әділбек сол комбинезонмен ұзынқыққа секіруден өмірде болмаған рекорд жасайды. Мұның сырын ешкім білмейді. Дәрібек қана іштей сезіп, білсе де кенже ұлының бетін қайтарғысы келмей, блімеген болып жүре береді. Әділбектің мұндай ғажайып қабілетіне тәнті болған метептегі ұстаздары оны жылдам жүгіру мен ұзындыққа секіруден өтетін үлкен жарысқа шақырады. Әділбектің алғашқы рекордты комбинезонның әсерімен жасағанын білетін Дәрібек  ол ұстаздардың һөтініштерін қанағаттандырмайды.                                           

          Ғылыми-болашақтық романның  «Аспан адамы» делінген екінші бөлімін құрайтын  «Қайта жанданған жаңалық», «Апаттан қалған әуе кемесі», «Жалғыздықта», «Аяулы азамат», «Үзілмеген үміт», «Маймылдар шабуылы», «Әке ізімен»,  «Қиын сапарда»,  «Қорықпайтын адам» тарауларында  Дәрібектің  кіші ұлы Әділбектің  мектептегі оқуымен қатар жүргізген  ғылыми ізденістері, әкесіне еліктеп жасап алған аттас магнитті комбинезонымен делтапланмен әуеде қалықтай айлмай жерге құлап, сол комбинезонының керу тебуінен аман қалғаны,  кезекті  іс сапарына ттанған Дәрібектің қолдарындағы қаруларымен қорқытып, әуе кемесін қалаған жақтарына бұруды талап еткен қарақшыларға қарсы тұруы, сол қарсыласудың соңында қарақшылармен бірге әуе кемесінің қосымша шығар есігі арқылы жерге құлап, комбинезонының арқасында аман қалып, дала кезіп, орманға еніп, маймылдар шабуылына ұшырағаны тартымды суреттеледі. Одан кейін ол бейтаныс тайпаға тап болады. Олар аспаннан келген, тұла бойы өзіне тән атмосферамен қоршалған сұлу  қызбен жүздесіп тілдеседі. Ол қыз адам баласы атаулыдан бөлініп, жеке әлемге айналған. 

       Ғылыми-болашақтық романның  «Тауқыметті тағдырлар» делінген үшінші бөлімінің «Байланыс». «Іздеушілер құрамында». «Жаңа ортаға үйрену». «Ағаш арасындағы арпалыс». «Тартылыс әлемі шеңберінде» «Қиын жолда». «Даладағы табысу». «Елге оралу»  тарауларында оқиға ширыға түседі.  Әділбек ғалымдардың құрамына еніп, әкесін іздеуге аттанады. Бұл кезде әкесі Дәрібек  түскен жеріндегі адамдар қауымының тірішіліктеріне үйрене бастайды. Ғалымдар тобы орман арасына қаптаған ірі жыландарға кезігеді. Ол жыландардан Әділбек  өзін де, өзгелерді де жасап алған аттас магнитті кері тебу өрісті комбинезонымен жыландаардан қорғайды. Бұл кездерде әкесі Дәрібек аспан қызымен тағы жүздесіп, оның тартылыс шеңберінде болып, біршама тілдеседі. Құрамында Әділбек бар ғалымдар Дәріекті іздеу  жолында көптеген қиындықтарды бастарынан кешеді. Еңбектері зая кетпейді. Ақыр соңында кең далада әке мен бала табысады.  Әділбек аспан қызымен танысады. Бәрі дін-аман елге оралады.                                        

         Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Жеке әлем» бөлімінің  «Айрықша қабілет». «Тарихты еске алғанда». «Ғаламға лайық ғалым». «Жалғыздық қасіреті». «Әкемен сырласу». «Жеке әлемге қастандық». «Ең бақытты сәт». «Ашылған қылмыс». «Түзелген қателік». «Жаңа қауіп». «Елдегі сөз». «Жеке әлем» тарауларында негізінен Әділбек пен ол Маржан деп атаған аспан қызының арасындағы байланыс тартымды баяндалады. Сол байланыстың әсерінен Әділбектің бойында ғалымдық ерекше қабілет пайда болады. Қызбен сырласу барысында адамзат дамуының тарихы да сөз болады. Әділбек дүние жүзі ғалымдарының тарапынан Ғаламшға лайық ғалым атанады. Осы тұста аспан қызы Маржанның жеке әлеміндегі жалғыздықтан жалыққан сәттері, қасіреті баяндалады. Қызға құлай ғашық болған Әділбек күндердің күнінде әкесіне бар сырын айтады. Бұл күндерде осыны байқап-барлап жүрген Қаржаубай есімді ауыл баласы өзіне қосып алған достарымен бірге жеке әлемге қастандық жасамақ болып, оған әлі келмейтінін сезіп, қызбен кездесіп тұрған әділбектің арқа тұсінен мылтығынан оқ атады. Әділбекті ол ажалдан қыз құтқарып қалады. Қаржаубайдың қылмысы ашылады. Ол онысын мойындап, дұрыс жолға түседі. Ел арасында Әділбек пен аспан қызы Маржанның арасындағы пәк сезімді махаббат жөнінде сөз тарайды. Ғылыми-болашақтық романның соңғы тарауында жеке әлемнен жалыққан Маржан қыз өзінің жеке әлем шарын жойып жіберіп, Әділбекпен қол ұстасады. Дүбірлі той болады. Адам баласының адам баласынан бөлініп жеке өмір сүре алмайтыны дәлелденеді. Осы арқылы жазушы-болашақгер бүгінде адам баласының кейбірінің жалғыздыққа бет алуының қате қадам екенін осы ғылыми-болашақтық романы арқылы ескертеді.  

 ЖҮНІС САҚҰРПАҒЫ  

                            КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                               14

                                   ҚҰПИЯ КЕҢІСТІК

         (Авторлық сериямның он төртінші ғылыми-болашақтық романы)

             Ғылыми-болашақтық романның бірінші «Кішкентай кеңістік» бөлімін құрайтын «Батыл қадам». «Өзгерген жоспар». «Акванавтар құрамында». «Аспандағы карта». «Су асты үйі». «Көптен күткен күн». «Мұхит құшағында». «Әкемен жүздесу». «Тау-жотаға шыққанда». «Мұхит астындағы "жұлдыздар" тарауларында...

  Екінші  «Ата қоныс» бөлімін құрайтын  «Су асты әлеміндегі әбігерлік». «Жаңа ортаның жайы». «Кідіртілген сапар». «Ғажайып ортаға сапар». «Су тереңіндегі серуен». «Өткенге сапар». «Су астына көшкен ел». «Бейтаныстар белдеуі». «Кезекті шабуыл». «Үйдегі сағыныш» тарауларында...                                                     

      «Тұңғиықта табысу» аталған үшінші бөлімнің «Нәтижелі сапар». «Бейтаныстар бөлімі». «Мұхитқа шығу». «Қоршаудағы кеме». «Жазықсыз жандар». «Таяған мерзім». Ғ»аламшардағы кездесу». «Құрғақ ауа қоршауында». «Елге оралу» тарауларында...                                                                 

           Ғылыми-болашақтық романның   төртінші «Құпия кеңістік» бөлімін құрайтын «Сапар алдындағы серуен». «Мұхит жағалауында». «Қайтуға дайындық». «Өзгерген аймақ». «Гүлденген ғаламшар». «Мұхиттағы бас қосу». «Олпан серігі». «Оянған үміт». «Аймен қоштасу». «Құпия кеңістік» тарауларынща...

 ЖҮНІС CАҚҰРПАҒЫ  

                            КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                 15

                                       ЖАЛҒАСЫМ

         (Авторлық сериямның он бесінші ғылыми-болашақтық романы)

           Ғылыми-болашақтық романның  бірінші  «Жаңа жұлдыз жүйесі» бөлімін құрайтын «Таңдау». «Қонар алдында». «Тыныш аймақ». «Төңірекке қалыптасу». «Жүрдек етікпен серуен». «Туылған Жұлдызарал». «Жаңа күннің жаңалықтары». «Орман арасында». «Алыстан арбалағанда» тарауларында...                                                              

        Екінші «Ғаламшар қожалары» бөлімін құрайтын «Қауымдық әрекет». «Қиын қияларда». «Жаңа қоныс». «Алыс жазықта». «Адасқан алыптар». «Жер таңдау». «Өткенді еске алу». «Жылы үңгір» тарауларында...

   « Жанданған өмір» аталған үшінші бөлімін құрайтын «Алғашқы қайшылық». «Адам ата мен Хауа ана». «Үлкендер қауымы». «Жаңа әрекет». «Ұядан ұшқан ұрпақ». «Олжа оры». «Жерді сағынғанда». «Айдаһармен "түсінісу". «Ашық аспан астында» тарауларынщда...                                                                                                

          Ғылыми-болашақтық романның төртінші « Жалғасым» бөлімін құрайтын «Айдаһармен сапар». «Тастағы бейнелер». «Биокеме». «Жұлдызды әлеммен сырласу». Т»ас үңгірлерден шығу». «Екінші талпыныс». «Дүбірлі той». «Алыптар шабуылы». «Жалғасым» тарауларында...

 ЖҮНІС CАҚҰРПАҒЫ  

                              КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                 16

                                       СӨЗ СӨНДІРУШІ

   (Авторлық сериямның он алтыншы ғылыми-болашақтық романы)

          Ғылыми-болашақтық романның  бірінші «Ауадағы қоқыс» бөлімін құрайтын «Жұқарған жүйке». «Хайуанаттар бағында» «Мекемедегі жаңалық». «Тынымсыз толқын» «Бақтағы байқампаздар».  «Көше көлігінде». «Қауіпті адам». «Үйдегі реніш». «Ұқсас адам». «Қалтарыстағы қоршауда». «Ауадағы қоқыс» тарауларында...                                                       

                Екінші  «Қауіпті адам»  бөлімін құрайтын «Жиналыстағы жағдай». «Түн мезгіліндегі қоңырау». «Ұқсас адамдар». «Үйдегі тыныштық». «Құпия кеңес». «Жан-жақтан төнген қауіп». «Өнертапқыш іздеушілер». «Шақырылмаған маман». «Бейнестудиядағы әбіржу». «Алғашқы жүздесу». «Ашық әңгіме» тарауларында...                                                      

         « Қиын қақтығыста» аталған үшінші бөлімін құрайтын «Таудағы тыныштық». «Еске түскен оқиға». «Күтпеген дағдарыс». «Қайта оралған бейтаныс топ». «Ұйқысыз өткен түн». «Шұғыл қойылған шарт». «Бөлмедегі  үнсіздік». «Қолға түсірілген құрал». «Үні өшкендер» тарауларында...                                                      

           Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Сөз сөндіруші» бөлімін құрайтын  «Қосалқы құрал». «Шулы әлем». «Үнсіз айқас». «Аса қымбат байлық». «Екінші әрекет». «Түндегі күзет». «Ерекше қабілет». «Саналы келісім». «Өзгерген ой». «Қысқа дәурен». «Сөз сөндіруші» тарауларында...

 ЖҮНІС CАҚҰРПАҒЫ 

                         КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ 

                                                17

                                 ҮРКЕР   ҮЙІРІНДЕ

        (Авторлық сериямның он жетінші ғылыми-болашақтық романы)

               Ғылыми-болашақтық романның бірінші   «Аспан ажары» бөлімін құрайтын «Өзгеше шешім». «Ең әсерлі кеш». «Жол дастарханы». «Жер төңірегінде». «Үркер жерге түскенде». «Жемісті жаз». «Кейінге сапар». «Жерден келген жаңалық» тарауларында...

             Екінші «Өзге өңірде» бөлімін құрайтын «Ғажайып ғаламшар». «Аспан адамдары». «Байыпты бейтаныстар». «Қайтуға дайындық». «Құбырдағы кілтипан». «Бақтағы жүздесу». «Аспаннан төнген қауіп». «Уақыт құрбаны»...

          « Қыздар елінде» аталған үшінші бөлімін құрайтын «Кішкентай достар». «Күн көмкерген елде». «Алапат кеме». «Қайта орнаған татулық». «Ұзатылған жеті қыз». «Тамаша сапар». «Жұлдыз жаңбыры». «Айрықша құрмет» тарауларында..                                                   

        Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Бақыт ордасы» бөлімін құрайтын «Қимас сәтте». «Күтпеген хабар». «Қызғаныш қиянаты». «Екінші кеме». «Көрші ғаламшардағы қауышу». «Кезекті қауіп». «Қала маңындағы жарыс». «Жер жігіттері». «Бақытты шақ». «Бақыт ордасы» тарауларында...

 ЖҮНІС CАҚҰРПАҒЫ  

                              КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ 

                                                 18

                                    ҚАЙЫРЫМДЫ   ҚҰС

    (Авторлық сериямның он сегізінші ғылыми-болашақтық романы)   

           Ғылыми-болашақтық романның бірінші  «Табиғатқа құштарлық» бөлімін құрайтын «Бақ ішінде». «Ежелгі жайлауға саяхат».» Шың басында». «Алғашқы қамқорлық». «Елге оралу». «Бақ құсы». «Жоғалған алып құс». «Қолға түскен құс». «Табиғатқа құштарлық» тарауларында...                                                           

       Екінші  «Құс құпиясы» атанған бөлімін құрайтын «Даладан оралғанда». «Құспен әңгіме». «Аяқсыз қалған әуе кемесі». «Қайта қонған құс». «Әуе кемесіндегі әбіржу». «Ерекше аймақ». «Қайтарылған кеме». «Аңғардағы тойтарыс». «Құс құпиясы» тарауларында..                                                         

     «Қиын кезеңде» аталған үшінші бөлімін құрайтын «Жалғасқан сапар». «Әуе кемесіне шабуыл». «Ғайыптан келген құс». «Елдегі елікпе сөз». «Жоғалған бала». «Жартасқа соқтыққан алып құс». «Түн тыныштығында». «Қиын кезеңде» тарауларында...                                                      

  Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Қайырымды құс» бөлімін құрайтын «Таудағы оқиға». «Қаладан келгендер». «Құпия келісім». «Жолға дайындық». «Алыстағы апат». «Апат арасында». «Сыңарсыз серуен». «Ормандағы опат». «Қайырымды құс» тарауларында...

 ЖҮНІС CАҚҰРПАҒЫ 

                               КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ 

                                                 19

                                         БЕСІНШІ ӨМІР

      (Авторлық сериямның он тоғызыншы ғылыми-болашақтық романы)

            Ғылыми-болашақтық романның бірінші   «Екінші өмір» бөлімін құрайтын «Тілсіз тіл». «Алты ай өткенде». «Бір жасқа толғанда». «Әкені еске алу». «Институт қабырғасында». «Анамен қоштасу». «Алғашқы бақталастық». «Шектеулі орта». «Күтпеген қастандық». «Өмір жалғасы» тарауларында...                                                                

      Екінші «Үшінші өмір» аталған бөлімді құрайтын «Білгір маман». «Ғарыш махаббаты». «Қарбалас күндер». «Ғалам адамы». «Ағаштар айқасы». «Перзентпен сапар». «Шайқалған тірішілік». «Қимас ғаламшар». «Қартайған шақта». «Қас қағым сәттегі ғұмыр» тарауларында...

        «Төртінші өмір» аталған үшінші бөлімді құрайтын «Ақыл тоқтату». «Ұрпақтар арасында». «Перзент дүниеге келгенде». «Күрделенген күндер». «Қаладан тыс өмір». «Ержеткен екі жігіт». «Қате бағыт». «Тау басында» тарауларында...                                                       

    Ғылыми-болашақтық романның төртінші «Бесінші өмір» бөлімін құрайтын «Жер тынысы». «Дала таңы». «Таусылмайтын арман». «Ғарыш қаласында болғанда». «Аспаннан келген қатер». «Болашақтың шөпшектері». «Шың басында». «Жаңа мекен». «Бесінші өмір»...

 ЖҮНІС CАҚҰРПАҒЫ   

                            КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                              20

                                     ҒАЛАМ ТҰЛПАРЫ

  (Авторлық сериямның жиырмасыншы ғылыми-болашақтық романы)

          Ғылыми-болашақтық романның бірінші «Ер қанаты» бөлімін құрайтын «Қызыл ғаламшармен қоштасу». «Алып арғымақ». «Аттану». «Кеме ішіндегі тербеліс». «Бөлімдерді аралағанда». «Үлкен тұмандық». «Сұлу шабыс». «Күшейген ауызбірлік». "Ат басынан" өткенде» тарауларында..

       Екінші  «Өзге әлем өкілдері» аталған бөлімді құрайтын  «Аспаннан түскен тұлпар». «Жайлау түні». «Қоршаудағы тұлпар».  «Тас тереңін еске алғанда». «Ғайыптан шыққан сұр тұлпар». «Тас үшін шайқас». «Елге ортақ орайлы іс». «Аспан тасымен айқас». «Қосымша көмек» тарауларында...                                                       

      Үшінші «Қайтардағы қиямет» бөлімін құрайтын «Тұлпар аяқтан қалғанда». «Аспан тасына шабуыл». «Алғашқы сынақ». «Басқаша таспен арпалыс». «Қос алыптың күйі». «Ғалам тұлпарына жасалған қастандық». «Ойпат қаладағы ойран». «Үйренген орта». «Аспандағы алып тұлпар». «Ес жиғанда» тарауларында...                                                          

            Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Жерге оралғанда» бөлімін құрайтын"Ат басымен" айналысу». «Тірішіліктің тірегі». «Өмірдің тәттісі». «Тұлпардың жаңа келбеті». «Жерге жеткенше». «Көшпелі қала». «Жер күзетінде». «Қазақ жеріндегі әйгілі ауыл». «Ғалам тұлпары» тарауларында...

 ЖҮНІС CАҚҰРПАҒЫ  

                           КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                               21

                                            АРЛАН

   (Авторлық сериямның жиырма бірінші ғылыми-болашақтық романы)

            Ғылыми-болашақтық романның бірінші «Сенімді серік» «Ертеңгілік оқиға». «Арланмен өткен екі апта». «Ит ерекшеліктері». «Саяжайға барғанда». «Алфавитке үйрену». «Дастархан басында». «Қала көшесіндегі оқиға». «Төңірекке тараған әңгіме». «Көше бойындағы күмәнділер». «Өштескендер әрекеті».» Сенімді серік» тарауларында...                                                            

        Екінші «Құпияны ашар жолда» бөлімін құрайты «Бас көтерген Арлан». «Пәтер ішіндегі өзгеріс». «Жоғалған ит». «Таудағы патшалық». «Түн мезгіліндегі дабыл». «Иттер арасында». «Күтпеген көңілдену». «Итпен ойын». «Іштегі ыза». «Арланға жасалған қастандық» тарауларында..

         Үшнші  «Алдвушылармен айқас» бөлімін құрайтын «Беймезгілдегі дыбыс». «Арланның алғырлығы». «Ойламаған олжа». «Тауды шарлағанда». «Көмекші ит». «Орынедалмаған ой». «Қастандықты сезген Арлан». «Тыңдайтын биоробот». «Шұғыл мәжіліс». «Арланмен ойын». «Жолдағы шабуыл» тарауларында...                                                           

      Ғылыми-болашақтық романның төртінші    «Арлан» бөлімін құрайтын «Қатаң шешім». «Қиын іске дайындық. «Арланның айласы». «Иттер "басшысы". «Күрделі жоспар». «Шындыққа айтылған шешім». «Ит қызықтаған меймандар». «Оңашалықта». «Асқақтықтың шегі». «Беймезгілдегі қоңырау». «Арлан» тарауларында...

 ЖҮНІС САҚҰРПАҒЫ 

                          КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                              22

                                МӘҢГІЛІК САҒЫНЫШ

      (Авторлық сериямның жиырма екінші ғылыми-болашақтық романы)

     Ғылыми-болашақтық романның бірінші  «Үміт оты» бөлімін құрайтын «Соңғы перзент». «Шілдехана». «Ағалар бейнесі». «Ұлмен оңашада». «Тойдағы әңгіме». «Кісілерге ауған назар». «Меңдеген сырқат». «Көкжайлауға шыққанда». «Өткенді еске алғанда».» Көмескі күндер». «Мектепке барғанда» тарауларында...

       Екінші « Есею жылдарында» аталған бөлімді құрайтын «Мектеп қабырғасында». «Қол жетпейтін бейне». «Білгір жігіт». «Шөп шапқан жазда». «Жұмыс басында». «Озат шөп орушы». «Әкемен әңгіме». «Қаладағы күндер». «Ана толқуы». «Бақытты күндер». «Алғашқы серуен» тарауларында...

        Үшінші «Мәңгіліктен оралған әке» бөлімін құрайтын «Күтпеген қуаныш». «Әке мен бала». «Тірі мүсін». «Алғашқы махаббат». «Күшейген сағыныш». «Өмір жаңалықтарымен танысу». «Ақсақалдар арасында». «Ауылға асыққанда». «Ауыл ақылшысы». «Құпия күш». «Бақытты күндер». «Жас келгенде» тарауларында...                                                   

     Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Мәңгілік сағыныш» бөлімін құрайтын «Көше шаңғытқан балғындар». «Азайған өкініш». «Сағыныш мұнарасында». «Әруақтар құдіреті». «Ғашықтық құдіреті». «Ана дүниеден қайтқан соң». «Әруақтар ауылы». «Қарсыластар қайғысы», «Сағаттың бір бұрауы». «Үлкен әулет». «Мәңгілік сағыныш» тарауларында...

 ЖҮНІС CАҚҰРПАҒЫ  

                          КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                23

                              БОЛАШАҚТАН ОРАЛУ

     ( Авторлық сериямның жиырма үшінші ғылыми-болашақтық романы)

          Ғылыми-болашақтық романның бірінші   «Әлем өзгерісі» бөлімін құрайтын «Жеңілдеген салмақ». «Кемедегі ақ отаулар». «Жолдағы жаңалық». «Жерліктер сәлемдемесі». «Кеңістік өркендері». «Жұлдыз жарылысы». «Хайуанаттар бағында». «Күн жүйесіне "саяхат".» Басқару бөліміндегі жаттығу». «Темір жегіштер». «Ғажайып тірішілік иесі» тарауларында...

       Екінші   « Айқындалған әрекет»  аталған бөлімін құрайтын «Қыстағы көріністер». «Шұғыл дабыл». «Қалыпқа келтіру». «Жаңа тұмандық». «Туылған күн». «Үрейлі хабар». «Қатер төндірушілердің өкіл». «Шегірткелер дауысы». «Жердегі өзгеріс». «Кемедегі құдайлар». «Тақымға іліккенде». «Жер – ауыл». «Қасиетті топырақ» тарауларында...

  Үшінші  «Жаңа белесте» бөлімін құрайтын «Қалыптасу». «Екі ортаның өкілі». «Көкөніс даласында».  «Ұстаздар». «Күз келгенде». «Қаһарлы қыста». «Гүлденген қала». «Жеміс  бағында». «Отбасында». «Көңілдегі күз». «Тойтарыс». «Жазыққа орын тепкен ел» тарауларында...                                                            

        Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Болашақтан оралу» бөлімін құрайтын «Бас июшілер». «Сабаға түсу». «Жайнаған дала». «Даладағы дабыл». «Шыңға шыққанда». «Жаңа кезең». «Алыстан келгендер». «Жер тынысы». «Тұсау кесу». «Жайнаған Жер». «Ес жиғандар». «Болашақтан оралу» тарауларында...

 ЖҮНІС CАҚҰРПАҒЫ 

                         КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                               24

                                   АСПАН   БАҒЫ

 (Авторлық сериямның жиырма төртінші ғылыми-болашақтық романы)

        Ғылыми-болашақтық романның  бірінші «Өзгерген өңір»  бөлімін құрайтын «Ауа райын бақылаушы». «Шаршылар шекарасында». «Қарсы топ». «Жер шарына сапар». «Қызу еңбек». «Құстар ұшып келгенде». «Ауыл ажары». «Ғажайып жер төсінде».» Жарияланған жала». «Ата-ананың арманы». «Бақ ішіндегі екеу». «Өзгерген өңір» тарауларында...

    Екінші  «Атышулы ел» атанған бөлімді құрайтын «Бақ иесі». «Түнгі қарбалас». «Бақтағы бала». «Алыстағы алаңдаушылар». «Жалған достық». «Басқару орталығында». «Қиналған қыста». «Ел бақыты» «Ауа райының тарихы». «Әлемге әйгілі ауылға аттанғанда». «Бақпен сырласу» тарауларында...

       Үшінші  «Қорғаныс жолында» бөлімін құрайтын «Қызғаныш қырсығы», «Жігерлі жігіт», «Бақтағы бақталастық», «Жемісті жыл», «Жағдайы қиын елде», «Аспанмен сырласу», «Тауы шағылған бақталастар». «Дауылды күндерде». «Қастандықтың зардабы». «Күшейтілген қорғаныс жүйелері» тарауларында..7                                                           

        Ғылыми-болашақтық романның төртінші « Аспан бағы» бөлімін қөұрайтын «Таң алдындағы серуен». «Саудагерлер саяхаты». «Бақтағы босқындар». «Арыстандар арасында». «Аптапты күндерде». «Халық ризашылығы». «Ғарыштан қарағанда». «Аттанбақ болған құпия кеме». «Жаңа жоспар». «Аспан бағы» тарауларында...

 ЖҮНІС CАҚҰРПАҒЫ 

                          КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                25 

                                     ТІРІ   ЖАҢБЫР

   (Авторлық сериямның жиырма бесінші ғылыми-болашақтық романы)

                 Ғылыми-болашақтық романның бірінші  «Қиыны мол сапар» бөлімін құрайтын «Ең жүйрік кеме». «Соңғы емтихан». «Елмен қоштасу». «Ай бетінен аттану». «Ғажайып жүйе». «Кезекті байланыс». «Расытханада».  «Демалыс кезінде». «Ғаламшар келбеті». «Кемедегі әбігерлік» тарауларында...                                                      

        Екінші  «Ғаламшардың құпиясы» бөлімін құрайтын «Бөтен жерге қалыптасу». «Ең ауыр күн». «Орман арасында». «Су астының сырлары». «Бейтаныс кемеге шабуыл». «Кемедегі жаңалық». «Кешігіп жеткен хабар». «Кезекті сапарда». «Алғашқы жүздесулер». «Өмірмен қоштасқандар» тарауларында...

        Үшінші «Тас қаланы аралағанда» бөлімін құрайтын «Батыл әрекет». «Тұтқындағы төрт күн». «Бөтендер арасындағы жалғыздық».  «Жерге қайтар алдында». «Күтпеген көмек». «Кемедегі ақсақал». «Жаңа ортаны жатырқаушылар». «Қоршауда қалғандар». «Кемедегі көріністер».» Бостандыққа шыққандар» тарауларында...                                                        

           Ғылыми-болашақтық романның төртінші «Тірі жаңбыр» бөлімін құрайтын «Қайтуға дайындық». «Ғарыш бұлты». «Бейтаныстар бақылауында». «Ғаламшардағы қалыңдықтар». «Балалармен серуен». «Кемедегі тәжірибе». «Ғаламшармен қоштасу». «Қуанышты жаңалық». «Жерге жақын қалғанда». «Ғажайып құбылыс».»Тірі жаңбыр»...

 ЖҮНІС CАҚҰРПАҒЫ 

                          КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                 26

                              ӘДІЛЕТТІЛІК  ЕЛІНДЕ

 (Авторлық сериямның жиырма алтыншы ғылыми-болашақтық романы)

              Ғылыми-болашақтық романның бірінші   «Ортадан оқшауланар жолда» бөлімін құрайтын «Қиындық қалтарыстарында». «Техникадан жалыққандар». «Ауылдарды аралағанда». «Бақтағы ғашықтар». «Ғажайып сезім». «Бейтаныс жігіт». «Батыл шешім». «Орындалмаған уәде». «Қызық адам». «Жол жағасында». «Оқшау ғұмыр» тарауларында...                                                          

      Екінші   «Жаңа өмірдің соқпақтары» бөлімін құрайтын «Жұмыстан қайтқанда». «Жігіт салған ой».  «Жұмыста шыққан шу». «Күтпеген кездесу». «Жылаған жас қыз». «Ең күрделі сабақта». «Тағы да қақтығыс». «Тірішілік қалтарыстары». «Балалар арасында». «Ең қуанышты күн» тарауларында...

              Үшінші   «Биороботтармен қақтығысқанда» бөлімін құрайтын «Бақталастық». «Туылған елге сапар». «Тамаша пәтер». «Қала көшесінде». «Туылған елді аңсау». «Суық ортада». «Жұмыстан жаңалық». «Күрделі қаламен танысу». «Қаладағы Жер елшілігі». «Өмір жайын ойлағанда». «Кеш кезінде» тарауларында...                                                        

               Ғылыми-болашақтық романның төртінші   «Әділеттілік елінде» бөлоімін құрайтын «Табиғи сағыныш». «Адамдарға жақындау». «Адам жанының жартысы». «Өмірге икемдік». «Адам мінезі». «Жолдан тайғандар». «Күрделенген сөздер». «Жасөспірімдер арасында». «Қоғамдағы қалтарыстар». «Ұрпақтар тәлімі». «Әділеттілік елінде» тарауларында... 

  ЖҮНІС CАҚҰРПАҒЫ  

                             КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                 27

                           ЖОҒАЛҒАН  ЕЛДІҢ  ЖАРЫҒЫ

  (Авторлық сериямның жиырма жетінші ғылыми-болашақтық романы)

                 Ғылыми-болашақтық романның    «Ыдырау» бөлімін құрайтын «Жұлдыз тағдыры». Жер расытханасында. Ғарышкерлер кеңесі. Шекараға жеткенде. Бақылаудағы бөлімдер. «Алыстағы алаңдаушылар». «Жерден келген қуаныш». «Күрделі уақыт». Ғ»асыр өткенде». «Жарық әлемде». «Ғаламдағы қазақтар» тарауларында...                                                            

                Екінші «Беймәлім ортада» бөлімін құрайтын «Батыл қадам». «Ғарыштан келген хабар». «Алдамшы көрініс».  «Ғаламшардағы топан су».  «Ғаламшар қасірет»і. «Туыстарды іздеу». «Тірішілік үшін күрес». «Ғажайып ортада». «Жердегі көш». «Қайта жанданған ғаламшар». «Күн жүйесінен шыққан кеме» тарауларында..                                                   

             Үшінші  «Тарих тереңіне үңілгенде» бөлімін құрайтын «Тағы да ғаламшар өзегінде». «Көрші жүйеден келген хабар». «Жолдағы жаңалық». «Құстармен тілдескенде». «Ғаламшарлар қашқан жүйеде». «Кемедегі пікірталас». «Ғаламшар келбеті». «Жайнаған өмір». «Жаңа ғаламшар жүйесі». «Қайтуға дайындық». «Ерекше жұлдыз». «Кеңістіктегі қауышу» тарауларында...                                                

              Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Жоғалған елдің жарығы»  бөлімін құрайтын «Алғашқы белгі». «Шындықтың шет-жағасы». «Көрші жүйеден келгендер». «Бейтаныс ортада». «Күн жүйесінен келген хабар». «Жаңа ортада». «Күн жүйесінен келгендер». «Ғаламшардағы дайындық». «Ғаламшардың ғажайып белгісі», «Кеңістіктегі көш». «Ғажайып ғаламшардан қайтқанда». «Даладағы дайындық». «Жоғалған елдің жарығы» тарауларында... 

 ЖҮНІС CАҚҰРПАҒЫ  

                          КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                             28

                          ОТТЫ ЖҰЛДЫЗ ОРАЛҒАНША

(Авторлық сериямның жиырма сегізінші ғылыми-болашақтық романы)

               Ғылыми-болашақтық романның бірінші  «Арман асуында» бөлімін құрайтын «Оқу бітірер жылы». «Отты жұлдыз». «Мектептегі емтихан». «Жеке отау». «Шолпандағы күндер». «Айналымжолда». «Аттану». «Ең қатерлі сәт». «Жұлдыз көлік». «Алыптың айналасында». «Сақиналы жүйеде» тарауларында...

         Екінші  «Мақсатқа жетер шақ» бөлімін құрайтын «Күтпеген бетбұрыс». «Ғаламдағы нәресте». «Оорт бұлтынан өткенде». « Кішкентай шоғыр». «Құйрықты жұлдыз тағдыры». «Ғаламгермен әңгіме». «Шоғырдың қызық сырлары». «Алғашқы әрекет». «Кемедегі оңашалық». «Ғаламшарға таяғанда». «Ғаламшардағы алғашқы күн». «Ғажайып тау басында» тарауларында..

            Үшінші « Айқындық асуында» бөлімін құрайын «Кейінге жүрген болашақ». «Көңілсіз күн туғанда». «Жоғалған балалар». «Ертілестің ерлігі». «Уақыт үкімі». «Жерден келген хат». «Қаладағы қақтығыс». «Шетке көшкенде». «Тас құбырлармен сапар шеккенде». «Жастар тобы». «Қыз үшін қызғаныш». «Күтпеген сағыныш» тарауларында...

                 Ғылыми-болашақтық романнның төртінші  «Отты жұлдыз оралғанша» бөлімін құрайтын «Ғаламшар төңірегіндегі кеңістікте». «Ежелгі рәсім». «Отты жұлдыз оралар шақта». «Бұғаудан босағанда». «Қызықты хикаялар». «Кеңістіктегі құпия кеңес». «Басылған көңіл». «Қауіпті әрекет». «Есте қалған әлем». «Отты жұлдыз оралғанша» тарауларында...

  ЖҮНІС CАҚҰРПАҒЫ  

                            КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                              29

                                   КЕЗЕКТІ  КЕЗЕҢДЕ

(Авторлық сериямның жиырма тоғызыншы ғылыми-болашақтық романы)

               Ғылыми-болашақтық романның бірінші   «Көл орнына саяхат» бөлімін құрайты «Алғашқы әсер». «Таста қалған таңбалар». «Кеш болғанда». «Тереңдегі динозавр». «Үшінші түнде». «Саяхат әсері».  «Қошқарата аймағында». «Ғалымдар үйінде». «Сабақ басталғанда». «Оңашалықтағы ой». «Демалыс күні» тарауларында...                                                              

              Екінші   «Білім әлемінде» бөлімін құрайтын «Сәтті күндер». «Ғажайып мұражайда». «Ауылға оралғанда». «Қызылбұлақ аймағында». «Білім мұхитында». «Нөсерлі күн». «Әсерлі жаңалық». «Тамаша табиғат». «Кішкентай кесіртке».» Оқу бітірер жылы». «Ауылға барар алдында». «Алғашқы белгі» тарауларында...

        Үшінші   «Алыптар аймағында» бөлімін құрайтын «Ғалымдар қалашығы». «Алыппен бетпе-бет». «Түстегі алып». «Алыптың ашуы». «Жер астындағы жол». «Алыптар ауылы». «Тау басындағы дауыс». «Қарсылар тобы». «Ел арасындағы шу». «Кішкентай динозаврлар» тарауларында...                             

             Ғылыми-болашақтық романның төртінші   «Әулиедегі өзгеріс» бөлімін құрайтын «Ауыл аймағы». «Жол кескестеген алыптар». «Қаһарбектің кезекті қаталдығы». «Өсімдіктер әлемінде». «Алыптың күші». «Ауыл айналасындағы қоршаулар». «Айрықша аймақ». «Кезекті өзгеріс». «Динозаврлар жиыны». «Кезекті кезеңде» тарауларында...

 ЖҮНІС CАҚҰРПАҒЫ 

                             КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                 30

                                      МӨЛДІР   МЕКЕН

         (Авторлық сериямның отызыншы ғылыми-болашақтық романы)

                    Ғылыми-болашақтық романның бірінші   « Берекелі жыл» бөлімін құрайтын «Жауынды күндер». «Ғажайып мұз тау». «Қаладағы үрей». «Жаңа қоныс». «Таңғы серуен». «Ғалымдар болжамы». «Ғажайып сурет». «Алғашқы әрекет». «Бақылауға түскендер». «Мұздың мол құпиясы». «Қаладағы бейтаныстар». «Берекелі жыл» тарауларында...                                                       

               Екінші   «Қар елі» бөлімін құрайтын «Қыстағы тыныштық». «Түстегі бейнелер». «Мұз таудың күзетшілері». «Келер жазда». «Сұлу қыздың сыры». «Жаңа ауыл». «Мұз таудың орнында». «Жаңа ауылдың жаңалығы». «Қыс қаһарын төккенде». «Алғашқы әрекет».» Суықтан қорықпайтын жігіт» тарауларында..                                                          

              Үшінші « Ұзақ қысқа бет алғанда» бөлімін құрайтын «Шілдедегі шытырман оқиға». «Айналымжолды айналғанда». «Жаймашуақ күндерде». «Ғалымдардың қарбалас өмірі». «Алғашқы суықта». «Кете алмаған келімсектер». «Жаттығулар басталғанда». «Жануарлардың тағдыры». «Құрылықтағы айсбергтер». «Ыстықты аңсағанда». «Мұз құрсауға оранған Жер» тарауларында...                                                           

                 Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Мөлдір мекен» бөлімін құрайтын «Жаңа жүйеге іліккенде. Бейтаныс ортада. Жаңа Күннің жылуы. Көшкен жүйеге көз тіккенде. Ыстықтан арылғанда». «Көршінің көмегі». «Жер тозғанда». «Көрші жүйеге көз тіккенде». «Жаңа қоныстағы жаңару». «Жігерлі жастар». «Ақ қарға оранған ғаламшар». «Мөлдір мекен» тарауларында...

 ЖҮНІС САҚҰРПАҒВЫ  

                             КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                   31

                             ҰҚСАСТАРДЫҢ  КӨСЕМІ

    (Авторлық сериямның отыз бірінші ғылыми-болашақтық романы)

          Ғыдыми-болашақтық романның бірінші   «Жүзеге асқан жоспар» бөлімін құрайтын «Жақсы адам». «Өзгерген мінез». «Т»өңіректі бақылау». «Өзге ортада». «Қаладағы кикілжің». «ЖҰлдызаралық үй». «Сапар алдында». «Көкке көшкен ауыл». «Ұйқы алдындағы әңгіме». «Кеңістіктегі ғажайып дене». «Оянар уақыт таяғанда». «Қалыптасу». «Ғаламдағы қарбалас» тарауларында...                                                             

             Екінші  «Қалыптасар шақта» бөлімін құрайтын «Жасыл табиғат». «Туылған жер». «Перзенттер әлемі». «Алғашқы қадамдар». «Қауіп-қатер төнгенде». «Ғажайып мекен». «Күтпеген дыбыс». «Бір қауым ел». «Ересек ұлдар». «Ел болып қалыптасқанда» тарауларында...                                                          

        Үшінші    «Кеңейген аймақ» бөлімін құрайтын «Батыл қадамдар». «Алғашқы патшалық». «Патшалыққа қызыққандар». «Көрші елде болғанда». «Сырттан төнген қатер». «Ел басқарғанда». «Ұрпақтармен тілдескенде». «Жан жақтан келген жау». «Бас көтерген жастар». «Төңірекке жиналғандар» тарауларында..                                                       

           Ғылыми-болашақтық романның төртінші    « Ұқсастардың көсемі» бөлімін құрайтын «Аралас-құралас ел». «Жеке отаулар». «Көктегі көршілер». «Ұқсастар әлемі». «Көршілерден келген көмек». «Жаңа әрекет». «Халқы көбейген ғаламшар». «Патшалықтағы пайдалы іс». «Қуанышты күн». «Ұқсастардың көсемі» тарауларында...

  ЖҮНІС САҚҰРПАҒЫ  

                           КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                               32

 АҚЫЛДАР  АЙҚАСЫ

(Авторлық сериямның отыз екінші ғылыми-болашақтық романы)

            Ғылыми-болашақтық романның бірінші «Түсінісу кезеңінде» бөлімін құрайтын «Тілсіз тіл». «Жер бөлінгенде». «Ауыл аймағында». «Алыптармен айқасқанда». «Қарулы қауым». «Көрші елдің өкілдері». «Көктен келген көмек». «Алғашқы әрекеттер». «Алыппен арбасқанда». «Алғашқы білім». «Таланттар тобы». «Қиындық сынағы» тарауларында...                                                                

              Екінші  «Ел болып қалыптасқанда» бөлімін құрайтын «Ой еңбегі». «Махаббат сезімі». «Алғашқы түсіністік». «Өзге аймақтағы өзгеріс». «Ақылдың кені». «Оймен арпалыс». «Келіспеушіліктің алғашқы көріністері». «Мектептегі есептер». «Күрделенген қарым-қатынас». «Сөз бен қимыл». «Психологиялық әрекет». «Заман талабы» тарауларында...                                                                

            Үшінші «Жер бетіндегі шоғырлар» бөлімін құрайтын  «Жарық шашқан ел». «Ақылдылар алқасы». «Туыстық талпыныстар». «Азайған сөз». «Көктен көргендер»,  «Халықпен тілдескенде». «Алдампаздар аллеясы». «Күрделі қатыгездер». «Адамдардың арманы». «Ойлылықтың белгісі». «Сана жарығы» тарауларында...                                                                                                                                 

               Ғылыми-болашақтық романның төртінші  « Ақылдар айқасы» бөлімін құрайтын «Өмірдің өзекті мәселелер». «Оймен оқу». «Алғашқы жауап». «Оймен ойын». «Ақыл таразысы». «Ақыл қайшылығы». «Сана өз дәрежесіне жеткенше». «Ел мен ел араларында». «Екі ойдың жемісі». «Ақыл асқақтай бергенде». «Қаладағы қорғаныс». «Оймен арпалыс». «Ақыл таратқыш станса» тарауларында...

 ЖҮНІС  CАҚҰРПАҒЫ  

                              КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                33

                              ЖҰЛДЫЗ  ЖАЗУШЫСЫ

         (Авторлық сериямның отыз үшінші ғылыми-болашақтық романы)

               Ғылыми-болашақтық романның бірінші «Жүйрік жұлдыздар» бөлімін құрайтын «Ең ғажайып көрініс",  «Жұлдыз орталығы». «Аттанар алдында». «Жермен қоштасарда». «Басқару бөлімінде». «Жерде қалған қызғаныш». «Жұлдызды әлем». «Кемедегі өмірлік жұптар». «Жұлдыз жұмбақтары». «Шоқжұлдыздар жөніндегі ой».

                 Екінші  «Ғалам орталығында» бөлімін құрайтын «Жұлдыз омартасы». «Күтпеген құбылыс». «Өткенді еске алғанда». «Жүйрікке жақындағанда». «Дүниеге келгендер». «Жұлдыздар тұтанғанда». «Ғалам орталығы». «Кішкентай кеме». «Ауа үшін арпалыс». «Әке мен ана арманы». «Ғалам орталығындағы ғаламшар» тарауларында...                                                       

            Үшінші   « Жаңа әлеммен жанасқанда» бөлімін құрайтын «Қалыптасу». «Жер ананы еске алғанда». «Ғажайып қазаншұңқыр». «Көктен көрмеген қала». «Алғашқы байланыс». «Ұғымға қиын жүйелер». «Қыс мезгілі жақындағанда». «Шағын ел». «Көктегі жазу». «Қазаншұңқырдағы қалада». «Жарық сәуле ораған ғаламшар». «Туыстар құшағында» тарауларында...                                                    

        Ғылыми-болашақтық романның төртінші «Жұлдыз жазушысы» бөлімін құрайтын «Қайсарлық». «Жұлдызхабар». «Қайтар шақ таяғанда». «Ғалам – экран». «Кештегі серуен». «Жұлдыз қолтаңба». «Бабалар зиратында». «Ұшатын үй». «Алапат кеменің иелері». «Жұлдыз жазушысы» тарауларында...

 ЖҮНІС CАҚҰРПАҒЫ  

                           КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                34

                                          ҚАЛҚАН

    (Авторлық сериямның отыз төртінші ғылыми-болашақтық романы)

                Ғылыми-болашақтық романның бірінші «Көк "иелерінің" сәлемдемелері» бөлімін құрайтын «Қауесет». «Кезекті сапар». «Ғажайып мүсіншілер». «Айдағы алапат дене». «Оңаша жүздескенде». «Тәжірибе жасағанда». «Ғарыш төріндегі ел». «Шынайы достық». «Төңірекке назар аударғанда». «Бірінші қалқан». «Қызықты жаңалықтар». «Құмырсқа илеуінде» тарауларында..                                                    

           Екінші     «Жасандылар қонысы» бөлімін құрайтын «Жол бойында». «Жұмыс үстіндегі ой». «Көктен келгендермен кездескенде». « Мүсіншілер сатушылар». «Жасанды сақина». «Күтпеген қарсылық». «Сұлу бикештер». «Қалқандағы қақтығыстар». «Күшейтілген күзет». «Сырқаттар сыры». «Қарбалас шақтар» тарауларында.                                                        

           Үшінші  «Айқындала түскен әрекет» бөлімін құрайтын «Қақтығыс». «Бақталастар». Сенімнен кейінгі сезіктік. Айрықша сезім. Кейбір көріністер. Көшедегі кездесу. Даладағы сынақ. «Сезіктенген меймандар». «Арнайы дайындық». «Құпия жоспар». «Күрделенген қатынас» тарауларында...                                                     

        Ғылыми-болашақтық романның төртінші «Қалқан» бөлімін құрайтын «Алғашқы белгі». «Қалқандағы қарбалас іс». «Қаладағы толқу». «Кеңістіктегі қақтығыс». «Күн жүйесінің қалқанында. Қаладағы күрделі қысым. Ең қауіпті толқын. Аспаннан айқындалғандар. Ай төңірегіндегі айқас». «Жол бойындағы наразылық». «Қалқан» тарауларында...

   ЖҮНІС   CАҚҰРПАҒЫ  

                             КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                 35

                              ҒҰМЫР  МӘҢГІ  БОЛҒАНДА

     (Авторлық сериямның отыз бесінші ғылыми-болашақтық романы)

            Ғылыми-болашақтық романның бірінші « Ең ұзақ ғұмыр» бөлімін құрайтын «Ғажайып жаратылыс». «Өмірге құштарлық». «Өткен ғасырдан келгендер». «Келешекке қадам». «Ұзақ  жасайтындар». «Үлкенімен әңгіме». «Ғұмыр қиюшылар». «Өмірден түңілгендер». «Өмірден үмітті». «Кейбір көріністер». «Бақытты жұрттар». «Жанұядағы игілікті істер» тарауларында...                                                       

            Екінші « Кеңейтілген жоспар» бөлімін құрайтын «Жаңа талап». «Ғұмырлық ниет». «Жұлдыз сыңары». «Бақыт баспалдағы». «Алғашқы жетістік». «Ерлі-зайыптылар бақыты». «Уақыт талабы». «Ғұламалар қаласы». «Немғұрайды қараушылар». «Қуанышты жаңалық». «Заман заңдылығы». «Екі өмірдің өкілдері» тарауларында...                                                     

      Үшінші  «Жаңа қадам» бөлімін құрайтын «Табиғат аясындағы ой». «Ғұмырлылар қылығы». «Орта жолдағы ой». «Бақытты күлкі». «Ғұмырлылар жиыны». «Уақыт сәйкестігі». «Жаңа мәселелер». «Басты кейіпкерлер». «Ғалымдар болжамы». «Алғашқы белгілер». «Жанұя». «Жаңа бақыт» тарауларында...

              Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Ғұмыр мәңгі болғанда» бөлімін құрайтын «Ғалам иелері». «Даңдайсу». «Жол жалғасы». «Қимас кездесулер». «Әке орнындағы әке». «Ойын үшін күрес». «Өмірдің үркерлері». «Жердің мәңгілік тұрғындары». «Жұлдыз жүйесінде». «Жердегі толқу». «Иесіз жұптар». «Ғұмыр мәңгі болғанда»...

 ЖҮНІС CАҚҰРПАҒЫ  

                            КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                              36

 ОЙ-ДҮНИЕ

      (Авторлық сериямның отыз алтыншы ғылыми-болашақтық романы)

            Ғылыми-болашақтық романның бірінші  «Жаратылу» бөлімін құрайтын «Түрілген түнек». «Жұлдыздар». «Жер әлемі». «Сана сапасы». «Әлем жайлы аңыз». «Ұшуға талпыныс». «Күн жүйесі жөніндегі ой». «Дүние көрінісі». «Ой жоқ жерде». «Ой жаңалығы». «Ой бағдары». «Білім». «Таңба» тарауларында...                                          

                 Екінші  «Ой мен өмір» бөлімін құрайтын «Жол басы». «Өмірдің саңлақтары». «Адамдық қатынас». «Қағазға түскен ой». «Кеңейген дүниетаным», «Дүние тарланса ше?», «Қарбалас тірішілікте». «Ойлы заман». « Әртүрлі аймақта». «Дүние елес». «Шындықтың негізі». «Дүние ғылым» тарауларында...                                                      

          Үшінші  «Ойлы әрекет» бөлімін құрайтын «Жердегі жүйе». «Жаңа бейне». «Ойсыз дүние». «Дүние көркі». Т»абиғат талабы». «Негізделген көзқарас». «Ғаламға қадам». «Ойлы әрекет». «Өмір арқауы». «Өмір талабы». «Ой мен өмір» тарауларында...

                Ғылыми-болашақтық романның төртінші «Ой дүние» бөлімін құрайтын «Шексіз арман». «Арман биігі». «Дүние таным». «Ғаламдық өркениет». «Дүние қазына». «Дүние тірішілік». «Шексіздіктегі тірішілік әрекеті».» Ғажайып қадам». «Ғалам – мекен». «Ой қорыту». «Ой дүние» тарауларында...

 ЖҮНІС   CАҚҰРПАҒЫ   

                        КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                               37

                            АЛЫПТЫҢ АЙНАЛАСЫНДА

        (Авторлық сериямның отыз жетінші ғылыми-болашақтық романы)

           Ғылыми-болашақтықроманның бірінші  «Кемедегі  жаңа ұрпақ» бөлімін құрайтын «Шілдехана».  «Сапар жалғасы». «Биороботтар бөлімі». «Кеңістік келбеті». «Кейінге сапар». «Төртінші ұрпақ». «Бассейндегі балалар». «Жердің жұбы». «Кемедегі тыныштық». «Балалар басқарған кеме». «Алыптың әсері» тарауларында...                                                     

         Екінші «Ғаламшар иелері» бөлімін құрайтын «Алғашқы қиындық». «Кемедегі бөліну». «Кемеден аттану», «Айналымжолдағы алаңдаушылық». «Алғашқы қадам». «Аймақтағы ауыл». «Айналаны барлағанда». «Оңашалық сезімі». «Сағым қуған балалар». «Алапат кемеге келгенде». «Қаһарлы қатерлер» тарауларында...                                                    

    Үшінші « Қызыл әлем қызықтары» бөлімін құрайтын«Жасыл аймақты жайлағанда». «Қызыл сәуле күшейгенде». «Күтпеген шу». «Жер тарихы». «Елді төңіректеушілер». «Тірішілік тынысы». «Көрші ғаламшарда». «Ата қоныс». «Бөтенді сезінгендер». «Алыптар аңғарында». «Жүйедегі жарқыл» тарауларында...

        Ғылыми-болашақтық романның төртінші « Алыптың айналасында» бөлімін құрайтын «Ғаламшарға құлаған аспан тасы.»  «Ормандағы өрт». «Ес жию». «Аспаннан келген хат». «Жаңа әрекет». «Жанартау жарылысы». «Жаңа отау». «Үміт оты». «Уақыт талабы». «Жаңа аймақтағы бастама». «Алыптың ықпалында». «Алыптың айналасында» тарауларында... 

ЖҮНІС CАҚҰРПАҒЫ  

                        КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                           38

                            СҮМБІЛЕНІҢ   СЕРІКТЕРІ

     (Авторлық сериямның отыз сегізінші ғылыми-болашақтық романы)

      Ғылыми-болашақтық романның бірінші    «Сапар басталарда» бөлімін құрайтын «Қуанышты күн». «Кешкі серуен». «Ақ бата». « Ғажайып жұлдыз». «Күн жүйесінен шығарда». «Жұлдыз жұмбақтары». «Ұзақ ұйқының алдында». «Ең ұзақ таң». «Сүмбіле». «Жастар жағы». «Жер жаннаты». «Жүйедегі жаңалық» тарауларында...                                                   

          Екінші  «Сүмбіленің сыйы» бөлімін құрайтын «Ғаламшарды қарсы алғанда».» Үшінші серік». «Көктегі өзгеріс». «Болашақ үйдің жобасы». «Жаңа кеменің жаңалығы». «Ғалам еркесі». «Күштілер күш сынасқанда». «Жерді ойлағанда». «Өзге Ғалам өркөкіректері». «Жерге берілген хабар». «Дүние қоңыз» тарауларында...                                                  

         Үшінші  «Екі дүниенің еркелері» бөлімін құрайтын «Жұлдыз ошағы». "Ақ ойыққа" аттанғанда». «Ғажайып тартылыс». «Сүмбіле сұлулығы». «Жүйедегі жарыс». «Сүмбіленің тағы бір сыры». «Сүмбіленің өзі». «Күн атасы». «Қос жұлдыз». «Бауыр басқан иен дала». «Жаңа сын». «Қимастық» тарауларында...                                                   

       Ғылыми-болашақтық романның төртінші «Сүмбіленің серіктері» бөлімін құрайтын «Жер көрінгенде». «Алыста қалған ақ жұлдыз». «Жалғасқан сапар».«Барға қанағат». «Мәңгілік сапар». «Кемедегі кеңес». «Жердегі ұрпақтар». «Жаңа жасақ». «Сүмбіле  - Жер жолында». «Сүмбіленің серіктері». «Жер қарттары» тарауларында...

 ЖҮНІС CАҚҰРПАҒЫ   

                       КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                             39

                                САНА   САЙЫСЫ

 (Авторлық сериямның отыз тоғызыншы ғылыми-болашақтық романы)

          Ғылыми-болашақтық романның бірінші «Қалыпқа келу» бөлімін құрайтын «Жылытқыштар жанында». «Алғашқы талпыныс». «Бой үйреткенде». «Келесі күні». «Жаңа аймақта». «Тастағандар қозғалысы». «Алыптардың жаулары». «Кең жазықтағы ауыл». «Тағы бір аймақ». «Көктемнің көрінісі». «Жаңа база». «Жаңа үміт» тарауларында...                                               

           Екінші  «Алыптар аймағы» бөлімін құрайтын «Жалғасқан тірішілік». «Жерден жеткен жоспарла»р. «Күнге бөленген дала». «Шамшырақ». «Жұлдыздар сәлемі». «Сенімді серіктер». «Ақпа жұлдыз». «Жеті қыз». «Ғаламшардың иелері». «Үлкен оқиға». «Өзгерген өңір» тарауларында...                                                     

           Үшінші «Дақпыртсыз даңқ» бөлімін құрайтын «Түсіністік шеңбері». «Жаңа бір жүздесу». «Алғашқы махаббат». «Кемедегі мұражай». «Табысқан қос жүрек». «Алыптар жуасығанда». «Жер жаннаты». «Елеусіз еңбек». «Көңіл толқынысы». «Ғаламшардағы сілкініс» тарауларында...

          Ғылыми-болашақтық романнығң төртінші  «Сана сайысы» бөлімін құрайтын «Дархан дала». «Қайтар шақ келгенде». «Ғаламшарға ескерткіш». «Жолға дайындық». «Жолдағы таскеме».  «Қас-қағым сәт». «Шекарадан өткенде». «Тұрақты байланыс». «Ғарыштағы қауышу» тарауларында... Жерге төнген қатер. Сана сайысы.

  ЖҮНІС CАҚҰРПАҒЫ   

                            КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                              40

                                         АЙ-АДАМ

        (Авторлық сериямның қырықыншы ғылыми-болашақтық романы)

          Ғылыми-болашақтық романның бірінші  «Аптап» бөлімін құрайтын «Құпия жоспар». «Айдың арғы жағы». «Құпия құрам». «Кеме-оранжерея». «Көкке өрлеген кеме». «Ай төңірегінде». «Шамалы серуен». «Негізгі іс». «Салмақсыздық саздары». «Қанатты қыздар». «Ой қорыту». «Ай түні басталарда» тарауларында...                                                      

         Екінші «Ай таңы атқанда» бөлімін құрайтын «Жұлдызды әлем». «Жермен байланыс». «Түнгі жарылыс». «Түн ортасы ауғанда». «Оранжереяда». «Тағы бір әлем». «Айдан аттанғанда». «Жарықпен қоршағанда». «Жұлдыздар хаттары",   «Шай         үстінде». «Үркерден келген хабар» тарауларында...

           Үшінші   «Достық дәнекерлері» бөлімін құрайтын «Айқын бейне». «Киіз үйде». «Жалғасқан жұмыс». «Тас құбырмен ұшқанда». «Көкөніс жинағанда». «Жастар кездескенде». «Ай арулары». «Ай тарихы». «Айдан аттанғанда». «Кемедегі зерттеулер». «Мың-сан құбыр құпиялары» тарауларында...                                                  

        Ғылыми-болашақтық романның  төртінші «Ай-адам» бөлімін құрайтын «Таңғы суықта». «Айдағы жұптар». «Алғашқы белгі». «Ғажайып оттар». «Кеңістік қарлығаштары». «Күрделі құрылым». «Кеңістіктегі теңселіс». «Аспан қамқоршысы». «Жас жұбайлар». «Ай сыры». «Ай-адам» тарауларында...

 ЖҮНІС САҚҰРПАҒЫ  

                         КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                              41

                                      ІШКІ  ДҮНИЕ

   (Авторлық сериямның қырық бірінші ғылыми-болашақтық романы)

              Ғылыми-болашақтық романнның бірінші  «Жарық дүние» бөлімін құрайтын «Саналы ой».  «Алғашқы ой-толғам». «Сыртқы дүниенің сырластары». «Әке мен ана ақылы». «Магеллан бұлттары». «Сапар алдындағы толқу». «Жер жайлы ойлағанда». «Кеңістік жолы». «Жұлдызаралдан шыққанда». «Дүние маржандары». «Жаңа қонысқа жақындағанда» тарауларында...                                               

             Екінші «Жаратылыс жұмбақтары» бөлімін құрайтын «Қалыптасу». «Қол жеткісіз әлем». «Жер асты қалалары». «Алапат қақпа ашылғанда». «Нәресте әлемі». «Меймандыққа келгендер». «Техниканың толқыны». «Есейгенде». «Күтпеген шабуыл». «Кезекті кездесу». «Аспан келбеті» тарауларында...                                                 

           Үшінші  «Екі дүние арасы» бөлімін құрайтын «Жұлдыздар жарылғанда». «Ішкі дүниеге енгенде». «Арманның арманы». «Уақыт талабы». «Шағын шаңырақ». «Жұлдызарал». «Ыстық орта». «Сөз байласқанда». «Кездесулерден кейін». «Ғаламшар қызықтары» тарауларында...                                                   

              Ғылыми-болашақтық романның төртінші «Ішкі дүние» бөлімін құрайтын «Ой кеңістігі».  «Адам келбеті». «Екі дүние». «Ішкі дүниедегі тайталас». «Өңірдегі өзгеріс». «Жұлдыз жаңбыры».

«Тыныштық әлем»і. «Өмірден тыс дүние», «Ішкі дүние» тарауларында...

 ЖҮНІС CАҚҰРПАҒЫ   

                           КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                  42

                             КӨЗДІ  АШЫП  ЖҰМҒАНША

      (Авторлық сериямның қырық екінші ғылыми-болашақтық романы)

           Ғылыми-болашақтық романның бірінші  «Ғаламтану» бөлімін құрайтын «Көзді ашқанда». «Алғашқы заттар». «Шолпандағы сұлу». «Теледидардағы түс». «Зеректік». «Бас киім». «Ғажайып жүйе». «Арнайы расытханада». «Көреген мерген». «Шолпандағы сыр» тарауларында...                                                    

          Екінші  «Тұңғиық дүние» бөлімін құрайтын «Өмір талабы». «Ғажайып кеме». "Шешінген судан тайынбас",  «Асығу». «Ақсызаттың орнында». «Көз құдіреті». «Қызыл ғаламшар». «Кеңістіктегі кеме». «Көз төңірегіндегі кеме». «Қызыл әлем». «Тұңғиық дүние» тарауларында...                                                         

          Үшінші     «Бақыт жолында» бөлімін құрайтын «Зымыран заман». «Кедергілі кеңістік». «Көз тойғысыз дүние». «Ояу дүние». «Жұптар бақыты». «Көз тұңғиығындағы көрініс». «Ғаламшар ғажайыптары».» Уақытқа есеп». «Ғаламшар-кеме». «Қазақ қаласы». «Басшы бағыты» тарауларында...                                                      

           Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Көзді ашып жұмғанша» бөлімін құрайтын «Қимайтын қауым». «Ұрпақтарға есеп». «Қимас күндерде». «Жолдағы әсер». «Жердегі қауышу». «Ғаламдағы құдалық». «Сағыныш саздары». «Дүние көз». «Төркіннен кісі келгенде». «Өмір талабы». «Ғаламшар көзге айналғанда». «Көзді ашып-жұмғанша» тарауларында...

 ЖҮНІС  CАҚҰРПАҒЫ  

                              КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                               43

                                    ОЙ  ТОҚТАТУШЫ

          (Авторлық сериямның қырық үшінші ғылыми-болашақтық романы)

           Ғылыми-болашақтық романның бірінші  «Ой сәуле» бөлімін құрайтын «Тірішілікке талпыныс».  «Даралану». «Құпия ғұмыр». «Өмір белесінде». «Ой жүйе». «Өзге тірішілік иелері». «Адамдық серті». О»й тереңі». «Бағдарсыз бақыт». «Ой тоқтағанда». «Дүние ми». «Ой сәуле» тарауларында...                                                   

      Екінші  «Ой сезім» бөлімін құрайтын «Әрекет тірегі». «Адаммен қатынас». «Ойсыз өмір». «Сезім саздары». «Адам дүниетанымы». «Өзге дүние». «Көз көрген». «Ой керуен». «Жаңа қадам» тарауларында...                                                

          Үшінші  « Ой таразы» бөлімін құрайтын «Кемел шақ». «Алғашқы белгілер». «Қарусыз қорғаныс». «Ғарыштағы барлау». «Үлкен тегістік иесі». « Қайталанған қателік». «Алдын алған іс». «Жүйеге түсу». «Күрделенген іс». «Басты қадам». «Қарсы бағыт» тарауларында...                                             

         Ғылыми-болашақтық романның  төртінші «Ой тоқтатушы» бөлімін құрайтын «Шындық үшін ашынар кез». «Күшейген тыл». «Жердегі жаңалықтар». «Сәбилік сана». « Қалыпты көрініс»,  «Жастықпен туған толқу». «Мың-сан жағдай». «Жеңілген жаулар». «Үлкен ортадағы кездесу». «Көктен келген көмек». «Ой тоқтатушы» тарауларында...

                                ЖҮНІС   CАҚҰРПАҒЫ  

                             КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                44

                                 ҒАЛАМШАР  ҚОЖАСЫ

  (Авторлық сериямның қырық төртінші ғылыми-болашақтық романы)

            Ғылыми-болашақтық романның бірінші   «Шулы дүние» бөлімін құрайтын «Жалғыздық». «Алғашқы әрекет». «Төбе басындағы үшеу». «Экрандағы табиғат». «Қақпанға түскен бейтаныс». «Жаңа әрекет». «Нәресте дүниеге келгенде». «Алғашқы байланыс». «Ғаламшар келбеті». «Дыбыс әлемінде». «Алғашқы түсіністік» тарауларында..

             Екінші  «Иелену» бөлімін құрайтын  «Жаңа қауым». «Араша түскенде». «Терең түсінбестік». «Алғашқы көрініс». «Жазыққа көшкен ел», «Ер жеткенде». «Жалғыз қыз». «Екі жақтың арманы». «Қақаған қыста». «Саяхатқа аттанғандар». «Бой үйренген орта». «Жаңа белесте» тарауларында...

       Үшінші   «Күрделенген уақыт» бөлімін құрайтын «Кеңейген қатынас». «Табиғат жанашырлары». «Ата-ананың орны». «Қуаныш пен өкініш». «Алыптар шабуылы». «Ел тынысы». «Ғаламшардан тыс мәселе». «Жанартау жарылғанда». «Жер өңдегенде». «Үміт оты». «Аспандағы айқас» тарауларында...

          Ғылыми-болашақтық романның төртінші « Ғаламшар қожасы» бөлімін құрайтын «Қалыптасқан сана». «Көктегі шырақ». «Аадамзат келбеті». «Жаңа баспалдақ». «Ел алдындағы борыш». «Өткен уақыт - көрген елеспен тең». «Күтпеген кедергі». «Толқыған кей сәттерде». «Есеп беру». « Ғаламшар қожасы» тарауларында...

                            ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ  

                        КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                              45

                                СЕЗІМ  ТОЛҚЫНЫ

  (Авторлық сериямның қырық бесінші ғылыми-болашақтық романы)

           Ғылыми-болашақтық романның бірінші  «Жасыл әлеммен жанасқанда» бөлімін құрайтын 

«Жергіліктілер». «Аталық пен аналық». «Адам келбеті». «Жұбы ажырамағандар».» «Із кескенде». «Жалғыз жандар». «Батыл қадам». «Бейбіт шабуыл». «Бой үйренгенде» тарауларында... 

     Екінші  «Бөтен әлем белесінде» бөлімін құрайтын «Таным». «Адамдармен араласқанда». «Оңашалықта». «Ел ішінде бір бөлек». «Басты мақсат». «Кездейсоқ кездесу». «Жаңа ортада». «Сезім мен сыйластық».  «Оянған сезім». «Қосарлы жолмен кездескенде». «Жаңа белес» тарауларында...

       Үшінші  «Серпіліс» бөлімін құрайтын «Пана іздеген жандар». «Құпия топ». «Алғашқы кездесу». «Сезім билегенде». «Өмір – ой». «Қосарлылар көтерілісі». «Құпия топтың жаңа әрекеті». «Сағыныш». «Ел ішіндегі еркіндік» тарауларында...                                                          

         Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Ьақыт белестері» бөлімін құрайтын «Жаңа отау». «Жүйедегі алаңдаушылық». «Жаңа қоныс», «Соңғы хабарлар». «Жарасым тапқан жастар». «Шекара шеңберінде». «Сезім толқыны». «Аралас-құралас өмір». «Ашық айқас», «Сезім шеңберінде» тарауларында...

 ЖҮНІС САҚҰРПАҒЫ  

                           КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                              46

                                   ЖҰЛДЫЗ   БЕЛГІ

   (Авторлық сериямның қырық алтыншы ғылыми-болашақтық романы)

         Ғылыми-болашақтық романның бірінші «Ерекше аймақ» бөлімін құрайтын «Орындалған мақсат». «Еркін тірішілік». «Шатқалдағы қиындықтар». «Шайла тіккендер». «Мәдениет белгісі». «Алыптармен алысқанда». «Сұлулықтың символы». «Икемсіздік». «Алғашқы махаббат». «Саналы қастандық» тарауларында...                                                

       Екінші  «Ерекше аймақ» бөлімін құрайтын «Жанашырлық». «Емді ем алғанда». «Жерге бет бұрғанда». «Зерек бала». «Ғылыммен ойын». «Үңгір ішінде». «Жермен айналысқанда». «Болашақты ойлағанда». «Су астына түскенде». «Кеңістік кені» тарауларында...

 Үшінші «Ғайып болған ұрпақ» бөлімін құрайтын «Аманат». «Жаңа лек».» «Ілгерілеу». «Білім ордасы». «Жұлдыздармен сырласқанда». «Тастағы терең таңбалар». «Кеңейген көл жағасы». «Жаңа жұптар». «Айрықша үйлер». «Кеме - құйрықты жұлдыз» тарауларында...                                            

        Ғылыми-болашақтық романның  төртінші «Ақмешіт әулие үңгірі» бөлімін құрайтын

«Көл орны». «Жер асты әлемі». «Зеректер әңгімесі». «Ой салған от-тас». «Жаңа шоғыр». «Құйрықты жұлдыз». «Тағы бір заман өткенде». «Алғашқы мейман». «Ақмешіт әулие» тарауларында...

 ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ

                            КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                               47

                              АСПАН  АДАСУШЫЛАРЫ

  (Авторлық сериямның қырық жетінші ғылыми-болашақтық романы)

                Ғылыми-болашақтық романнның бірінші   «Жасыл арал» бөлімін құрайтын «Жұлдыз керуен». «Бір кемеге біріккенде». «От тас». «Құрама адам». «Ой кешкендер».  «Сүйікті тағам». «Бейтаныстар». «Алғашқы түні». «Жыртқыштар айқасы». «Жаңа қоныс» тарауларында...                                                    

        Екінгші  «Үйреншікті аймақта» бөлімін құрайтын «Көңілді күндер». «Өзгеше дәм». «Салқын түскенде». «Адасқанда». «Ашыққанда». «Жұмбақ жыртқыш». «Күшейген қауіп». «Қысқа дайындық». «Бетпе-бет келгенде». «Күшейген құштарлық» тарауларында...

            Үшінші  «Жетістік жотасында» бөлімін құрайтын «Аңғардағы ән». «Жартастан алған жарақат». «Адам қаны». «Беймәлім заттар». «Арқарлар орға түскенде». «Қыз келбеті», «Елдегі шу». «Ащы дауыс». «Алғашқы қарда». «Мұз құрсанған жігіт». «Олжалы күн». «Таудың арғы жағында» тарауларында...

               Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Жезтырнақ» бөлімін құрайтын «Тағы бір өзгеріс». «Ақ боранда». «Алғашқы тілдесу». «Жалғыздық қысқанда». «Жылы үңгірде». «Аспан қарақшылары». «Аңшылар әңгімесі». «Сапарластарға тағзым». «Жезтырнақ» тарауларында...

ЖҮНІС САҚҰРПАҒЫ 

                                КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                 48

                               САРЫ  ӘЛЕМНІҢ  СЫҢАРЫ

 (Авторлық сериямның қырық сегізінші ғылыми-болашақтық романы)

          Ғылыми-болашақтық романның бірінші  «Қызыл арна» бөлімін құрайтын «Билік құрған Бүркіт». "ЖҮз рет естігеннен бір рет көрген артық",  «Әке туралы ой». «Шарын шатқалы». «Кезекті ұлы қарсы тұру». «Шарын әсері». «Оңашадағы ой-арман». «Әкемен әңгіме». «Түстегі кездесу». «Қызыл арна» тарауларында...

         Екінші  «Әкелер жолымен» бөлімін құрайтын «Қабілетті бала». «Көл жағасындағы ән». «Жұлдыз жарылысы». «Жалғыздықтан жалыққанда». «Өзгерген жігіт». «Шатқалға оралғанда». «Ұлылар елінде». «Сабақтан соң сырласқанда». «Күтпеген ұсыныс». «Үзіле жаздаған үміт». «Әкелер жолымен» тарауларында...                                                   

          Үшінші    «Ғажайып ғаламшарда» бөлімін құрайтын «Көкте көсілген керуен». « Ғажайып ұқсастық». «Алғашқы мәліметтер». «Қос Ай қосақтаған аспан». «Көп пәтерлі үйлер». «Ғаламшар ескерткіштері». «Жер-ана». «Бой көтерген қалалар». «Бақытқа шақырған таулар». «Ана сағынышы» тарауларында...

         Ғылыми-болашақтық романның  төртінші  «Сары әлемнің сыңары» бөлімін құрайтын «Оралған соң». «Заман талабы». «Геронтологтар кеңесі». «Қозғағыш». «Батыл қадам». «Айлы түнде айтылған сыр». «Құпия дәрігерлік бақылау». «Той алдындағы толғаныс». «Қарбалас күндер».  «Бақыт шатқалы» тарауларында...

 ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ  

                            КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                              49

                                ТАЛАНТ  ТАРАЗЫСЫ

 (Авторлық сериямның қырық  тоғызыншы ғылыми-болашақтық романы)

             Ғылыми-болашақтық романның бірінші « Ғылымның саңырауқұлағы» бөлімін құрайтын «Құпия қуаныш». «Тағы бір ұсыныс». «Кеме-үй». «Түнгі жоспар». «Бөлек дайындық». «Жан тәттілік». «Жер төңірегінде». «Баршаға бірдей жарық». «Тағы бір есеп». «Тележиналыс». «Жаңа мәлімет». «Ел әңгімесі» тарауларында...                                                                 

      Екінші «Қараңғылық қойнауында» бөлімін құрайтын «Қуаныш сезімі». «Қаһарлы бұйрық». «Рахат сезім». "Ат басы", «Тығыл таянғанда». «Тылсым тірішілік». «Кемедегі көтеріліс». «Жанданған іс». «Ғаламшар келбеті». «Теріс тағылым». «Қанды әрекет». «Жер жаңалықтары» тарауларында...

           Үшінші «Жұлдызды жүйенің жұмбақтары» бөлімін құрайтын «Қонар шақтағы қарбалас».  «Күтпеген қаза». «Жөні бөлек жаңалық». «Қалыптасу күндерінде». «Ерекше қабілет». «Санадағы салқындық». «Кеме расытханасында». «Білместіктің белдеуі». «Кеңейген көзқарас». «Алдампаздық қадам». «Ай туралы әңгіме». «Кемедегі ұрпақ» тарауларында...                                                      

      Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Талант таразысы» бөлімін құрайтын «Көркейген ел». «Ел басшысымен әңгіме». «Демалыс күндері». «Ғалымдар шешімі». «Ғарыш эрасы». «Талант таразысы», «Ашылған жол», «Ғаламшар төңірегінде», «Дүниеден көшкенде», «Зерек шәкірт», «Армысың, туылған Жер!» тарауларында...

 ЖҮНІС САҚҰРПАҒЫ  

                          КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                              50

                                АЙДАН   КЕЛГЕНДЕР

       (Авторлық сериямның елуінші ғылыми-болашақтық романы)

       Ғылыми-болашақтық романның бірінші   «Қалыптасу кезеңі» бөлімін құрайтын «Суық таң». «Өзгерген өңір». «Ай Күні батқанда». «Шың басында». «Оттегі өндіргенде». «Ай тасы доптай жеңіл». «Жасыл бақтағы бейтаныс». «Аспан сабағы». «Қазаншұңқыр кеңістігінде». «Түс мезгілінде». «Ай кешінде». «Қызу еңбек қайнаған» тарауларында...

         Екінші  «Арманға айналған Ай» бөлімін құрайтын «Ай арнасы». «Тереңнен шыққан бұлақ». «Даладағы бассейн». «Айдағы атқылаулар». «Ай үстіндегі сыр». «Салқын самал». «Қадірі артқан қала». «Алапат киіз үй». «Бас қосқан бес шаңырақ» тарауларында...                                                      

          Үшінші  «Жаңа жер» бөлімін құрайтын «Үлкендер шешесі». «Ай-Жер жолында». «Жер төңірегінде». «Ай әсері». «Ай қаласы». «Ай ұрпақтары». «Жаңа қарқын». «Арман қала». «Ұласқан үміт». «Аспан меймандары». «Дамыған елдердегі дағдарыс» тарауларында...

           Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Айдан келгендер» бөлімін құрайтын «Ұзақ күнде». «Ел аралағанда». «Аспан айнасы». «Мамандар тобы». «Алланың елшілері». «Ай ұрпақтары». «Жаңа Күнтізбе». «Жаңа Айда  жарылқа!»,  «Жорық жолында». «Айдан келгендер» тарауларында...

 ЖҮНІС САҚҰРПАҒЫ  

                              КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                51

                                    КЕҢІСТІК   КӨСЕМІ

          (Авторлық сериямның елу бірінші ғылыми-болашақтық романы)

         Ғылыми-болашақтық романның бірінші  «Ғаламшар ғажайыптары» бөлімін құрайтын «Айрықша аймақ». «Шұғыл шешім». «Адасқан көмекшілер». «Естімеген елдер». «Тілсіз тілшілер». «Елдегі еске түскенде». «Тұлпар тұяғын серпігенде». «Аспаннан келген азық». «Отар ортасында». «Жылқылар жусап жатқанда». «Шағын ауыл» тарауларында...                                                           

            Екінші  «Еркіндік әлемінде» бөлімін құрайтын «Қасқырлар шабуылы». «Құс базары». «Ой толғам». «Адам ізі». «Жылан жайлағанда». «Жайлаудағы жалғыз жұп». «Ми құпиясы». «Даладағы ән». «Ескі мен жаңа». «Үлкеннен кішіге». «Еркіндік әлемінде» тарауларында...                                                          

         Үшінші  «Тарихтың терең қойнауы»  бөлімін құрайтын «Бар мен жоқ». «Жүрдек жылдар». «Ғасыр серісі». «Ай толғанда». «Көркейген кеме». «Қосымша құрал». «Адам аулағанда». «Қоршауда қалғанда». «Күз келгенде». «Алғашқы қарда». «Тарихтың қайнар көзі» тарауларында...                                                     

        Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Кеңістік көсемі» бөлімін құрайтын «Батыл қадам». «Жанқиярлыққа бір қадам». «Құпия перзентхана». «Астарлы әрекет». «Себепкер». «Жанданған әрекет». «Сапар алдындағы серт». «Кеме ішінде». «Жер құшағы». «Ай астында ашылған сыр». «Кеңістік көсемі» тарауларында...

 ЖҮНІС САҚҰРПАҒЫ  

                           КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                52

                                     АНАМ  МЕНІҢ

        (Авторлық сериямның елу екінші ғылыми-болашақтық романы)

           Ғылыми-болашақтық романның бірінші  «Тірексіз тірішілікте» бөлімін құрайтын «Бір кесе сүт». «Қалыпқа келу». «Сәуле шыққанда». «Жарығы бөлек ғаламшар». «Оянған үміт». «Айлы түнгі серуен». «Қоштасу сәтінде». «Кеме ішінде». «Үзілістегі уәйім». «Иесіз әрекеттер». «Үміт ұшқыны». «Сенімді серіктер». «Кедергісіз байланыс». «Тірексіз тірішілікте» тарауларында...                                                              

      Екінші «Қалыптасу кезеңінде» бөлімін құрайтын «Дәл есеп». «Жұлдызды түнде». «Ай далада». «Елесті күндерде». «Анық дауыс». «Түнгі от». «Ана құшағында». «Бейтаныстар елесі» «Адамның қабілеті». «Алғашқы серпіліс». «Ана келбеті». «Сәулелер сахнасы».» Жерден жеткен сәлемдеме» тарауларында...

          Үшінші «Тарих ғибраты» бөлімін құрайтын «Атамекен». «Тас қалада». «Күтпеген шабуыл». «Даланың бұлбұлдары». «Ғайыптар әлемінде». «Ана ескертуі». «Тас қаладағы оқиға». «Терең түсіністік». «Тарих ғибраты» тарауларында...                                                  

         Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Анам менң» бөлімін құрайтын «Жаңалыққа бір қадам».  «Қаладағы қарсылық». «Жаңа серпіліс». «Ана ақылы». «Адамның саңырауқұлағы». «Жаңа қауіп». «Ананы еске алғанда». «Жаңа серпіліс». «Ел  үшін ұялғанда». «Жердегі қоныс». «Қуатты қатер». «Аттанар алдында». «Жұлдызжолдағы ой» тарауларында... 

 ЖҮНІС САҚҰРПАҒЫ 

                       КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ 

                                           53            

                        ҚҰДАЙДЫҢ   ҚАСТАРЫ

       (Авторлық сериямның елу үшінші ғылыми-болашақтық романыҚ) 

              Ғылыми-болашақтық романның  бірінші  «Құдіретке табыну» бөлімін құрайтын  «Әсерлі әуен». «Төрт кітап». «Арман күші». «Аспан әлемі». «Құпия қастандық». «Қайнар бұлақтар». «Басты тұлға». «Сансаалалы ғылым». «Жақын әлемде». «Қатерлі қала». «Қажетті орын». «Ғалам барлаушысы» тарауларында...                                                              

          Екінші  «Құдай жолында» бөлімін құрайтын «Тағы да сапар». «Жұлдыз жол жалғаушы».  «Ақсақалдар алқасы». «Кеме құрамасы». «Кеме құрамы». «Ең күшті дауыс». «Аттанар алдында». «Кемедегі азан». «Отыз күн ораза». «Оранжереядағы демалыс». «Қасиетті кітапханада». «Кеңейген дүниеде». «Құдай жолында» тарауларынлда»...

          Үшінші  «Ғалам шетінде» бөлімін құрайтын «Ғажайып қала». «Кеңейген кеңістікте». «Ғаламшар-жұмақ». «Пендешілік». «Тозаңда қалған тозақ». «Алланың ақ жолы». «Кеңістік құпиялары». «Құлаққа жеткен дауыс». «Алллаға асыққанда». «Аз ғана». «Салқын көңіл». «Құдайдың елінде» тарауларында...                                                            

          Ғылыми-болашақтық романның төртінші «Құдайдың қастары» бөлімін құрайтын «Пендешілік». «Әлем жайлы әңгіме». «Жаратушымен жүздескенде». «Жаңа серпіліс». «Жермен хабарласқанда». «Жұмбақ дүние». «Қарқынды әрекет». «Табиғат дүлейі». «Құдайдың төрінде». «Әлемді танығанда». «Бақтағы пікірталас». «Құдайдың қастары» тарауларында...

 ЖҮНІС САҚҰРПАҒЫ  

                           КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                             54

                             ҚАБІЛЕТТІҢ   ҚАСІРЕТІ   

   (Авторлық сериямның елу төртінші ғылыми-болашақтық романы) 

              Ғылыми-болашақтық романның бірінші   «Құрама қабілет» бөлімін құрайтын «Әралуан әрекет». «Ойлы бала». «Арман алдында». «Алғашқы батыл қадам». «Алғашқы нәтиже». Дарынды жігіт. Айқындалған ақылдар. Дүниеге терең қарағанда. Шулы әлем. Тағы бір қадам. «Құрама қабілет» тарауларында...                                                      

          Екінші  «Күрделі кеңістік» бөлімін құрайтын «Бейнедыбыс тірішілігі». «Қалыптасу кезеңдерінде». «Сөз сызаты». «Бетпе-бет жүздескенде». «Бақыт бесігінде». «Күрделенген қатынас». «Күтпеген жаңалық». «Ғажайып жұлдыз». «Жалған жала». «Сезім серпіліс»і. «Дыбыс әлемі». «Жаңа ұсыныс». «Күрделі кеңістік» тарауларында...

                Үшінші  «Оқшаулық ордасы» бөлімін құрайтын «Ел құлағы елу». «Жердегі әрекеттер». «Шыбын ұстағыш». «Жақсыдан шапағат». «Сенбідегі сыр». «Ғажайып көздер». «Көбейген қарсылық».  «Қолұшын бергенде». «Ашық пікір». «Қате түсінік». «Биліктегі бақталастар». «Оқшаулық ордасы» тарауларында...

           Ғылыми-болашақтық романның төртінші «Қабілеттің қасіреті» бөлімін құрайтын «Жіті бақылаулар». «Басшы шабуылы». «Екінің бірі». «Іске аспаған жоспар». «Бақыт қонған күн». «Күрделенген күрес». «Қатерлі тас». «Бедел алған бедел». «От пен суда». «Негізсіз күмән». «Әділ әрекет». «Бөгде адам». «Қабілеттің қасіреті» тарауларында...

 ЖҮНІС САҚҰРПАҒЫ   

                           КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                 55

                                        БІЛІМ  БАҒЫ

 (Авторлық сериямның елу бесінші ғылыми-болашақтық романы) 

         Ғылыми-болашақтық романның  бірінші  «Дала дастандары» бөлімін құрайтын «Туылған ауылда». «Тастағы тарих». «Оңашадағы ой». «Жүсіп бағында». «Қалаға қайтқанда». «Жалғасқан жазулар». «Ағаш анасы». «Дүние дөңгелек». «Қос жұлдыз». «Мәңгілік арман». «Компьютер кезеңі». «Дала дастандары» тарауларында...                                                   

         Екінші  «Қағаз әлемі» бөлімін құрайтын «Таңба мен тағдыр». «Құпия қуа»т. «Әулие ағаш».  «Бағдарлы баулу». «Алғашқы жазба». «Қағаз құдіреті». «Қағазға көшкен сөз». «Терек түбінде». «Егіз перзент». «Қыс түскенде». «Тағы да көктем». «Үйдегі бақ». «Қағаз әлемі» тарауларында...                                                   

             Үшінші «Жарыққа енген жазу» бөлімін құрайтын «Бейнебайланыс». «Бейнежазу». «Табиғи таралым». «Бақтағы сырласу». «Жасыл ағаштар». «Дарын дәнег»і. «Жазба табақ». «Қарақшылар тобы». «Жігерлі әрекет». «Өмір жаңалығы». «Құпия топтың топшылауы». «Жарыққа енген жазулар» тарауларында...                                                    

          Ғылыми-болашақтық романның төртінші «Біілім бағы» бөлімін құрайтын «Ауылдан келген қуаныш». «Кітапханада жасалған қиянат». «Елге таралған әңгіме». «Құпия кітапхана». «Жалған жетістік». «Жылт еткен жаңалық». «Қаладан келген кітапхана». «Қапелімде туған күмән». «Ғалымдар құрметі». «Өзгерген өңір». «Соңғы сайыс». «Білім бағы» тарауларында...

ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ  

                           КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                 56

                                  КҮНГЕ  ТАРТҚАН  КӨШ

    (Авторлық сериямның елу алтыншы ғылыми-болашақтық романы)

                 Ғылыми-болашақтық романның бірінші «Қызыл ғаламшарда» бөлімін құрайтын «Жаңа жұлдызжүйе». «Шоқ кезек». «Жұмыр дене». «Тозығы жеткен табиғат». «Иесін күткен ғаламшар». «Көш керуен». «Жаңа қоныс». «Соңғы көш». «Тірілген тірішілік». «Қиын заманда». «Қайта оралу». «Жаңа ғаламшарда» тарауларында...

          Екінші  «Жер ғаламшарында» бөлімін құрайтын «Қалыптасу кезеңдері». «Қайта атқан таң». «Дәуірлік есею». «Ғаламшарға қадам». «Жер таңдау». «Жеңілдеген Жер». «Суық жайлаған жылдарда». «Тығыл таянғанда». «Қамсыздықтың қасіреті». «Айға шабуыл». «Жермен қоштасқанда» тарауларында...                                                  

             Үшінші  «Шолпан ғаламшарында» бөлімін құрайтын «Ертегі дүние». «Орын ауысқандар». «Айсыз дүние». «Аспан шамы». «Жайлау төсінде». «Әлденген әулет».

«Өлшемді әрекеттер». «Жаратылыс жалғасымы». «Қарқынды даму».» Кеңейген көрініс». «Уақыт құдіреті» тарауларында...

            Ғылыми-болашақтық романның төртінші «Күнге тартқан көш» бөлімін құрайтын  «Дүние тәуілігі». «Күнге теңелген түн». «Нұрлы дүние». «Күн үстіндегі Күн». «Ыдырау алдындағы әрекет». «Қос жұлдыз». «Қалалар жүйесі». «Жермен қоштасқанда». «Дүние дүбірі». «Тиімді есеп». «Орын алмасым». «Ғарыштық адым». «Күнге тартқан көш» тарауларында...

 ЖҮНІС   САҚҰРПАҒЫ  

                         КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                               57

                         ӘЛЕМНІҢ  АРҒЫ  ЖАҒЫНДА

(Авторлық сериямның елу жетінші ғылыми-болашақтық романы)

             Ғылыи-болашақтық романның бірінші  «Өң мен түс» бөлімін құрайтын «Қапылыста». «Геронтологтар кеңесі». «Дел-дал мезгіл». «Арманның асыл асуы». «Кері арман». «Айна алдында». «Солақайлар елі». «Тағы бір белгі». «Жаңа үміт». «Дағдарыс». «Тағдыр тәлкегі». «Ғаламшарға таяғанда» тарауларында...                                                   

                 Екінші  «Оң тұс пен Сол тұс» бөлімдерін құрайтын «Ес жию». «Жер тану». «Тірілген табиғат». «Ұқсас дүние». «Еркін өмір». «Аспан айна». «абылған туыс». «Ұқсастық іздері». «Сағыныш сәттері». «Сол жақ». «Түстіктің төркіні». «Ерланның ойы». «Оң мен сол» тарауларында...                                                              

     Үшінші   «Бейтаныстар белесінде» бөлімін құрайтын «Жарық жаңбыры». «Санадағы сурет». «Ана үні». «Жұптар жолыққан қырда». «Жандана түскен үміт». «Ойды ой жалғастырады». «Өмірдің басты тірегі». «Алғашқы тілдесу». «Күш-жігер қуаты». «Тірішілік мұрағаты». «Өмірдегі оқшау бейне». «Бейнелер белесінде». «Уақыт ұсынымы» тарауларында...                                                              

             Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Мәңгілік мұрағат» бөлімін құрайтын

«Бейтаныстар белсенділігі», «Тарих кені», «Кезекті ұмтылыста», «Құпия құлып», «Солақайлар соғысы», «Сол қолға жаттығу», «Бабалар рухы». «Жарық сорғыш қоймалар». «Ашық айқас». «Қарсыласқан қауым». «Жарық жасаушылармен жағаласқанда». «Ұлы табысу» тарауларында...

 ЖҮНІС САҚҰРПАҒЫ  

                          КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                              58

                          ҒАРЫШТАҒЫ  ҒАЛАМАТ  ЕЛ

    (Авторлық сериямның елу сегізінші ғылыми-болашақтық романы)

       Ғылыми-болашақтық романның бірінші  «Ғаламшарлар белдеуінле» бөлімін құрайтын

«Аспан сәлемдемесі». «Арман сапарында». «Байқоңыр елінде». «Бой сергіткен таң». «Толқулы минуттарда». «Қиын жаттығулар». «Планетарийде». «Жұлдызды түнде». «Ғарышқа ұшқанда». «Ғарыштағы қалада». «Аспан мейманы». «Ғарыштағы тау». «Ғаламшарлар белдеуінде» тарауларында...                                                            

          Екінші «Іргетастар  шеңберінде» бөлімін құрайтын «Алғашқы айналымда», «Кеңістіктегі тіркес», «Таусоғар», «Кеңею», «Үлкен жоспар», «Кеңістіктегі махаббат»,  «Алғашқы іргетас», «Қала жұрнағы». «Сағынышты күндер». «Қиындық шеңберінде». «Бекіген сенім».  «Іргетастың шеңберінде» тарауларында...                                                          

          Үшінші  «Шекара шебінде» бөлімін қрайтын «Ғарыш қорғаны». «Ғарыш қарақшылары». «Кең тараған жаңалық». «Әлем әйткеншегінде». «Жаңа қарқын». «Қала орталығында». «Әсерлі уақыт». «Ғаламат шеңберлер». «Он екі жылдық бір жыл». «Кеңістіктегі карта». «Жылыны аңсағанда». «Шеңбердің түйісуі». «Ғарыштағы серуен». «Орталық шеңбер». «Сағыныш құдіреті» тарауларында...                                                       

            Ғылыми-болашақтық романның төртінші «Тірішілікті Күн жүйесі» бөлімін құрайтын

«Көбейген қоныс». «Кеңістіктегі кең отау». «Шеңбер шекарасы». «Кеңістік қиындықтары». «Кеңістік қуаныштары». «Жалғасқан үміт». «Алып жас». «Өзгерген жүйе». «Ғарыштағы ғаламат ел» тарауларында...

ЖҮНІС САҚҰРПАҒЫ  

                              КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                 59

                            ЖАД  ЖОҒАЛҒАН  ЖАҺАНДА

(Авторлық сериямның елу тоғызыншы ғылыми-болашақтық романы)

          Ғылыми-болашақтық романның бірінші  «Елдегіні еске алғанда» «Сәтті жанасу». «Ес жинау». «Тірішілік белгілері». «Ізге түскенде». «Шағын мәжілісте». «Қоршауда қалғанда». «Аспаннан барлағанда». «Даму дәстүрі». «Қате қонған кеме». «Батыл барлау». «Жайдары адамдар». «Елдегіні еске алғанда» тарауларында...                                               

          Екінші  «Тарихқа тереңдеу» бөлімін құрайтын «Кеңейген көңіл». «Қанға сіңген қасиет». «Ел аралағанда». «Бой үйренген ортада». «Алланың артық сыйы». «Адасқан адам». «Ғажайып қабілет».» Қыс алдында». «Ұзақ тыныштықта». «Ұлыстың ұлы күні». «Жад жаттықтырғанда», «Жермен жүздескенде». «Тарихқа тереңдегенде» тарауларында...

          Үшінші  «Қала құпиясын ашқанда» бөлімін құрайтын «Кезекті сапар». «Таныс бейтаныс». «Көңілсіз кеңес». «Бөлек тәрбие». «Таң мезгіліндегі ой». «Бақылаушы». «Биороботтар бақшасында». «Жаңа жоспар». «Биороботпен әңгіме». «Қас-қағым сәтте». «Даладағы дабыл». «Қала құпиясын ашқанда» тарауларында...

          Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Жад жоғалған жаһанда» бөлімін құрайтын

«Бағдарламалы бағытта». «Еркіндікті аңсағандар». «Тікелей түсінік». «Қаладағы әбіржу». «Қабылданған ұсыныс». «Кемемен қоштасқанда». «Аса жауапты сәтте». «От шашудан соң». «Күтпеген қарсылық». «Қаладағы әбіржу». «Шұғыл кеңес». «Аласапыран арасында». «Жад жоғалған жаһанда» тарауларында...

 ЖҮНІС САҚҰРПАҒЫ  

                        КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ 

                                              60

                                           ЖҮЙЕ

      (Авторлық сериямның алпысыншы ғылыми-болашақтық романы)

           Ғылыми-болашақтық романның бірінші  «Үлкен жарылыс» бөлімін құрайтын «Жоқтан бар». «Күн жүйесі». «Табиғат – кітап». «Тірішілік іздері». «Сиқырлы шыны». «Оймен сапар». «Тағы да жұмбақ». «Шуақты күндерде». «Құмырсқаның илеуі». «Дүниенің көзі». «Қара ойықтың сыры». «Алғашқы махаббат» тарауларында...

       Екінші  «Жарық дүние» бөлімін құрайтын «Қос жұлдыз». «Жаңа жігер». «Тәуілік».  «Ай». «Жыл». «Ғасыр». «Мыңжылдық». «Ауладағы оңашалықта». «Өткен мен болашақ». «Ұлы жаңалық». «Кім бұрын». «Тағдыр». «Жарық дүние» тарауларында...

        Үшінші  «Түзіліс» бөлімін құрайтын « Балапан». «Қалыптасу». «Әрекет». «Ізденіс». «Сан»а. «Мақсат». «Қарқын». «Жер-қала». «Жер-дала». «Таным» тарауларында...

Талғам. Түзіліс.                                                   

            Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Жүйе» бөлімін құрайтын «Дүние-көз». «Дүние-дыбыс». «Дүние-сезім». «Тағы бір қабілет». «Тіл». «Ми». «Ақыл». «Адамның өзі». «Сыртқы сезім». «Дыбыстық үйлесім». «Көру үйлесім»і. «Дене сезім». «Жүйе» тарауларында...

  ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ  

                         КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                 61

                              ЖАҢБЫР  ЖАУҒАНДА

  (Авторлық сериямның алпыс бірінші ғылыми-болашақтық романы)

                  Ғылыми-болашақтық романның бірінші  «Жұлдыздар шақырады» бөлімін құрайтын «Жағалауда». «Ақ отау». «Жердегі жаттығулар». «Шарын шатқалында». «Сүмбілеге таяғанда». «Кезекті сапарда». «Шыңыраудағы жаттығулар». «Жер асты жаттығуы». «Кеңейген достық». «Кемедегі жаттығу». «Расытханаларда». «Жұлдыздар шақырады»...                                                            

          Екінші   «Сүмбіле» бөлімін құрайтын «Күзгі далада». «Өткенге сапар». «Отбасында». «Кеменің өзінде». «Шұғыл шаруалар». «Кемедегі ақ тілектер». «үмбіледен жеткен жеделхат». «Аттану». «Сүмбілеге сәлем». «Қатаю кезеңінде». «Сүмбіле». «Армысың, Шалқыма!» тарауларында...

               Үшінші  «Алақандай аралда» бөлімін құрайтын  «Шалқыма төңірегінде». «Аралға қонғанда». «Ерекше құрмет». «Аспан қалалары». «Аралдағы "Қазақстан",  «Ішкі әлем». «Ерекше назар». «Ел күн»і. «Ғажайып көрініс». «Еселенген күш». «Құпия барлау». «Қоршаудағы арал». «Ел қуанышы» тарауларында...                                                         

            Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Жаңбір жауғанда» бөлімін құрайтын «Тірішілік талабы». «Сыйға – сый». «Жұлдызды түндерде». «Өзгерген пиғыл». «Жерден жеткен жаңалық». «Күтпеген талап». «Сөзге тоқтау». «Күтпеген шабуыл». «Мұхит тереңіне жеткен сәтте». «Шешуші шайқас». «Жаңбыр жауғанда». «Өтелген парыз».  «Жердегі қауышу» тарауларында...

 ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ  

                           КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                62

                                            ДАБЫЛ

(Авторлық сериямның алпыс екінші ғылыми-болашақтық романы) 

      Ғылыми-болашақтық романның бірінші  «Айдан келген хат»  бөлімін қрайтын «Туылған ауыл». «Кең дүние». «Аққуысқа барғанда». «Ұядан ұшқанда». «Мал базында». «Қыз қияға қонғанда». «Тастағы таңбалар». «Аспанға көшкен әңгіме». «Кеңейген орта». «Құрдастар хикаясы». «Тамаша демалыс». «Айдан келген хат» тарауларында...                                        

                 Екінші «Тарих тағылымы» бөлімін құрайтын «Тоқтатылған демалыс». «Қуанышты күн». «Жаңа серпін». «Қасиетті орын». «Айлы түнде». «Шетел меймандары». «Жайқалған жасыл жер». «Жастар назары». «Бабалар даналығы». «Тасқа тағзым». «Тарих тағылымы» тарауларында...                                                

              Үшінші  «Ай сапарында» бөлімін құрайтын «Бекітілген тұжырым». «Шұғыл сапар». «Олжалы орын». «Елдегі қуаныш». «Тағы да Айда». «Ай расытханасында». «Беймәлім аспан денесі». «Белгі орнында». «Жұлдыз жаңалығы». «Айдағы аңыз». «Жаңа іздер». «Жерге ораларда». «Еселі бақыт» тарауларында...                                                       

             Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Дабыл» бөлімін құрайтын «Күнделікті тірішілікте». «Жасаған айтқан жаңалық». «Қызылбұлақ аясында». «Таң алдында». «Құпия көмек». «Шұғыл шешім». «Көптен күткен көмек». «Делдалдық». «Қасиетті таңба». «Қазақ алфавиті». «Ғалам тілі». «Қазаққа құрмет». «Дабыл» тарауларында...

 ЖҮНІС САҚҰРПАҒЫ  

                             КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                             63

АҚЫЛҒА  КЕЛУ

   (Авторлық сериямның алпыс үшінші ғылыми-болашақтық романы)

            Ғылыми-болашақтық романның бірінші  «Кеңейген қорық» бөлімін құрайтын «Дәуір аға». «Кездесуге дайындық». «Күрделі кәсіп». «Батылдықты сезіну». «Жүйе». «Сезімді серік». «Табиғи үйлесім». «Жайылым жайы». «Ықыластың ықпалы». «Қанға сіңген қасиет». «Қуанышты нәтиже». «Кеңейген қорық» тарауларында...                                                      

         Екінші   «Ерлік жолында бөлімін құрайтын «Батыл шешім». «Әкенің әкесі мен анасы». «Кемедегі қырық күн». «Қимас сәттерде». "Нұқ кемесі" ,  «Жүйелі әрекет». «Ой толғам». «Оқшаулықты сезінгенде». «Құпия кеңес». «Адам ауырғанда». «Саябырлану минуттарында». «Ерлік жолында» тарауларында...

           Үшінші  «Түсіністік шекаарасында» бөлімін құрайтын «Ес жию». «Жерге сәлем!»,  «Қатаю кезеңінде». «Ғаламшар төңірегінде». «Қоршауда қалғанда». «Көңіл кірбіңі». «Тазалық әлемінде». «Қанға сіңген қасиет». «Еркіндік елінде». «Алғашқы хабар». «Ит үргенде». «Таң сыйы». «Түсіністік шекарасында» тарауларында...

                Ғылыми-болашақтық романның  төртінші  «Ақылға келу»  бөлімін құрайтын «Ел аралағанда». «Тірі гүл». «Үрім-бұтақ». «Әсер әлемінде». «Туылған елге бет бұру». «Өкініш ойға түскенде». «Жаратылыс хабары». «Ата-анаға тағзым». «Тірішілік үйлесімі». «Ақылға келу», «Бағасы жоқ сыйлық». «Жаһандағы жарылыс». «Ғұмыр бақыты» тарауларында...

ЖҮНІС САҚҰРПАҒЫ   

                          КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                               64

                        АҚҚУЛЫҚ  АРУ  АЙТҚАН  СЫР

(Авторлық сериямның  алпыс төртінші ғылыми-болашақтық романыҚ)

              Ғылыми-болашақтық романның бірінші  «Сезім сергелдеңдері» бөқлімін құрайтын

«Талдырмаш қыз».  «Қызға қарап түзелу». «Тау етегінде». «Өмір гүлдері». «Туылған күн кешінде». «Үзілген үміт». «Жаңа достар тобында». «Кеңейген орта». "Дүниенің тірегі - ұрпақ",  «Жолайрыққа таяғанда».  «Қоштасу кешінде». «Сезім сергелдеңдері» тарауларында...                                                          

              Екінші   «Ғылым өрінде» бөлімін құрайтын «Сәтті күндер». «Жауапкершілік жүгі». «Аспандағы Аққу». «Нақтыланған бағдар». «Алғашқы телебейне». «Басылған леп». «Жермен соқтығысқан кеме». «Жиілеген дабыл». «Үлкен қозғау». «Ғажайып кеме». «Құпияның ұшы қиянда». «Күмбез астында» тарауларынщда..

           Үшінші  «Өмір үйлесімі» бөлімін құрайтын «Даяшы қыз». «Ғажайып ұқсастық». «Уақыт талабы». «Тойдан соң». «Алғашқы сырласу». «Елге барғанда». «Қаладағы ізденіс». «Ерекше назар». «Қасым айтқан жаңалық». «Тауға шыққанда». «Айқындалған ұқсастық» тарауларында...

     Ғылыми-болашақтық романның төртінші   «Аққулық ару айтқан сыр» бөлімін құрайтын

«Қуаныш пен қызғаныш». «Сенімді көмекші». «Кемедегі толқу». «Жаңалықтар легі». «Үрдісті ұрпақ». «Аққулық ару айтқан сыр». «Сергелдең сәттерде». «Шындықтың шатқалында». «Жан толқытқан жаңалық». «Ізбасарлар ізденісі». «Кеме келген күндерде». «Ең басты арман». «Өмір ұзарту шатқалында». «Қазақтың ғаламдық ұрпақтары» тарауларында...

 ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ  

                         КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ 

                                                65

                     ТҰЛҒАСЫЗДЫҚ   ТАУҚЫМЕТІ

  (Авторлық сериямның алпыс бесінші ғылым-болашақтық романы)

               Ғылыми-болашақтық романның бірінші  «Тарылған пейіл» бөлімін құрайтын «Үнем». «Күш-қуат үнемі». «Жылыға бет бұру». «Жерден ажырау». «Аяқтан қалу». «Жаратылыстан дәріс».  «Ығысу мен жоғалу». «Жасандылыққа жасалған қадам». «Адамның ізі».» Көбею қарқыны». «Ғаламшарлық бақталас». «Тарылған пейіл» тарауларында...                                                          

     Екінші  «Тығырыққа таяғанда» бөлімін құрайтын «Тұйық денеге кебін». «Үлкеннен кішіге». «Жерде жер жоқ». «Аспанға ығысу». «Жалғасқан жаңалық». «Терең ізденісте». «Басқа құрмет». «Көктем әлемінде». «Аяқсыз адам». «Қызғаныш белгісі». «Салмақсыздық салтанаты».»Тығырыққа таяғанда» тарауларында...                                                    

              Үшінші  «Тығырықтан  шығар жолда» бөлімін құрайтын «Табиғаттан тағылым». «Көбеюге тыйым». «Бас әлемі». «Дамуға өзгеріс». «Басқа ауған әрекет». «Шектелген қадам». «Денеден бас тартқандар». «Әуеге әуестенгендер». «Ғұмыр бәсекесі». «Еліктеудің шегінде» тарауларында... Толқын лебіндегі лек. Күлкі мен қуаныш.                                                     

          Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Тұлғасыздық тауқыметі» бөлімін құрайтын 

«Өзге әлем». «Селдір сезім». «Әуеге ауысқанда». «Туылған жермен жанасқанда». «Иесіз  ұрпақтар». «Мағынасыз ортада». «Қауышудан қашықтау». «Тірішілік толқынында». «Қуат көзі кідіргенде». «Қауһарсыздық қасіреті». «Жасампаз жаһанда». «Жанашырлық жоғалғанда». «Тұтқиылдан туған тыныштық». «Тұлғасыздық тауқыметі» тарауларында...

 ЖҮНІС CАҚҰРПАҒЫ  

                           КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                              66

                                          АҚСЫЗАТ

(Авторлық сериямның  алпыс алтыншы ғылыми-болашақтық романы)

            Ғылыми-болашақтық романның бірінші  «Мұхиттағы жалғыздық» бөлімін құрайтын

 «Қайықта». «Тірішілік талабы». «Су перісі». «Балалық шаққа тағзым». «Мұхит иесі». «Тарихқа тартқан ой». «Ел жаңалығы». «Жүгенсіз жұптау». «Аға ақылы». «Тұңғиықты тамашалағанда». «Кит мінген адам». «Соңғы жаңалық» тарауларында...

           Екіншіі «Үмітті күндерде» бөлімін құрайтын «Бейтаныспен бетпе-бет». «Жаңа ой келгенде». «Бауырмалдық бастамасы». «Тым тереңге батқанда». «Ғажайып кемеде». «Батқан кемеге барғанда». «Шуақты күндерде». «Әсерлі сәтте». «Жаңа жоспар бастамасы». «Асыға күткенде». «Мұхиттан "мұхитқа". «Айдан аралға» тарауларында...                                                   

             Үшінші  «Жаңа әлеммен жанасқанда» бөлімін құрайтын «Қауышу». «Өткен еске түскенде». «Сұраққа толы кездесулер». «Құрбылармен қауышқанда». «Сақшылар сезіктісі». «Жаңалықтан туған жігер». «Жұлдызды түнде». «Әулие аралтөбе». «Өзгерген қатынас». «Әулие қыз». «Бағана-сәуле». «Құпия құбырда». «Жаңа әлеммен жанасқанда» тарауларында...

           Ғылыми-болаашақтық романның төртінші  «Жер-ананың  жанашыры» бөлімін құрайтын

«Мұхит жаңалығы». «Балқашқа келген береке». «Мейірімді мейман». «Бейімділік бақыты». «Негізі бар жаңалық». «Махаббат кешінде». "Көк қыздары",  «Тойға ұласқан құдалық». «Мұхит тереңіндегі толғаны»с. «Жұптар серуені». «Аялы әлем». «Жер ананың жанашырлары». «Ақсызат» тарауларында...

 ЖҮНІС САҚҰРПАҒЫ  

                           КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                  67

                              АТЛАНТИДА   АСПАНЫ

(Авторлық сериямның алпыс жетінші ғылыми-болашақтық романы)

          Ғылыми-болашақтық романның бірінші   "Адам-ата"  ұрпақтары» бөлімін құрайтын 

«Тамаша төбе». «Өркениет өрісі». «Болашақтың белсенділері». «Дархандық даңқы». «Сәнді арал». «Ертегі арал». «Атшабар ойпатында». «Құпия рух». «Елге танылған ер жігіт». «Кезекті кеңесте». "Адам-ата" ұрпақтары» тарауларында...                                                                 

          Екінші   «Жорық жолында» бөлімін құрайтын  «Жағымсыз жаңалық». «Махаббатқа тағзым». «Жорықтағы сағыныш». «Теңіз жағасындағы сыр». «Азаттық жолында». «Жұлдызды түнде». «Кезекті жортуылда». «Бөгет құшағында». «Күшейген қарсылық». «Су мерекесінде». «Жорық жолында» тарауларында...

            Үшінші  «Дәуренді кезеңде» бөлімін құрайтын «Сәтті қадамдар». «Үрдісті даму». «Аспанға назар». «Киелі төбеге шыққанда». «Қырылған елдің қарғысы». «Көңіл шалқығанда». «Шуақты кезеңдерде». «Байлық арнасынан асқанда».  «Жастар болашағы». «Басқындық бәсейгенде». Т»ауға таяғанда». «Батыл кезеңдерде». «Құйрықты жұлдыз келгенде» тарауларында...                                                 

          Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Атлантида аспаны» бөлімін құрайтын

«Патша ұрпағы». «Жоспарға қиянат». «Тоғызыншы сынып».» Жаугершілік жігер»і. «Абыздардың меңдеушілігі». «Су астына ойысқанда». «Құпия қоныс». «Ерлігі мол елде». «Тағылыққа жол тартқанда». «Аралдағы аласапыран». «Құйрықты жұлдыздың оралуы». «Жолайрықтағы қоштасу». «Атлантида аспаны» тарауларында...

ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ 

                              КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                  68

                                КӨП  ҒҰМЫРЛЫ   АДАМ

      (Авторлық сериямның алпыс сегізінші ғылыми-болашақтық романы)

               Ғылыми-болашақтық романның бірінші «Тірішілік тірегі» бөлімін құрайтын «Табиғи заңдылық». «Ерекше ізденіс». «Жер-жатыр». «Дән мен жұмыртқа». «Саябаққа барғанда». «Таңдау». «Сақтаныс шаралары». «Тірішілік тірегі». «Қызметте». «Ата-ана арманы». «Бақыттың нәрі». « Орындалған парыз» тарауларында...

        Екінші   «Білім белесінде» бөлімін «қыл тоқтату». «Мақсатқа берілгенде». «Жер жылуы». «Әрекеттер әлемінде». «Бала шақты еске алғанда». «Әсерлі күндерде». «Аспан тасына назар». «Ерте піскен жемістер». «Ұнамсыз ұсыныстар». «Жердің нәрі». «Идеяға тереңдеу». «Білім белесінде» тарауларында...

                Үшінші «Тума таланттар» бөлімін құрайтын «Зерек бала». «Қатерден қорғаныс». «Ұрпақ жолын іздегенде». «Байқалған бетбұрыс». «Ерте тұрып кеш қалмау». «Жаңа елді жасаушылар». «Өзгерген заңдылық». «Өзін сезіну».» Ғалым-Елбасы». «Әке жолы». «Ой салған оқиға». «Тума таланттар» тарауларында...                                        

            Ғылыми-болашақтық романның  төртінші  «Көпғұмырлы адам» бөлімін құрайтын «Күрделі күндерде». «Ғажайып Күнбағыс». «Жер жылуы». «Ғажайып өміршеңдік». «Құпия қоғамда». «Ұзақ демалыста». «Тыңшылар тіміскісі». «Негізсіз қорқыныш». «Санын соққандар». «Еселенген күш-жігер». «Қапы кеткен қастандық». «Адам қадірі». «Жыл өткенде». «Көпғұмырлы адам» тарауларында... 

 ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ  

                             КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                69

                                       ҚОЛҚОРЖЫН

  (Авторлық сериямның алпыс тоғызыншы ғылыми-болашақтық романы) 

            Ғылыми-болашақтық романның бірінші  «Құпиялы күндерде» бөлімін құрайтын «Ауладағы жаңалық». «Еленбеген елес». «Бақталастықтың басы». «Күмәнді ұсыныс». «Әке ойын түсінгенде». «Еңбексіз еңбек». «Әкеге қорған». «Құпия кедергі». «Әкемен әңгімелескенде». «Нәтижесіз әрекет». "Көл құбыжығы",  «Құпиялы күндерде» тарауларында...                                                 

   Екінші «Табыс жолында» бөлімін құрайтын «Көкейден кетпеген кемшілік». «Алдағы арпалыста».  «Қол қабілеті». «Ел құлағы елу». «Саяжайда болғанда». «Ойды ой қозғағанда». «Ажалдан арашалау». «Құпия мәжілісте». «Жер-анаға араша». «Жерде өршіген дау». «Құпия жаңалық» тарауларында...                                                

           Үшінші  «Жаһан жанашыры» бөлімін құрайтын «Жаңа құлшыныс». «Шағын студия». «Ай бүйірінде».  «Құпия кеңестегі кедергі». «Дамыған елдің дабылы». «Зертханаға жасалған шабуыл». «Қайталанған кедергі». «Табиғатқа шыққанда». «Шеті шыққан шикілік». «Арқа босағанда». «Ұшқыштар үркігенде». «Дүние дүрліккенде». «Жаһан жанашыры» тарауларында...                                         

            Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Қолқоржын» бөлімін құрайтын «Ширай түскен әрекет». «Іс оңға басқанда».  «Жылт еткен жаңалық». «Су тереңін шарлағанда». «Ашық әңгіме». «Күшейген қамқорлық». «Күрделенген күмән».  «Академияда ашылған сыр». «Бейне-сәуленің сәлемі». «Сақтаныс шаралары». «Қарсылық күшейгенде». «Әлемдік мойындау». «Қолқоржын» тарауларында...

 ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ  

                                КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                   70                

                             АРАЙЛЫҚТАР  ТАҚҚАН АЙЫП

           (Авторлық сериямның жетпісінші ғылыми-болашақтық романы)

             Ғылыми-болашақтық романның бірінші  «Өткенге оймен сапар» бөлімін құрайтын

«Беймәлім ортада». «Көңіл жұбату». «Аялы алақанға ауысқанда». «Аялы табиғатта». «Адамнан араша алған аңдар». «Арман тудырған аңыз». «Танымға талпыныс». «Аяққа тұрғанда». «Соғыс ойыны». «Күресу мақтанышы». «Ел қорғаны болғанда». «Әскери жорықтар сапарында» тарауларында...                                               

            Екінші   «Жаугершілікке әуес еткен жорықтар»бөлімін құрайтын «Шыдамдылық шегінде». «Көңіл демеуі». «Достар көңілі». «Шекарамен шектесу». «Күресу мен қорғаныс». «Экранда табысқанда». «Ой-тоқтам». «Әскер ойыны». «Күтпеген ұсыныс». «Сайыстар сәулесі».  «Ақталу». «Жаугершілікпен жеткен жеңістер» тарауларында...

            Үшінші  «Отан ордасы – ғаламшар» бөлімін құрайтын  «Жүйкенің оңалуы». «Ашық терезе». «Бөтенсу сезімі». «Ынтымақ белдеуінде». «Құштарлық құлшынысы». «Жерден жеткен жаңалық». «Достарға хат». «Иен далада». «Құпия сырдың шет-жағасы». «Адам қолындағы ғаламшар». «Достар іздеуі». «Түсіністік тұғырында». «Отбасы ордасы-ғаламшар» тарауларында                                            

                 Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Арайлықтар таққан айып» бөлімін құрайтын «Ғаламшар қалада». «Мойындатқан жоспар». «Еркекше әңгімелескенде». «Дәуір елесінде». «Кемедегі өзгеріс». «Сенімге түскен сызат». «Үзілмеген үміт». «Қайтар уақыт таяғанда». «Уақыт келгенде». «Кемедегі кінарат». «Жер-Жерұйық». «Жерден жауап» тарауларында...

ЖҮНІС САҚҰРПАҒЫ  

                           КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                               71

                               КЕҢІСТІКТЕГІ   КЕРУЕН

  (Авторлық сериямның жетпіс бірінші ғылыми-болашақтық романы) 

            Ғылыми-болашақтық романның бірінші  «Беймәлім дүниеде» бөлімін құрайтын

«Тау қасында». «Бой үйрету». «Ұқсас тарих». «Елді еске алғанда». «Тазалық рәсімі». «Басшының қабылдауында». «Көтеріңкі рух». «Бой үйрету бөлімінде». «Су әлеміндегі серуен». «Жақсыдан-шарапат». «Кеңейген көзқарас». «Ғаламшар-кеме» тарауларында...

            Екінші «Тау басында» бөлімін құрайтын «Түн тыныштығындағы толғаныс». «Кең жерге келгенде». «Кеңейген ортада». «Жаңа ел-Қазақ елі». «Күн құбылғанда». «Қыс мезгілінде». «Су перісімен танысқанда». «Жер жауы». «Мұхиттағы сезім». «Уақыт табиғаты». «Нұрлы дүниеде» тарауларында...

       Үшінші  «Ізденіс кезеңдерінде» бөлімін құрайтын «Таң мезгіліндегі ой». «Ел ниеті».  «Жүйедегі ауытқу». «Таусылмайтын толқыныс». «Жерліктер бекінісі»,  «Кеңістіктегі керуен». «Жерге жауап». «Жоқтың ізі». «Жердің сыңары». «Ашық көңіл кеңістігінде». «Туыстық». «Жүйке жібуі». «Күткен күнге келгенде». «Шат көңілді көргенде» тарауларында...

            Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Кеңістіктегі керуен» бөлімін құрайтын

«Отбасын сезінгенде». «Дәстүрге ден қою». «Атамекенді сезінгенде». «Елден хабар келгенше». «Ғажайып күш жүйесі». «Ұрпақты болған жанұя». «Тарихқа тереңдегенде». «Биленген базар». «Күн жүйесінің құлазуы». «Күрделі шешім». «Байлыққа кенелген күндерде». «Кеңістіктегі керуен» тарауларында...

 ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ  

                              КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                 72

                                      ЖҮРЕКСІЗ  АДАМ

      (Авторлық сериямның жетпіс екінші ғылыми-болашақтық романы)

             Ғылыми-болашақтық романның бірінші « Парыз өтеу жолында» бөлімін құрайтын

«Ынтызар аға». «Қатаю». «Арқарларды алқынтқанда». «Елге қарай келгенде». «Парыз бен парасат». «Желаяқтар жарысында». «Түскі үзілісте». «Ауылда тараған сыбыс». «Абзал жанның белгісі». «Бедел биігінде». «Аға ізімен». «Парыз өтеу жолында» тарауларында...                                                               

              Екінші  «Қалаға көшірілгенде»бөлімін құрайтын «Астанадағы арман». «Қаладағы қара жаяу». «Жүрек әлемінде». «Ұл-қыздармен қауышқанда». «Тау басындағы толқыныс». «Басты міндет бағдарламасы».  «Ауруханаларға оралғанда», «Зертханада». «Ой есебі». «Қар тоқтатқан қарсылық». «Өмір сабағы». «Сәтті қадам» тарауларында...

          Үшінші   «Табиғатпен табысқанда» бөлімін құрайтын «Қаладан алыс шыққанда». «Туылған жердегі толқынс». «Ғылымға тереңдеу». «Табиғаттан тағылым». «Заманнан тыс зертхана». «Қуат алған құлшыныс». «Қалаулы қоңырау». «Қарбалас дайындық». «Оңаша келісім». «Табиғатпен табысқанда». «Салқын дүние». «Ақ ала түстегі ақ бейне». «Елге тараған сыбыс» тарауларында...                                                          

             Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Жүрексіз адам» бөқлімінқұрайтын «Зертханаға ауған назар». «Шар-тарапты ой-толқын». «Жағымсыз жаңалық». «Ақыл берген әруақ». «Шұғыл тексерісте». «Ұзақ жолда». «Ашық талап». «Маңдай тасқа тигенде». «Әуе-ғарыш кемесінде». «Елбасына айтылған сыр». «Қонақта айтылған құпия сыр». «Жүрексіз адам» тарауларында...

  ЖҮНІС САҚҰРПАҒЫ

                                   КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                   73

                                              АЙ  ӘЖІМІ

   (Автолрлық сериямның жетпіс үшінші ғылыми-болашақтық романы)

          Ғылыми-болашақтық романның бірінші  «Ай жаратылысы» бөлімін құқрайтын «Аспандағы алып бейне». «Жақындаған жұлдызды әлем». «Астрономия сабағында». «Кәмелет кешінде».  «Астанада». «Тауға шыққанда». «Ай сабағында». «Толғанысты түнде». «Серпінді ізденіс». «Ай жаратылысы». «Жазғы демалыста». «Айға сапар» тарауларында...                                    

        Екінші  «Ай дәурені» бөлімін құрайтын «Уақыт жасырынымы». «Ғылымға шындап бет бұру».  «Дүние-сәуле». «Ай зертханасында». «Еркін сағатта». «Арман жолында». «Бақытқа бір қадам». «Дүнме жаралымы». «Ай дәрісінен туған ой». «Тәлімді тәжірибеде». «Шешуші сағаттарда». «Бақыт құшағында». «Ай дәурені» тарауларында...                                                    

          Үшінші «Ай дағдарысы» бөлімін құрайтын «Ғылымға бойлау».  «Дүние-нұр». «Тағы да Айда», «Ұзақ жолда». «Арна жөніндегі айтыста». «Жылдамдық жолында», «Көкепаздың қарқыны». «Тазалық тақтасында». «Күшейген қызу». «Ай дағдарысы». «Ежелгі елді-мекенде» тарауларында...                                          

           Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Ай әжімі» бөлімін құрайтын «Ақиқат сәулесі». «Айдың арғы жағында». «Айдан кейінгі серпін». «Қарқынды қозғалыс». "Адам аласы ішінде..." , «Айдан жеткен бейнедабыл». «Пайымды пікірталас». «Ғалым құпиясы». «Тарих қойнауына енген кеме». «Жаңа стансада». «Айқындық аймағы». «Ай әжімі» тарауларында...

 ЖҮНІС САҚҰРПАҒЫ  

                         КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                               74

                            ҰМЫТ  ҚАЛҒАН  ҒҰМЫР

   (Авторлық сериямның жетпіс төртінші ғылыми-болашақтық романы)

         Ғылыми-болашақтық романның бірінші   «Отбасынан бастау алған ғұмыр» бөлімін құрайтын «Дүние тану». «Дүние қызығы». «Тірішілік талабы». «Темір тұлғалармен танысу». «Темір тұлға құрылымы». «Тірі әлемде». «Тірішілік туралы толғаныс». «Адамға тән тәрбие». «Таным жүйесі». «Темір тұлғалар құрамы». «Оқу-жаттығуда». «Отбасынан бастау алған ғұмыр» тарауларында...                                                            

         Екінші «Қызығы мол ғұмыр» бөлімін құрайтын «Астанаға аттану». «Қанат жаю». «Қызғаныш сезімі». «Көбею заңдылығы». «Сәбилік сезім». «Тылсым тірішілікте». «Құлшыныс тірег»і. «Ауылдан анам келгенде». «Сезім қозғауы». «Қызығы мол ғұмыр». «Адамның бір қызығы...» тарауларында...

        Үшінші   «Бақталасы  қызық ғұмыр» бөлімін құрайтын «Қызметке құрмет». «Қызмет қызығы». «Қияндағы қашықта». «Бәсеке басы». «Өзгеше әуестік». «Халықаралық жиында». «Жаһандық жарыс». «Ғұмыр бағасы». «Кезекті кезеңінде». «Темір тұлғалар тайталасы». «Техника тынысы». «Бәсекесі қызық ғұмыр» тарауларында...                                     

            Ғылыми-болашақтық романның  төртінші «Ұмыт қалған ғұмыр» бөлімін құрайтын «Кемелдену». «Қарқынды еңбек қаласы». «Жан сезімі». «Біліктілік бәсекесінде». «Қоғамдағы қарақшылық». «Сәулеге малынған саяжай.» «Көше қарақшылары». «Көзге түрткі бола бастағанда». «Бұзақылық белгісі». «Сергу кезеңінде». «Өмірге бауыр басқанда». «Дәуренді дүние». «Ұмыт қалған ғұмыр» тарауларында...

 ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ  

                           КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                 75

 СОҚТЫҒЫСУ

      (Авторлық сериямның жетпіс бесінші ғылыми-танымдық романы)

               Ғылыми-болашақтық романның бірінші  «Әбігерлі әлемде» бөлімін құрайтын «Талғамсыз талап». «Беймаз бала». «Талғамсыз тәлім». «Бағдары жоқ қабілет». «Еркіндікке еліктеу». «Алғашқы сәттілік». «Жол жору сыры». «Қоғамға қалану қадамы». «Ғаламшар-қала». «Есепті махаббат». «Ұнамсыз қылық». «Мақсат құрбаны» тарауларында...

             Екінші  «Ауқымы кең әрекет» бөлімін құрайтын «Теңелген күн мен түн». «Тыныштыққа талпыныс». «Көш алдындағы күрес». «Көңіл сарасы кеңігенде». «Оңашадағы ой». «Достан – дұшпан». «Шалғайдағы ширақтық».  «Қазыналы ғаламшар». «Дос демеу»і. «Сапар алдындағы сергектік». «Серуен-сапар». «Ауқымы кең әрекет» тарауларында...

          Үшінші  «Кеудеге тар дүние»  бөлімін құрайтын «Кіші ғаламшардағы кідіріс». «Тәкаппарлық тірегі». «Бақылаудағы үштік». «Даңққа бөлеген дақпырт». «Айрықша аймақ». «Күрделі қабілет». «Дәуренді дүние». «Құрсаудағы құштарлық». «Шеткі ғаламшарда». «Алапат кеме». «Ұзақ сапар алдында» тарауларында...

                      Ғылыми-болашақтық романның  төртінші  «Соқтығысу» бөлімін құрайтын «Көздеген жүйе». «Жер мен тіл таңдау». «Қате есеп». «Ғарыштан келген меймандар». «Ояну». «Жаңа өмірге қадам». «Әбестікке кешірім». «Сенімге ену жолында». «Ішкі қулық». «Қозғалмаған әрекет». «Еркеліктің шегінде». «Ар-ожданға оралу». «Құпия әрекет ашылғанда». «Соқтығысу» тарауларында...

 ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ

                           КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                76

                               УАҚЫТ ҚАЙТАРЫМЫ

 (Авторлық сериямның жетпіс алтыншы ғылыми-болашақтық романы)

                   Ғылыми-болашақтық романның бірінші «Келешекке құштарлық» бөлімін құрайтын

«Ұрпақ жалғасымы». «Әкені еске алғанда». «Табиғат аясында». «Мақсат жолындағы белсенділік». «Туылған күнді еске алғанда». «Жарты өмір». «Аспанда бұлт үйірілгенде». «Өмір тірегі». «Елді толқытқан жаңалық». «Әке өсиеті». «Өткен күнде белгі жоқ» тарауларында...                                                   

         Екінші «Ғұмырлылыққа құлшыныс» бөлімін құрайтын «Мерейтой». «Тойдан кейінгі толғаныс». «Қатаяр күн туғанда». «Асаумен алыстырғанда». «Жер таңдау», «Отырар орнында». «Орнықты орында». «Сырқат сыр бергенде». «Ойтолқын». «Табиғат талабы». «Ғұмырлылыққа құлшыныс». «Келешекке көш», «Ұрпақтарға аманат» тарауларында...                                       

             Үшінші  «Жақындық жаһанында» «Жер дүниесіне оралу». «Түн таңғажайыптары». «Жалғыздықты сезінгенде». «Жылы ортада». «Мұхит тереңінде». «Жердің жаңа келбеті». «Ай әлемінде». «Күн төңірегінде». «Жарық жұлдыздар». «Жердің сыңарында». "Өз үйім - өлең төсегім",  «Жақындық жаһанында» тарауларында...

          Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Уақыт қайтарымы» бөлімін құрайтын «Кеңейтілген кеңес». «Жансері»к. «Сезімнен туған серпіліс». «Алғашқы серуен». «Айлы түнде». «Жаңа әулет». «Өмір қызығына енгенде». «Ғұмырлылыққа құлшыныс». «Бауырмалдық бағында». «Уақыт қайтарымы». «Толғаныс толқынында» тарауларында...

ЖҮНІС САҚҰРПАҒЫ 

                            КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ 

                                               77

                         ЖАНАЙНАЛЫМ  ШЕҢБЕРІНДЕ

(АВторлық сериямның жетпіс жетінші ғылыми-болашақтық романы)

        Ғылыми-болашақтық романның бірінші    «Өмірдің жіңішке жолында» «Тұңғыш перзент». «Әке мейірімі». «Бала мінезді қыз». «Айна алдында». «Ерлерге еліктеу».» Тау шыңына шыққанда». «Сезім қозғауы». «Қыз жолы».  «Дәстүрге ден қою». «Тағдыр тағылымы». «Жаңа өмір өрісінде» тарауларында...

         Екінші  «Өмірдің ата жолында» бөлімін құрайтын «Қыз мінезді ұл». «Балалық шақтың шуақтары». «Үлкен аста». «Ұқсастық айнасы». «Түсте көрген қыз». «Алып тауда». «Ұнатым рухы». «Бейне құбылмалылығы». «Батылдық бақыты». «Қауызын жапқан гүл». «Толқын қайтуы». «Гүлдер гүл жарғанда», «Өмір өткелі» тарауларында...

         Үшінші   «Құрметі көп ғұмыр» бөлімін құрайтын «Өмір гүлі». «Қоғам қозғауы». «Қос қанат». «Жандүние өзгерісі». «Тәндер тағылымы». «Түс тұңғиығында». «Өмір күзі». «Үмітті үрдістер». «Ғұмыр бақыты». «Өмір талабы». «Қызғалдақ қауыз ашқанда». «Аспанға көшкен арман» тарауларында...                                             

         Ғылыми-болашақтық романның  төртінші «Жанайналым шеңберінде» бөлімін құрайтын  «Бесінші перзент». «Ерекше қабілет». «Ғылым жолына түскенде». «Ми әлеміне үңілгенде». «Ұқсастық үйлесімі». «Табиғи табыну». «Бақсыға баланған өмір». «Әлем сызған сиқырлы сағат». «Жанайналым жаһанында». «Қасиет қонымы». «Дүние көш». «Аманат табалдырығында». «Жанайналым шеңберінде» тарауларында... 

ЖҮНІС САҚҰРПАҒЫ  

                           КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                              78

 ШОЛПАН  ТАҢЫ  АТҚАНША

    (Авторлық сериямның жетпіс сегізінші ғылыми-болашақтық романы)

              Ғылыми-болашақтық романның бірінші «Айлы түннің аңсары» бөлімін құрайтын «Өткенге ой жүгірту». «Жаңа қоныс жайлауында». «Шолпанның шапағаты». «Албырт шаққа шегініс». «Қылықты қозғалыс». «Жер көшірмесі». «Шолпан көркі - әсем бұлт». «Қарсы топ». «Намыс қозғауы». «Таң "жұлдызы". «Бағынышты бұлттар». «Айлы түннің аңсары» тарауларында...                                                  

         Екінші «Айсыз түннің машақаттары» бөлімін құрайтын «Жұлдыздар жарасымы». «Жаһандағы жаңылыс». «Жермен бетпе-бет келгенде». «Ай ұқсасына ұсыныс». «Жер жарығының қозғауы». «Түн түндігі жабылғанда». «Күміс сәуле тыныштығы». «Дүрліктірген дәріс». «Түстегі Айлы түн». «Олпанға әуестік». «Тасу еске түскенде». «Айсыз түннің машақаттары» тарауларында...                                                  

        Үшінші  «Ай әкелу жолында» бөлімін құрайтын «Батыл бастама». «Шұғыл шешім». «Жауапты сәт келгенде». «Жаһанға жайылған жаңалық». «Жиылыстан кейінгі толқыныс». «Қысылтаяң сәттерде». «Шолпан көгіндегі Шолпан». «Ай астындағы арман». «Шолпан тарихына үңілгенде». «Айдан дәріс алғанда». «Жұпты жүйелерге барғанда». «Ай таңдау жолында». «Қайсар мінез қуаты» тарауларынлда...

             Ғылыми-болашақтық романның төпртінші «Шолпан таңы атқанша» бөлімін құрайтын

«Тағы да Айға назар». «Жер жарықтары». «Айдың өзінде». «Нақты шешім». «Жердегі даурығу». «Күннен қашықтағанда». «Айдағы қарбалас әрекеттер». «Тоғыс төңірегіндегі толғаныс». «Ұлы оқиға алдында». «Айдағы көш». «Батыл шешім». «Шолпан таңы атқанша» тарауларында...

 ЖҮНІС САҚҰРПАҒЫ 

                         КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                               79 

                                         МЕЙІРІМ

 (Авторлық сериямның жетпіс тоғызыншы ғылыми-болашақтық романы)

           Ғылыми-болашақтық романның бірінші «Есею жылдарында» бөлімін құрайтын «Алғашқы сағыныш». «Биіктікке талпыныс». «Аңызға айналған аспан». «Құйрықты жұлдыз көрінгенде». «Дүние тұңғиығына сапар». «Қараудан көз қарыққанда». «Ой тереңіндегі бетбұрыс». «Көз әлеміне ден қою». «Асқар тауға кезек». «Қала өміріне қалыптасу». «Елең еткізген еңбек» тарауларында...                                                         

       Екінші  «Техника табиғатына тереңдеу»  бөлімін құрайтын «Оймен өткенге сапар». «Адамгершілік-өркениет кепілі». «Көзбен көр де, іштей біл». «Таным аясы». «Көзбен көре алғандар». «Батылдық бақыты». «Айлы түнде». «Түсті не көреді?»,  "Талантты" тағдыр». «Сапардан кейінгі серпіліс». «Кіндік шеше». «Ана көзі ауырғанда» тарауларында...                                                           

         Үшінші бөлімін құрайтын  «Тірішілік тұңғиығына үңілгенде» «Қуанышты күндерде». «Елестету қабілеті». «Биікке көтерілген бедел». «Балалық-бал дәурен». «Күшік көзіне үңілгенде». «Айғақтықты анықтау». «Таным түйсігі». «Талғам тірегі». «Көзсіздер тірішілігіне үңілгенде». «Көп көзді құрал». «Достармен кездескенде». «Жаңа серпіліс». «Тірішілік табиғатына тереңдеу»...

     Ғылыми-болашақтық романның төртінші...

 ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ  

                         КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                80

                                        ТАРАНТАС

       (Авторлық сериямның сексенінші ғылыми-болашақтық романы)

        Ғылыми-болашақтық романның бірінші  «Жеңіл өмірге талпыныс» бөқлімін құрайтын

«Қалаға құштарлық». «Ертеңгіге бергісіз». «Аңсап әсерленгендер». «Табиғи көрініс». «Қала өміріндегі жұмақ». «Қайтар жолдағы ой-арман». «Ауыл арасында тараған қауесет». «Ауылға бейімделу». "Ауыл баласы",  «Күтпеген қылық». «Ғажайып бақ». «Бойшаң бала». «Бойкүйездіктің басталуы» тарауларында...                                                        

          Екінші  «Жеңіл өмірге қалыптасу» бөлімін құрайтын  «Темірқұл». «Нағыз қамқоршы». «Қалаға дайындық». «Техникалар елінде». «Жасанды жұмақта». «Темір туыстар». «Табиғат аясында». «Халсіз халық», «Қалаға еліктеу». «Теміртұлғалар толқуы». «Алғашқы демалыста». «Жеңіл өмірге қалыптасу» тарауларында...

            Үшінші  «Жеңіл өмір» бөлімін құрайтын «Жануарлардан жиіркену». «Жол салуды жақтырмау». «Дәріс оқушы». «Табиғатқа талпыныс». «Ауылдан бас тарту». «Қарақшылар қаласы». «Табиғаттағы тәртіпсіздік». «Қараңғыдағы қатерлі қозғалыс». «Ауылдағы аласапыран». «Берекелі байлық келгенде». «Семіздіктен туған сергелдену». «Жеңіл өмір» тарауларында...                                                       

          Ғылыми-болашақтық романның  «Тарантас» бөлімін құрайтын «Туылған жерге оралғанда». «Хайуанаттар бағында». «Қайту толқыны». «Ормандағы отауда», «Жаңа серпін». «Бақытқа бөлеген сезім». «Ұнамды үрдіс». «Теміртұлғалар толқуы». «Санасыздар шабуылы». «Өмір ширатымы». «Көтерілген бедел». «Биліктегі қызғаныш». «Ормандағы айқас». «Тарантас» тарауларында...

 ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ 

                            КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ 

                                                   81

  ҚОТЫРБҰЛАҚ  ХИКАЯСЫ

    (Авторлдық сериямның сексен бірінші ғылыми-болашақтық романы)

         Ғылыми-болашақтық романның бірінші «Құпия сырға қадам» бөлімін құрайтын «Қуанышты күн». «Бақытты сәтте». «Бойдан шыққан бір елес». «Ел тарихын еске алғанда». «Ауыл түнінде». «Неге Қотырбұлақ?»,  «Жексеннің әңгімесі» «Түстікте». «Ұнамды шешім». «Кеңістіктегі көңілді күн». «Әсерлі сәттегі ой» тарауларында...

         Екінші  «Ой толғандырған оқиғалар» бөлімін құрайтын «Кешкі демалыста». «Асқазанға назар». «Жаңа жоспар». «Ой бөлісу». «Жануарлар әлеміне назар». «Тығырық таянғанда». «Саяжайдағы өзгеріс». «Өмір  тірегі». «Ас айналымы».  «Қалдықсыз-қорек». «Шағын шаруашылық». «Ой толғандырған оқиғалар» тарауларында...

         Үшінші   «Қызығы күрделі күндерде» бөлімін құрайтын «Зейінкөрме». «Аясы кеңейген талап». «Ұлағатты ұсыныс». «Тосын жаңалық». «Тұйық ортада». «Түптөркінге үңілу». «Елге белгісіз бетбұрыс». «Микроәлемге енгенде». «Өзгертілген бағыт». «Қобалжулы қуаныш». «Бағасы жоқ сәт». «Ұнамды ұсыныс» тарауларында...                                                

        Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Қотырбұлақ хикаясы» бөлімін құрайтын «Белсенді бала». «Білгір бала». «Шөлдегенде құланда». «Елең еткізген ерекшелік». «Сезім сеңгірінде». «Қабілетті қыз». «Жас жеткенде». «Көлік құлағында ойнаған қыз». «Аязы қызған қыста». «Шолпан тірег»і. «Ғажайып жұп». «Айлы түнде айтылған сыр». «Жоқ іздеп табысқанда» тарауларында...

ЖҮНІС САҚҰРПАҒЫ  

                           КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                               82

                         ҚАЗАҚСТАН  КЕҢІСТІГІНДЕ

     (Авторлық сериямның сексен екінші ғылыми-болашақтық романы)

              Ғылыми-болашақтық романның бірінші  «Байырғы Байқоңырда» бөлімін құрайтын

«Жер төңірегінде». «Таңдау». «Мәңгілік ел». «Ел тарихына үіңілгенде». «Әулиелер әлемінде». «Жер кіндігі». «Ұшу алаңдарында». «Байқоңыр кешенінде». «Табиғи үйлесім». «Ұнамды шешім». «Кеме ішіндегі серуен». «Байқоңыр бесігінде» тарауларында...                                                        

             Екінші «Байқоңыр ғаламшарында» бөлімін құрайтын «Қыз қоштасуы». «Бақытты жолда». «Ғарыш кеңістігіндегі Қазақстан». «Ғажайып қала». «Арман шынға айналғанда». «Күшейген достық». «Ғаламдық жоспар». «Байқоңыр бағытында». «Кеңістіктегі Қазақстан келбеті». «Байқоңыр таңы». «Байқоңыр орны». «Жемісті айналымжол» тарауларында...

                Үшінші  «Шет аймақтарда» бөлімін құрайтын «Барлау жолында». «Айналымжолдағы сығылыс». «Жер перзенттері». «Ай мен Шолпан маңында». «Кеңістік ұрпақтары». «Ұрпақ буындары». «Қорғаныстағы ғаламшарлар». «Дүние иесіз елес». «Кең даладан кең кеңістікке». «Жасампаздар жаңалығы». «Ғаламшарлар тұтастығы». «Шет аймақтарда» тарауларында...                                                              

            Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Қазақстан кеңістігінде» бөлімін құрайтын «Күрделенген қозғалыс».  «Жүйенің кеңістігінде». «Өмірге есеп бергенде». «Жігер тудырған жайлар». «Алыптың аясында». «Ғұмыр қысында». «Ата жолымен». «Қазақстан кеңістігінде» тарауларында...

 ЖҮНІС САҚҰРПАҒЫ  

                           КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                 83

                             ЖҰП  ЖАЗЫЛАР  ЖИЕКТЕ

 (Авторлық сериямның сексен үшінші ғылыми-болашақтық романы)

           Ғылыми-болашақтық романның бірінші   «Жұп жарасымы»  бөлімін құрайтын «Қамқорлық аясында». «Туылған күнді алғаш еске алу». «Тау бөктерінде». «Арман аңғарында».  «Кедейлік кедергісі». «Қызғаныш құдіреті». «Күтпеген міндет». «Дос лебізі». «Қоштасу кешінде». «Арман жолында». «Табиғатқа тереңдеу». «Жұп жарасымы» тарауларында...                                                         

             Екінші   «Жұп болу жолында» бөлімін құрайтын  «Қоғамға қалыптасу». «Туылған күн кешінде». «Арман асуында». «Жаңа жыл таңында». «Сезімнен туған сергектік». «Ғұмырлылар сөзі». «Төртінші жөніндегі толғаныс». «Ана алаңы, ... , «Үлкен жолға шығарда». «Жаңа ұсыныс жаңалығы». «Көңілге қонымсыз ұсыныс» тарауларында...

           Үшінші  «Жұптасқан өмірде» бөлімін құрайтын «Жедел шешім». «Қазақы той». «Мәңгілікке бір қадам». «Қызық ұйқы». «Жанды жадыратқан жарық». «Ғұмыр заңы». «Ғұмыр қасы». «Даму заңы». «Бақытты жылдарда». «Сәтті үйлесім». «Мейірім шуағы». «Аспанда бұлт үйірілгенде», «Жұптасқан өмірде» тарауларында...                                                         

           Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Жұп жазылар жиекте» бөлімін құрайтын

«Түс ауғанда». «Күтпеген қасірет». «Өң мен түстің арасында». «Жаңа леп». «Елес дауыс». «Жұлдызды кештегі сыр». «Екі жұлдыз». «Армансыздар әлемі». «Қызығу мен қызғаныш». «Кеш батарда». «Көңілге қонымсыз сыр». «Құпия шешім». «Жұп жазылар жиекте» тарауларында...

 ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ  

                        КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ 

                                             84

                          ЖҮЙЕНІҢ  ЖҰМАҚ  ӘЛЕМІ 

   (Авторлық сериямның сексен төртінші ғылыми-болашақтық романы) 

             Ғылыми-болашақтық романның бірінші  «Ай аспаны астында» бөлімін құрайтын «Айдағы жасырынбақ». "Түн" ұзағындағы толқыныс». «Алғашқы таныстық». «Жерден жеткен жаңалық». «Алғашқы танысым». «Ауылға аңсар ауғанда». «Ай әлемі аясында». «Ең қуанышты күн». «Ай аспанында». «Келесі саяхатта». «Ай аспаны астында» тарауларында...                                                              

          Екінші  «Күн көршісіндегі күндерде» бөлімін құрайтын «Күшейген достық». «Айдың сыңары». «Дүбірлі демалыста». «Уәделі күн келгенде». «Тамаша кеме». «Ғарыш жолында». «Олпан төңірегінде». «Ғажайып көріністер». «Ең шуақты әлем». «Қызықты қозғалыс». «Айлы түнді аңсағанда». «Күн мерейінде» тарауларында...

             Үшінші   «Бұлт бүркенген ғаламшар» бөлімін құрайтын  «Сапар алдында». «Аңсауға айналған ғаламшар». «Аттанардағы толғаныс». «Сұлулық әсері».  «Қою бұлттан өткенде». «Қазақ таулары баурайында». «Ақтаудың шыңына шыққанда». «Шолпан шалқарында». «Арман аңғары бойында». «Жауапты шеңберде». «Мәңгілік таң». «Күн көршісі» тарауларында...                                                     

         Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Жүйенің жұмақ әлемі» бөлімін құрайтын «Үйреншікті сапар». «Тарихы терең ғаламшар». «Бейімделу ертеңінде». «Бақытты жолда». «Сары әлемнің аясында». «Ашық дала төсінде». «Қос Айлы түндерде». «Дауылды күндерде». «Ғаламшардың ақ аймақтарында». «Ғаламшарға қар жауғанда».  «Жолдағы терең толғаныс».  «Айға аялдағанда».  «Адам алақанындағы Жер». «Жүйенің жұмақ әлемі» тарауларында...

 ЖҮНІС САҚҰРПАҒЫ 

                         КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ 

                                               85

                       ШАЛҚЫҒАНДЫҚ  ШЕГІНДЕ

(Авторлық сериямның сексен бесінші ғылыми-болашақты романы)

        Ғылыми-болашақтық романның бірінші  «Серуен соңында» бөлімін құрайтын «Тау жаңғыртқан дыбыс». «Жермен жанасқан шар-кеме». «Кіршіксіз ортада». «Адам іздері». «Жаңа шешім». «Шатқан ішінде». «Үңгірге бой үйрету». «Алғашқы олжа». «Жолбарыс қамалда» «төнген қатер». «Алдағыны ойлағанда». «Емшілік әлемінде». «Жат қолында» тарауларында...                                                       

            Екінші «Санасыздар санатында» бөлімін құрайтын «Қоғамды аңсау». «Жаңа үміт». «Сейілген ұйқы». «Тірі қорған». «Ауылдағы әңгіме». «Жазым болса...», "Өмір деген жарық бір әлем екен...",  «Шатқал қысында». «Қансонардағы қателік». «Елге кең тараған әңіме». «Жапалақ қар жауған  түнде» тарауларында...

            Үшінші  «Ауылдың абзал аңшылары» бөлімін құрайтын «Ел батасы». «Тау сапарына дайындық». «Көңілге қонарлық шешім». «Көңіл құлазыған күндерде». «Аспанға назар ауғанда». «Ауылға олжамен оралғанда». «Жалғанның жалғыздығында». «Тау саяхатында». «Адамның алғы парызы». «Қыс алдында». «Ауылдың абзал аңшылары» тарауларында...                                                     

           Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Шалқығандық шегінде» «Тау еркесі». «Әке тоқтамы». «Күтпеген қатыгезді»к. «Азаматтық жолында». «Қорғансыздық күндерінде». «Адам ізі». «Адамға ауған тәбет». «Аңшылар аңызы». «Кері айналым». «Бөтен әрекет сезімі». «Күшейе түскен қызғаныш». «Ақпанның аязында». «Азықтан қалған күндерде». «Шалқығандық шегінде» тарауларында...

 ЖҮНІС САҚҰРПАҒЫ  

                          КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                            86

                     ЕШКІМ  БОЛМАЙТЫН  ӘЛЕМДЕ

 (Авторлық сериямның сексен алтыншы ғылыми-болашақтық романы)

           Ғылыми-болашақтық романның бірінші   «Ұлғайған жарық көзінде» «Жаратылыс». «Жүйе». «Әрекет». «Таным». «Талғам». «Мақсат». «Адам». «Адам өмірі». «Күрделі құрылым». «Ізгілікті ізденістер». «Жарықтанған Жер». «Ұлғайған жарық көзінде» тарауларында...                                                   

           Екінші  «Дүниенің жарық жағы» бөлімін құрайтын «Жарық пен көлеңке». «Дүниенің жарық жағы». «Дүниенің көлеңке жағы». «Күн мен түнде». «Дүние бесігі». «Жаратылу». «Жарық дүние». «Қуаныш пен толқыныс». «Ел биігінде». «Білімге талпыныс». «Зерек бала». «Таңғаларлық талап» тарауларында...

       Үшінші   «Дүниенің жұлдызды жағы» бөлімін құрайтын  «Жұлдызшы». «Жаралғанның жаңа қабілеті». «Жанданған арман қанаты». «Шыңдалу шеңберінде». «Даралану». «Қанатты ат әлемі». "Қанатты ат" кемесі». «Жердің сыңары». «Қарқынды әрекеттер». «Өмірлік серіктер». «Дүние жүйе». «Жұлдызды топ» тарауларында...                                               

     Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Ешкім болмайтын әлемде» бөлімін құрайтын

«Сапар мақсаты». «Қоштасу кешінде». «Айналымжолдан аттану». «Толқыныс тоғысуында». «Көңіл орта жылдарда». «Жарық пен жылылық». «Жарық әлем жиегінде». «Қанатты ғаламшар». «Қысқа ғұмырлылар». «Ұрпақ ығысымы». «Жер таңдау». «Ұрпақ жалғасымы». «Жаңа ұрпақ жалғасымы» тарауларынщда...

                                 ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ

                           КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                 87

МЕН  БОЛҒАН  ӘЛЕМДЕ

   (Авторлық сериямның сексен жетінші ғылыми-болашақтық романы)

          Ғылыми-болашақтық романның бірінші  «Жер тану жолында» бөлімін құрайтын  «Алыста қалған арман". «Көкейдегі бетбұрыс». «Жетінші атам». «Жер тарихы - ел тарихы». «Қазақ елі». «Биіктен қарағанда». «Жер бағында». «Әсерленген әлем». «Алғашқы телебайланыс». «Әкемен әңгіме». «Көтерілген рух». «Бақыт ордасы Жер!» тарауларында...                                        

             Екінші  «Жер жолында» бөлімін құрайтын «Ең қуанышты күн». «Шираған жігер». «Жерге бейнебайланыс орнағанда». «Жұлдызды дүние». «Жан жарасымы». «Жерге таяп қалғанда». «Кіші Жерде». «Жер - Қазақ Жері». «Қазақ елі». «Аналарға тағзым». «Кең дала», «кең тыныс» тарауларында...

      Үшінші  «Жер бетінде» бөлімін құрайтын «Ең бақыты күндерде». «Табикғат аясында». «Жер перзенті».  «Сағынышты күндерде». «Өмірдегі ығысу». «Жағымды жаңалық». «Әке сөзінен өрілген ой». «Бәсейген қарқын». «Жаңа серпін».»Оң шешім». «Таңдау». «Жер бетінде» тарауларында..                                                             

          Ғылыми-болашақтық романның төртінші  «Мен болған әлемде» бөлімін құрайтын «Алғашқы тәжірибе». «Ана өтініші». «Әке даңқы». «Ана арманы». «Ұлыммен құпия әңгіме». «Күрделі ота». «Өзі жоқтың – көзі жоқ». «Өмір – түс». «Ұлымның жағымсыз жаңалығы». «Ел сыртында». «Ой сері»к. «Елдегі серпіліс». «Беймаз бақталастар». «Мен болған әлемде» тарауларында... 

                                      ЖҮНІС САҚҰРПАҒЫ

                              КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                    88

                                      ЕРКІН КЕҢІСТІКТЕ

         (Авторлық серияның сексен сегізінші ғылыми-болашақтық романы)  

              Ғылыми-болашақтық романның  бірінші «Тұйық кеңістікте» бөлімін құрайтын «Әмбебап кеме». «Қуаныш пен қобалжу». «Тартылыстан тыс кеңістікте». «Кеңістік». «Уақыт». «Өрмекші», «Кеңейген кеңістік». «Ғаламшарға таяғанда». «Күрделі қалаларда». «Аралық жүздесу». «Жұмақ өмір». «Оралма қозғалыста» тарауларында...                           

           Екінші «Екі өлшеммді кеңістікте» бөлімін құрайтын «Бой жазу». «Әсерлі еске алулар». «Елге көңіл ауғанда». «Жаңа әлем – жан құштарлығы». «Тежеу сәттерінде». «Ұзын бойлылар елінде». «Көліктер әлемінде». «Бәйтеректі бақтарда». «Кеңістік хақындағы әңгіме». «Тез өсім». «Жанашыр жандар». «Жұмақ кемеде» тарауларында...

            Үшінші «Үш өлшемді кеңістікте» бөлімін құрайтын «Еселенген қуаныш». «Атамекен». «Өмір – көш». «Үйреншікті ортада». «Ғажайып бақтарда». «Сенімді көмекшілер». «Еселенген саналылар». «Қатысушысы мол ғаламат той». «Сапар алдындағы серуен». «Ел аманаты». «Туылған Жер – туылған ел!» тарауларында...                    

         Ғылыми-болашақтық романның төртінші «Төрт өлшемді кеңістікте» бөлімін құрайтын

«Ширақтық сезімі». «Еркіндіктегі ауытқулар». «Қазақы сезілген кеңістік». «Ғаламшам». «Айқындалған бет-бейне». «Төрт өлшемді кеңістікте». «Көліксіз кеңістікте». «Жерден тыс өмір». «Жаңарған кемеде». «Қимайтын көріністер». «Ұрпақ жалғастығы». «Сапар алдында». «Ғаламдық ой-толғам». «Еркіндік кеңістігінде» тарауларында...

                                  ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ

                             КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                  89

                                       CӘУЛЕЛІ АДАМ

(Авторлық серияның сексен тоғызыншы ғылыми-болашақтық романы)

             Ғылыми-болашақтық романның бірінші «Оқу жылдарында» бөлімін құрайтын «Қой мінезді жігіт». «Әке ақылы». «Сынақтағы сәуле». «Көзге түскен жігіт». «Түн тыныштығындағы жолда». «Жаңа серпін». «Өмір – көпір». «Сыйластық сынағы». «Талантты құрам». «Таудан кейінгші ой-толғам». «Бой алдырған сезім». «Еселенген белсенділік» тарауларында...                             

            Екінші «Жетілу жылдарында» бөлімін құқрайтын «Айлы түнде». «Жолда». «Жұмыстағы жаңалық». «Ой салған оқиға». «Өмірдің мәні». «Перзент бағы». «Әке жолымен». «Дос көмегі». «Табиғи тұтастықта». «Жағымсыз ұсыныс». «Білімге сай алмасым». «Жетілу жылдарында» тарауларында...                         

        Үшінші «Күрделі жылдарда» бөлімін құрайтын  «Даңқ есік қаққанда», «Белең алған қызғаныш», «Дос демеуі», «Құпия кедергі», «Батылдық белесінде», «Күрделі жыл», «Қалаусыздардан қорғаныс», «Күшейген күндестік», «Көз бен сөз», «Мекемедегі өзгеріс», «Басшылықтан айтылған қарсылық», «Алғашқы нәтиже» тарауларында...

          Ғылыми-болашақтық романның төртінші «Сәулелі жылдарда» бөлімін құрайтын «Бедел белес алғанда», «Батыл шешім», «Білімсіз билік», «Күтпеген шешім», «Елдегі серпіліс», «Қарсластар күмәні», «Оңашалықтағы ойтоқтату», «Жоғарыдағы жүздесу», «Күтпеген қолдау», «Әділдік әлденгенде», «Сырттағы таңданыс», «Сәулелі адам», «Шапағы кеңейген сәуле», «Әділдік әлемінде» тарауларында...

                                    ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ

                              КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                   90

                                             ТІЛГЕ КЕЛУ

        (Авторлық сериның тоқсаныншы ғылыми-болашақтық романы)

                 Ғылыми-болашақтық романның бірінші «Бағдары бөлек сапар» бөлімін құрайтын «Жаңа ашылған ғаламшар», «Табиғи бейне әсері», «Тағылымды таңдау», «Сапар талабы», «Жүрек лүпілі – уақыт», «Бұрын болмаған құрам», «Жер төңірегінде», «Бағыт – Су құюшы шоқжұлдызы», «Оқшаулықты сезіну», «Бағдарға бет бұру», «Қысқы ұйқы» алдында», «Автожүйедегі кеме» тарауларында...

          Екінші «Ғылымшарда екі мың жыл өткенде» бөлімін құрайтын  «Аралас-құралас тілділер», «Сапардан тыс толғаныс», «Табиғат аясындағы алтау», «Тас жауынына тап болғанда», «Ғаламдағы үш отау», «Ғаламда күмбірлеген күй», «Тіл төрелігіне талас», «Қара ойықтан қорғаныс», «Жұлдыздар арасындағы Жер», «Бар назар ғалмшарға», «Жерден хабар келгенде», «Ұйқы алдындағы жаңалық» тарауларында...         

            Үшінші «Ғылымшарда төрт мың жыл өткенде» бөлімін құрайтын «Барар жол алыс, қайтар жол жақын», «Әкелікті сезінгенде», «Үстем тіл», «Ғаламдағы балалық шақ», «Жануарлар бағында», «Жер мен Ғалам», «Кемедегі елшілік», «Құс жолы – өзіміздің Жұлдызарал», «Саналы сайыстар», «Көңіл кірбіңі», «Тіл жұтаған жаһанда», «Ғалам айнасы» тарауларында...                          

         Ғылыми-болашақтық романның төртінші «Ғаламшарда жеті мың жыл өткенде» бөлімін құрайтын «Күтпеген тыныштық», «Тілсіздер қоршауында», «Оқылған ой», «Түнгі кеңес», «Ғаламшарға қалыптасу», «Ұнатым сыры», «Әсерлі көрініс», «Ел аралағанда», «Қазақ тілі мен сөзінің жоғары мектебі», «Басылған басым тіл», «Оралар алдында», «Мәңгілік тіл», «Екі жұлдыз арасында», «Назар Жерге ауғанда», «Тілге келу» тарауларында...

                                ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ

                          КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                91

                                 АДАМСЫЗ  ӘЛЕМДЕ

     (Авторлық серияның тоқсан бірінші ғылыми-болашақтық романы)

             Ғылыми-болашақтық романның бірінші «Тылсым тыныштықта» бөлімін құрайтын «Ғажайып ортада», «Сансыз саналылар», «Орман сұлулары», «Шегірткелер шабуылы», «Шұғыл барлау», «Еселенген үміт», «Адам сөзі», «Жаңа серпіліс», «Күтпеген қарсылық», «Бір көрген артық», «Ой-арман», «Ақылға арқа сүйеу» тарауларында...                                                                            

           Екінші «Қарусыз тұрғындар» бөлімін құрайтын «Шектеулі қабілет», «Тағы тірішілікке үңілу», «Рәсуә байлық», «Сенімді сезімділер», «Сана кемістігі», «Адам тілдестер», «Қарудан бас тарту», «Тазалану айлығы», «Саналықты сезгендер» «Жылт еткен үміт», «Аясы кеңейген мақсат», «Қарусыз тұрғындар» тарауларында... 

              Үшінші «Қарусыз даму жолында» бөлімін құрайтын «Білім өкілдері», «Иттер иелігінде», «Түйелер иелігінде», «Жылқылар иелігінде», «Сиырлар иелігінде», «Қой-ешкілер иелігінде», «Адамдарды еске алғанда», «Адамдарға алаңдау», «Жан жылуы», «Жаңару мен жойылу», «Сана серпілісі», «Қарусыз даму жолында» тарауларында...

          Ғылыми-болашақтық романның төртінші «Адамсыз әлемде» бөлімін құрайтын «Биозертханаларда», «Ағалық сезім», «Өмәір өріс», «Адами тілдесім», «Жазылған «жаралар», «Ұядан ұшқанда», «Жұптану жолында», «Санасыздыққа таңданыс», «Тыныш табиғаттағы толғаныс», «Табиғи қоныста», «Қазақ ғаламшары», «Күтпеген шабуыл», «Қорғаныс кемесі», «Саналылық салтанаты» тарауларында...

                               ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ

                        КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                             92

                         КЕЛМЕСТЕН  КЕЛГЕНДЕР

     (Авторлық серияның тоқсан екінші ғылыми-болашақтық романы)

       Ғылыми-болашақтық романның бірінші «Дамудың қайнар көзінде»  бөлімін құрайтын «Ата жолымен», «Көз қабілеті», «Ойға сай сапар» «Жұлдызды жұптар», «Арман бастауы – ертег»і, «Үшарқар-Таразының ғылыми сипаты» «Кемеге алынған ұлылар рухы», «Игілікті шешім», «Ғаламдық ұзату тойы», «Кеңістіктегі қимастық», «Ғаламат молекулярлық бұлт» тарауларында қазақтың бес жұп ғарышкерінің Үшарқар-Таразы шоқжұлдызандағы ғаламат молекулярлық бұлттағы тірішілікті ғаламшарға жасаған сапарлары баяндалады. Қайсар есімді атасының жолын қуған Қайнар есімді жігіт бастаған топ құрамы жасақталады. Қайнардың ұнатқан қызын Айғаным. Одан кейінгі жұптар Жәркен мен Жәмла, Айтуған мен арайлым, Нұркен мен Гүлден, Несіпхан мен Нәзипа. 

       Бұлар осы ұзақ та күрделі жұлдызаралық сапарға іріктелініп алынған жастар. Олар бір бірін түсінісіп, сапарға құлшына дайндалады. Ата-бабалар әуелден назар аударып қана қоймай ол туралы қызықты аңыз тудырғанын біледі. Олардың көөдерінің қырағы болғандығына қайран. Сонымен қатар сапарға дайындық барысында ғарышкерлер Үшарқар-Таразы шоқжұлдызының ғылыми жағына да мән береді. Ғарышкерлер алапат жұлдызаралық кемеге ұлылар, батырлар мен әулиелердің кесенелерінен қос уыс топырақ алады. Сапар алдында бұл жарасым тапқан жастардың ата-анлары жұп етіп аттандыруды ұйғарады. Ғаламдық ұзату тойы болады. Жас жұбайлар  алапат жұлдызаралық кемемен Жерден ұшы шығып, кең кеңістікке шыққаннан кейін де ел мен Жерді қимай қатты толқиды. Сөйтіп, уақыт өте келе Үшарқар-Таразы шоқжұлызындағы ғаламат молекулаярлық бұлтқа да жетеді.

       «Бөтен дүние кеңістігінде» делінген  екінші бөлімі «Құдіретке бас ию», «Өміршең жүйеде», «Сәулелер сабылыы», «Рухани жылылық,» «Бабалар рухы», «Күшейген құрмет», «Қабырғадағы қасіреттер», «Сәулелер жиынтығы орталығында», «Ұлғаю мен кішірею», «Толқынысты жүздесу», «Ұлыдан ұлағат», «Төл әріптің тәңірлігі», «Таныстық тағылымы», «Бөтен дүниедегі  бетбұрыс».тарауларынан тұрады.                                    

       Үшінші «Сана ұйқысынан оянғандар» бөлімін құрайтын «Ең әсерлі қауышу», «Дамудың бәсекелі белесінде», «Экранға айналған жаһаНда», «Көрінстен кейінгі көңілсіздік», «Ұлылар алаңдауы», «Рух тірегі», «Батырларға бас ию», «Ел үміті», «Сәуле сарбаздар», «Сана ұйқысынан оянғандар» тарауларында Жерден, қазақ елінен барған қазақ ғарышкерлерінің Әбу Нәсір әл-Фараби,  Абылай хан, Абай Құнанбайұлы сынды ұлы тұлғалардың сәуле тұлғларымен қаушулары, олардың алапат эңраннан Жер ғаламшары тұрғындарының арасында болып жатқан түрлі келеңсіз жағдайларға алаңдауы баяндалады.  Қазақ ғарышкерлері онда қазақтың ежелгі қайтпас қайсар батырларымен де кездеседі.  Олардан рух алады. Адам баласы сана ұйқысынан оянады. Дұрыс жолға түсе бастайды. 

       Ғылыми-болашақтық романның «Келместен келгендер» бөлімін құрайтын «Рухты кеме», «Ғаламат бұлтқа тағзым», «Көңіл тасығанда», «Кішкентай жұлдыздар», «Тіл төңірегіндегі толғаныс», «Қос туылған жер», «Жерге жақындағанда», «Жер төңірегіндегі кідіріс», «арқа сүйерлер», «Көңіл қобалжуы», «Тіл сақшылары», «Тағылымды талап», «Келместен келгендер» тарауларында қазақ ғаршкерлерінің Үшарқар-Таразы шоқжұлдызындағы тірішілік бұлтында кезіккен ұлы тұлғалардың сәуле тұлғаларын алапат жұлдызаралық кемелеріне алып, рухты кемеге айналғаны, қазақ ғарышкерлерінің ғаламат бұлтқа тағзым ете Жерге қарай аттанғаны баяндалады. Сапар барысында қазақ ғарышкерлері ұрпақты болады. Үміт соларға артылады. Жерге аман-есен жеткен соң елдегі тіл мәселесін қолға алады. Ұлы тұлғалардың сәуле тұлғалары араласады. Оларға ешқандай кедергі жоқ. Ел басышаларымен кез келген жерде, кез келген сәтте кезіге алады. Соның арқасында ұлы тұлғалардың сәуле тұлғалары ана тілін, қазақ тілін өз замандарындағыда таза қалпына түсіріп, қазақтың ежелгі дана салт-дәстүрлерін қайта жандандырады. Ұлы тұлғалардың сәуле тұлғалары осылайша келместен келгендер есіміне ие болады. Автор бұл ғылыми-болашақтық романында қазақтың ана тілі мен салт-дәстүрін өткен заманда өмір сүріп, дүниеден озған ұлыларының, батырларының Үшарқар-Таразы шоқжұлдызындағы ғаламат тірішілік бұлтындағы сәуле ғаламшарына жинақталған сәуле тұлғаларының рухтары арқылы дамытуды көздеген.

                                  ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ

                             КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                                    93

                         БОЛАШАҚТА  ТАБЫСҚАНДАР

        (Авторлық серияның тоқсан үшінші ғылыми-болашақтық романы)

       Ғылыми-болашақтық романның бірінші «Ой-арман асқарында» бөлімін құрайтын «Білімге құштарлық», «Тау баурайындағы бақытты сезім», «Адам артықшылығы», «Ой салған оқиға», «Қасиет» құралы, «Мінездегі өзгеріс», «Өткенге тартқан ой-толғам», «Өмір шектеуі», «Отыз жыл өткенде», «Рамазанмен сырласқанда», «Қозғау салған кездесу», «Ой-арман асқарында» тарауларында шығарманың бас кейіпкері Исақтың жастайынан білім алуға деген ұмтылысы, сонымен қатар өзімен бірге оқыған сыныптасы Гүлбибіге (Гүлайнаға) деген алғашқы махаббат сезімі суреттеледі. Исақ өзінің болашағын ойлай жүріп, сүйген қызы Гүлбибіні жиі есіне алады. Оған қоысла алмайды. Тағдыр екеуін екі жолға салады. Арада көп уақыт өткенде өзі оқыған мектепткеоқушылармен кездесіңге келген Исақ іні-қарындастарының  ішінен өзі мен Гүлбибіге ұқсайтын ұл мен қызды кезіктіреді. Содан бастап Исақ қасиеті жағынан өзіне және Гүлбибіге тән қасиет қондыратын «Қасиет» құралын жасайды. Оны бірнеше рет сынақтардан өткізеді. Осылайша ой-арман асқарына көтеріледі.

       Екінші «Тағдырлар табысымында» бөлімінің «Сезім қабілеті», «Сезім шексіздігі», «Сезім бастауы қасиет», «Танымдық теңсіздігі», «Ауылға қонған қасиет», «Қазақ даналығы», «Қасиет басы», «Махаббатқа оралу», «Қилы көзқарастар», «Ғарыш шеңберінде», «Оралған соң», «Тағдырлар табысымында» тарауларында басын құрып, бала-шағалы болған Исақтың алғашқы махаббатына деген сағынышы баяндалады. Уақыт өткен сайын ол сағынышы күшейе береді. Өзіндей және Гүлбибідей адамдарды көбейту үшін «Қасиет» құралымен белсене әрекеттенеді. Сол құралмен тіпті, өзі  туылып өскен ауылының күллі тұрғындарына да жақсы қасиет дарытады. Содан соң жақсы қасиет аясын кеңейту үшін Жерімізден 21 миллион шақырым қашықтықтағы «Ғарыш шеңберіне» арнайы ғарыш кемесімен ұшып барып, қасиет толқынын күллі Жер шары халқына таратуды жоспарлайды. Келген соң да соләрекеттерін одан әрі қарай жалғастырады. 

       «Әлемдік әрекетте» делінген үшінші бөлімін құрайтын «Байқоңырда», «Сынақты сапарда», «Көңіл толқытқан қоңырау», «Ұқсастық іздеу жолында», «Кездесу кешінде», «Бойды алған өкініш», «Ұрпақсыз ұрпақ», «Өң мен түсте», «Қатыгездік пен ұстамсыздық», «Айға барған сапарда», «Сапардан соңғы ой-толғам», «Өзгерген жоспар» тарауларында Исақтың адам қасиетін түзеу жоландағы ғылыми ізденістері әлемдік сипатқа ие болады. Ол «Қасиет» құралымен Жер төңірегіндегі ғарыш кеңістігінен күллі Жер халқына қасиет нұрын себеді. Олда нәтижесіз болмайды. Үнемі қасиеті жағынан өзі мен Гүлбибіге ұқсас адамдарды іздейді. Осындай күндерде сыныптасы Рамазан Гүлбибінің қатты сырқаттанып ауруханаға түскенін, одан кейін солсырқаттан мәңгілікке көз жұмғанын хабарлайды. Бұл хабарлар Исаққа ауыр соғады. Бірақ алдына қойған ұлы мақсатынан еш таймайды. Айға барған сапарында жаңа ой туады. «Қасиет» құралын «Ғарыш шекарасынан» толқын таратудан бас тартып, ол құралын Айдағы «Қазақ жеріне» орнатуды жөн санайды. Осылайша жоспарын өзгертеді. 

       Ғылыми-болашақтық романның төртінші «Болашақта табысқандар» бөлімін құрайтын «Күн көзінде», «Ай шипасы», «Таудағы түсіністік», «Ай толғанда», «Жер әлеміндегі өзгеріс», «Киіз үйге сұраныс», «Жалғасқан үміт», «Қазақы қасиет», «Ай астындағы арман», «Ғарыштан күмбірлеген күй», «Адами араласымға оралғандар», «Болашақта табысқандар», «Сана салтанаты», «Қазақ Жері» тарауларында Исақтың адам баласыныңы санасына жақсы қасиет нұрын құю жолындағы әрекеттері ширай түседі. Ол Айға барып ондағы «Қазақ жерінен» жер алып, «Қасиет» құралын орнатады. Ай бетіне түскен Күн сәулесінен қуат алып тұратын «Қасиет» құралынан  қазақы қасиет Жер халқына әсер ете бастайды. Адамдардың мінез-қлықтары мен іс-әрекеттері қазақыланады. Көп қабатты үйлердегі кеңістігі шектеулі пәтерлерден Жер шары халқы киіз үйлерге көше бастайды, оған деген сұраныс көбейеді. Қазақтың күйлері Жер төңірегіндегі ғарыш кеңістігінен күмбірлейді. Бір бірін кезінще дұрыс түсініспеген жас жігіттер мен қыздар табысып жатады. Ондай жағымды оқиғалар Ай толған түндерде етек алады. Жердегі барлық елдерде көптеген игі өзгерістер орын алады. Адам санасы салтанат құрады. Адами қарым-қатынас орнайды. Исақ өзінің отбасымен Айғабарады. Сол серуен кезінде мектеп жасынан өзі мен Гүлбибінің қасиетін дарытқан жас жігіт пен қыз делтапланмен ұшып келіп, алдына қонып, бастарын иіп, тағзым етіп, қайта ұшып кетеді. Бұл Жүкен (Исақ) пен Гүлбибінің (Гүлайнаның) осы болашақта табысқандарымен бірдей әсерлі көрініс еді.  Жер ғаламшары Қазақ Жеріне айналады. Ғылыми-болашақтық роман осындай бақытты оқиғамен аяқталады. 

                                  ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ  

                            КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                             94

                                  ҒҰМЫР  КЕҢІСТІГІ 

 (Авторлық серияның тоқсан төртінші ғылыми-болашақтық романы)

       Ғылыми-болашақтық романның «Жұмбақ « бөлімінің «Орталықтағы қуаныш», «Жекелікті сезбеу», «Алдағы іске бет бұру», «Ана тағылымы», «Жылт еткен жақсы  үміт», «Қалыптан тыс қоныстар», «Жақын  серікте», «Жұлдызды жүздесу», «Бас көрсеткен алып «балық», «Ұрпақ жағын ойлағанда», «Құрғақ күн», «Жұмбақ жаратылыс» тарауларында ғылыми-болашақтық романның бас кейіпкері  Сүлеймен бастаған ғарышкерлер жұлдызды әлемдегі тұла бойы мұхит суынан тұратын  үлкен ғаламшарға сапар шегеді. Өздері мінген алапат жұлдызаралық кемемен ол ғаламшарды айнала  ұшып жүріп, жан-жақты зерттейді. Ғаламшарда ат төбеліндей ғана құрылық қалған. Қалған жағының бәрі су  әлемі. Сүлеймен, Тұрлыбек пен Рақымжан сонда да Жерден, Қазақ елінен алған тапсырмаларын орындаудан бас тартпайды.  Ғаламшардың тұрғындары құрылықтан су  тереңіне көшкен. Үш ғарышкер олармен жүздеседі. Ғаламшардың жақын  табиғи серігіне барып тыныстайды. Ондағы биік тау  басынан алғаш рет мұхит суының тереңінде тірішілік ететін балық тектес алып адамын көреді. Ғаламшар тұрғындары өздері «Құрғақ  күн» атайтын күнде ғана әмбебап қалаларымен мұхит суының бетіне қалқып шығып, Күн сәулесіне жылынады, демалады, түрлі іс-шараларын өткізеді. 

       Осыны көрген  үш ғашыкер өздерінің болашақтарын ойлайды. Ұрпақсыз өмір сүрудің мәнсіз екенін түсінеді. Дүние әлемінің кез келген кеңістігінде тірішілік етуге бейімделе алатын жұмбақ   жаратылыс  жайлы ой толғайды  үш қазақ ғарышкері. 

       «Тыныштық әлемінде» аталған екінші бөлімінің  «Жануарлар еркіндігі», «Сағыныш сырқаты», «Уақыт қысқарымы», «Жаңа шешім», «Су бетіндегі серпіліс», «Көңіл толқытқан хат», «Қыздар құрамы», «Үй дастарханында», «Су  бетіндегі алып «балық», «Тыныштық әлемі бағында», «Жігер тудырған жаңалық», «Тыныштық әлемінде» тарауларында қазақ ғарышкерлерінің өздері «Мөлдір» атаған алып ғалымшарды зерттеу әрекеттері күрделене түседі. Олар ғаламшардың жақын табиғи серігінде тірішілік етіп жүрген түрлі ануарлар мен құстардың, бауырымен жорғалаушылардың, майда жәндіктердің еркіндіктеріне көңіл аударады. Оларды да зерттейді. Осы тұста жазушы-болашақгер Жердегі, Қазақ еліндегі Сүлейменнің анасы Ұлболсынның  ұлы мен оның сапарластарын ойлап, сағыныш сырқатына  ұшырағанын суреттейді. Бұл сағыныш екі жаққа да тән. Сондықтан да қай қайсысы да  уақыт шіркіннің қысқара кеткенін армандайды. 

       Үш ғарышкер енді  уақыт жоғалтпау  үшін алапат жұлдызаралық кемелерін мұхит суы бетіне қондырады. Кемені сүңгуірге айнаолдырады. Мұхит суы бетінде онымен еркін жүзіп, көңілдері серпіледі. Жерден, Қазақ елінен келген әрбір хат ғарышкерлердің көңілдерін толқытады. Ал бұл кезде Жердегі Қазақ елінде, Байқоңыр ғарыш айлағында Мөлдір ғаламшарына аттануға  қазықтың Сұлушаш, Толқын, Риза есімді   үш батыр қызы дайындық жасайды. Бұл үш қыз бен  үш жігіт Байқоңыр ғарыш айлағында бірге оқыған, Ұшу  сапарларына бірге жаттыққан достар. 

       Бұл жаңалық  Ұлболсын ананы қатты толқытады. Ол қарап отырмай,  Үш қыз бен Сүлейменімен бірге алыс жұлдызаралық сапарда жүрген Тұрлыбек пен Рақымжанның әке-шешелерін  үй дастарханына шақырып, бас қосып, ұл-қыздарының амандықтарын тілеп бата жасайды. Ал бұл күндері Сүлеймен, Тұрлыбек пен Рақымжан Мөлдір ғаламшары суының бетіне жүзіп шыққан алып «балықпен» тілдеседі. Түсіністіктен кейін  үш ғарышкер сүңгуірге айналдырған алапат жұлдызаралық кемемен су тереңіне түседі. Осы әрекеттерінің барысында үш ғарышкер Жерден, Қазақ еліндегі Байқоңыр ғарыш айлағынан алапат жұлдызаралық кемемен Сұлушаш, Толқын мен Ризаның өздеріне қарай аттанғандарын естіп ерекше жігерленеді. Тыныштық әлемін еніп, қыздарды тағатсыз күтеді. 

       Ғылыми-болашақтық романның  үшінші «Көлденең қозғалыстар» бөлімінің «Екі аяқпен жүретіндер», «Отырып жүретіндер», «Жүзуге жаттығу», «Үш қыз», «Қазақ белгі», «Тұңғиықтағы табысым», «Тұңғиықтарғы тірішілікте», «Жұлдызды түнде», «Табысар жолда», «Су  асты араласымы», «Қиырдағы кездесу», «Көлденең қозғалыста» тараулары  үш ғарышкердің саналы адам баласының тірішілік әрекеттері жайлы айтқан ой-толғамдарымен жалғасады. Алам баласы Жер ғаламшарында әуелде екі аяқпен жүрді. Одан соң қолға  үйреткен түрлі жануарларды көлік етіп, отырып жүруге көшті. Ол жол көлігіне, әуе көлігі мен жұлдызаралық кемеге ұласты. 

       Осындай ой-толғамдардан кейін қазақтың қаһарман  үш ғарышкері су тереңінде жүзе білуге жаттығады. Ара-арасында   үш қызбен бейнебайланыс арқылы жүздеседі, тілдеседі. Қыздар өздерінің ғаламшар мұхитының қай аймағында екенін дәл табулары  үшін ғарышкер жігіттер су тереңінен су бетіне алапат киіз  үйдің шаңырағын бейнелейтін жарық сәуле тарататын «Қазақ белгі» делінген құрылғы жайсайды. Су  тереңіндегі ел басшысымен жүздеседі, су асты қалаларымен танысады. Тірішілік әрекеттеріне араласады. Ара-тұра сүңгуірге айналдырған алапат жұлдызаралық кемемен түн мезгілдерінде мұхит суыныің бетіне шығып, жұлдызды әлемді бақылайды. 

       Жазушы-болашақгер бұл арада Мөлдір ғаламшарына қарай алапат жұлдызаралық кемемен  ұшып келе жатқан  үш қыздың достарымен табысар жолдағы жай-күйлерін суреттейді. Үш ғарышкердің су  астындағы адамдармен араласымдары жалғасып жатады.  Күткен  үш қызбен табысады. Су асты әлемін бірге зерттейді.  Адам баласының екі аяқпен жүріден көлденең қозғалысқа көшкенін көреді.  

       Ғылыми-болашақтық романның төртінші «Ғұмыр кеңістігі» бөлімінің «Адамның басты арманы», «Қорғалымды ғұмыр», «Қатері аз кеңістік», «Қанатсыз қалықтау», «Тірішілікті ғарыш», «Ғұмыр құпиясы», «Елдегі қуаныш», «Күрделі шешім», «Туылған Жерге қайтарда», «Мұхиттағы дайындық», «Мұхитқа түскен «жұлдыз», «Жасарған қазақ жастары», «Мұхитқа көшкен әулет», «Ғұмыр кеңістігі» тарауларда жазушы-болашақгер адам баласының басты арманының өмірлікке жұптасып, бақытты  ұзақ ғұмыр кешу  екеніне оқырман көңілін аударады. Адам баласының ғұмыры ел басшылыраның өміріндей қорғаулы болса, кез келген адам  ешбір кездейсоқ қатерсіз  ұзақ ғұмыр кешпек. Осыны ойға сала келе жазушы-болашақгер адам өміріне құрылықтан гөрі мұхит тереңінің қауіпсіз екенін ескертеді. Су  тереңіне бейінделген адам баласы ешбір қанасыз-ақ қалықтай алмақ. Су  тереңінің әлемі – тірішілікті ғарыш. Осы тұрғыдан келе жазушы-болашақгер ғылыми-болашақтық романында су  тереңінде тірішілік ететін көптеген тірішілік иелерінің ғұмырлылық құпияларына ден қояды.

       Ғылыми-болашақтық романда бұдан әргі Жердегі, Қазақ еліндегі   үш жігіт пен  үш қыздың ата-аналарының  ұл-қыздарының аман-есен табысқандарын біліп, қуанғандары, ғарышкерлердің өзіндік қиын шешімдер жасағандары, Жерге,  елге оралуға дайндықтары  суреттелген. Қазақтың алты ғарышкері бар алапат жұлдызаралық кеме бұл жолы Байқоңыр ғарыш айлағына емес, Тынық мұхит суына «жұлдыз» болып қонады. Қарсы алғандар да, Жер ғаламшарының күллі тұрғындары да қазақ ғарышкерлерінің жасарып кеткендеріне қайран. Қазақ елінде   үш жігіт пен  үш қыздың үйлену  тойы өтеді. 

       Тойдан кейін ғарышкерлер ата-аналарымен бірге Тынық мұхиты тереңіне алдын ала салынған су асты еліне қоынс аударады. Ол әрекеттеріне көптеген адамдар күмәнмен қарайды. Қазақ ғарышкерлерінің ұсыныстарын қолдамайды. Арада ғасырдан аса  уақыт өтеді.  Кейбір елдің кейінгі толқын ғалымдары су тереңіне қоныс аударғандардың жайын білуге аттанады. Олар су тереңіндегі қазақ тұрғындардың әлі жас қалыптарында екендерін көріп қайран қалады. Ғылыми-болашақтық роман осындай тамаша ғылыми идеямен аяқталған.   

                             ЖҮНІС  САҚҰРПАҒЫ

                     КЕҢІСТІК  КӨШПЕНДІЛЕРІ

                                         95

                                   ЕКІ  ӘЛЕМ

 (Авторлық серияның тоқсан бесінші ғылыми-болашақтық романы)

       Ғылыми-болашақтық романның бірінші «Кіші әлем» бөлімінің «Жарық дүние», «Шулы дүние», «Қым-қуыт дүние», «Білім дүниесі», «Ойлы бала», «Жұлдызды түнде», «Көрші ауылдан келген қыз», «Көше басында», «Жұлдыздың тағы бір жұмбағы», «Оңашалықтағы ой», «Жасампаз жаһанында», «Кіші әлем» таралурандағы оқиғалар  бас кейіпкер Бесбайдың дүниеге шыр етіп келіп, көздерін ашып, шулы, қым-қуыт тірішілікті дүниеге қалыптасуы мен араласуынан бастау алады. Жастайынан жұлдызды әлемге деген қызығушылығы оянады.  Мектепте білімге құштарланып, оның кітапханасынан шықпайды. Өзі оқитын сыныбындағы көрші ауылдан келген Жұлдыз есімді қыздың ерекше қасиеттері мен қабілеттеріне көңіл аударады. Мектепті бітірген жаздағы қоштасу кешінде Жұлдызбен біршама сырласады, оның тағы бір жұмбақ ырына тап болады. Мектептегі алғашқы махаббатына айналған Жұлдыз қыздың құпия сырын ашуға деген ынта-ықыласы күн санап арта береді. Ойлана келе адам баласының өзінше бір кіші әлем екеніне мән береді. 

       «Танымды әлем» атаған екінші бөлімінің «Таңдау», «Түсінксіз тұрғын», «Көңіл кірбіңі», «Топ жару», «Жұлдызды қалашық», «Тәжірибелік сапарда», «Әлем әсері», «Күрделі құрылым», «Елге барғанда», «Жұлдызды түндегі бейтаныс», «Өзен иірімінде», «Танымды әлем»  тарауларында жазушы-болашақгер ғылыми-болашақ роман оқиғаларын одан әрі қарай ширата түскен. Бесбайдың дүние әлемін тануға деген ынта-ықыласы артады. Білім жолын қуып, ел астанасындағы Қазақтың Ұлттық Дүниетаным университетінің Дүниетаным факультетіне оқуға түседі. Университет корпустары орналасқан «Жұлдызды қалашықта» ұстазы Бағдат Бейсенайұрпағымен бірге  ұшпалы-қонбалы расытханмен Жер ғаламшары төңірегіндегі кеңістікке ұшып шығып, жұлдызды әлемді бақалйды. 

       Оқу  барысында ұстаздарымен, бағыттастарымен бірге ғарыш кемесімен Күн жүйеміздегі ғаламшарларға барады, көп нәрсені ой-санасына түйеді. Дүние әлемінің күрделі құрылым екенін түсінеді. Жазғы  үш айлық демалыста туылған ауылына келіп, анасы Құралайға, ағасы Таңдай мен кіші әпкесі Ботагөзге  үй шаруасында көмек көрсетеді. Сөйте жүріп, Жұлдыз қызбен біргнеше рет кездеседі. Өзен суының іріміне шомылғанда Бесбай Жұлдыз қыздың тағы бір құпия сырына  тап болады. Танымды әлем кеңістігіне ене береді. 

       Ғылыми-болашақтық романның  үшінші «Талғамды әлем» бөлімінің  «Елеусіз сезім», «Сұрақтан туған ой», «Түс толқыны», «Ғылым күндерінде», «Бақтағы кездесу», «ұшқыштар айтқан жаңалық», «Кеңейтілген кеңесте», «Дос демеуі», «Екі ұшты ой», «Ана ақылы», «шынығу  шеңберінде», «Талғамды әлем»  тарауларында ғылыми-болашақтық романның бас кейіпкері Бесбайдың Дүниетаным ғылыми-зерттеу  институтындағы ғылыми ізденістері жалғаса түседі. Өзі мектеп қабырғасынан жақсы көретін Жұлдыз қызға деген махаббат сезімі күшейеді. Жұлдыз  ел астанасына келіп кетеді. 

       Қайтар жолында әуе кемесіне жұлдыз тәрізді дене жақындайды, Жұлдыз қыз онымен тілдескендей болады. Ұшқыштар бұл оқиғаны бұқаралық ақпарат құралдары арқылы жариялап жібереді. Бұл оқиға Дүниетаным ғылыми-зерттеуң институтының кеңейтілген кеңесінде талқыланады. Бесбай Жұлдыз қызға байланысты ғалымдар қойған сұрақтарға жауап береді. Содан кейін Бесбайдың Жұлдызға деген сеніміне күмән туады. «Басқа қызға ойссам ба екен» деген екі   ұшты  ойға келеді. Оған досы Әділ ақыл-ойын қосады. Анасымен ақылдасады. Өмір талғамын түсінеді. 

       Ғалыми-болаашақтық романның төртінші «Екі әлем» бөлімінің «Күн мен түн», «Жаз бен қыс», «Жұлдыз бен ғаламшар», «Ауа мен су», «Жер мен Ай», «Қатты мен жұмсақ», «Аспан мен Жерде», «Тау  шатқалында», «Расытханада айтылған сыр», «Ауыл сапарында», «Ғалымдарды ойландырған ауыл қызы», «Күшейген күмән», «Екі әлем», «Оянған ой сана» тарауларында Бесбайдың дүние әлемінің негізінен бір біріне қарама-қарсы екі әлемнен тұратыны жөніндегі ой-толғаныстары суреттеледі.  Бесбай бірде Дүниетаным ғылыми-зерттеу институтының белді ғалымы Асқар Айдынұрпағына  Жүлдыз қыздың денесіне ток дарымайтын, терісіне су сіңбейтін, бұрылып қарамай-ақ кейін қарай қатты жүгіре алатын, су тереңінде  ұзақ бола алатын, тау  шатқалынан құласа да еш жарақат алмайтын  ерекше бөлек қабілеттерін баяндайды. 

        Бұл үлкен ғалымның оның себебін анықтауға деген ынта-ықыласын арттырады. Бесбай екеуі ауылға барып Жұлдыз қызға жолығады. Одан кейін өзі берген   уәдесі бойынша, Жұлдыз ел астанасына келеді. Дүниетаным ғылыми-зерттеу институтында ғалымдар қойған сұрақтарға жауап береді. Бірақ Жұлдыз қыз зертханаға барған мезетте кенеттен аспанға қарай тік көтеріле ұшып, көзден ғайып болады. Бұл әрекеті ғалымдардың оған деген күмәнін күшейтеді. Сол күндерде Бесбайдың ауылдағы  үйінің бағы сыртында кенеттен пайда болған Жұлдыз қыз бар сырын ақтарады. 

       Кішкентай кезінде өзін Қазақ елі мен жалпы Жер ғаламшары халқының жай-күйін толық зерттеу мақсатында көрші ауылдағы бір жалғызлікті кемпірдің үйіне қалдырып кеткенін, одан кейін Бесбайдың ауылына келіп сондай жалғызлікті әжейдің  үйінде болғанын баяндайды. Қатар әлемдегі төрт өлшемді кеңістіктің түлегі, Бесбайға тән емес көптеген ерекше қабілеттердің иесі болғандықтан тұрмысқа шыға алмайтынын түсіндіреді. Бұл күтпеген сыр Бесбайға ауыр соғады. Қыз сырын атып болысымен өзін күтіп тұрған ғарыш кемесіне қарай жүгіре жөнеледі. Соңынан Бесбай да. Бірақ оң аяғы шағын шұңқырға түсіп кетіп, етбеттей құлайды. Қатты жылайды. Ағасы келіп басу айтады. 

       Жұлдыз қыздан біржолата күдерін  үзген  Бесбай ел астанасына оралады. Қаланың орталық бағында өзі бұрыннан іштей ой бөліп жүрген Гүлсезім есімді қызбен кездеседі. Екеуі бақ ішінде  ұзақ қыдырады, сырласады. Осы сырласу барсында Бесбайдың ой санасы оянып, екі   ұлт – екі әлем өкілінің бір біріне үйлеспейтініне көзін жеткізеді. Қаақ ата-бабаның екі ұрпағы  Бесбай мен Гүлсезім өмірлікке қол  ұстасуға уәделеседі.  Бесбай бұл жаңалығын ауышлдағы өзінен келін күтіп жүрген анасына жеткізеді. Осы оқиғалар арқылы жазушы-болашақгер оқырманға  «Қазақ  жігіті тек қана қазақ қызына  үйленуі тиісті» деген ой тастайды.